قبول دارم كه اشتباهاتي وجود داشت

  مي گويد «به خودم نمره صبر و به بانك مركزي، نمره ايثار مي دهم»: شايد در مقابل اين جمله، هر كسي بگويد پس مردم در اين مدت نمره استقامت گرفته اند: چراكه افزايش بي سابقه قيمت ها، تورم شديد، افت تاريخي ارزش پول ملي، ركود در اشتغالزايي، توقف و تعليق بسياري از واحدهاي توليدي، چند برابر شدن ميزان نقدينگي و بدهي هاي بانكي، از مهم ترين شاخصه هاي اقتصادي دولت هاي نهم و دهم بود: گرچه وزير اقتصاد معتقد است كه خيلي از مسائل و خيلي از اتفاقاتي كه در اين مدت رخ داده، خارج از اراده دولت بوده و كمتر به سياست هاي دولت مي توان نقد كرد. شمس الدين حسيني در عين حال تاكيد دارد كه دولت در اجراي قوانيني همچون هدفمند كردن يارانه ها عالي عمل كرده، اما عده يي مشكلات ديگر را به پاي هدفمند كردن يارانه ها مي گذارند. مشروح گفت وگوي «اعتماد» با سيدشمس الدين حسيني، وزير امور اقتصادي و دارايي را درباره سياست ها و برنامه هاي اقتصادي دولت مي خوانيد.
    
    شما پس از داود دانش جعفري، وزير اقتصاد دولت هاي نهم و دهم بوديد و 5 سال، اجراي سياست هاي اقتصادي كشور را برعهده داشتيد؟ فكر مي كنيد اشتباهات در سياستگذاري هاي شما چقدر به اقتصاد ايران ضربه زد؟
    بالاخره اشتباهاتي وجود داشت. من فكر مي كنم شايد در زمينه برخي از اقداماتي كه انجام شد، ما نتوانستيم به حد احسن اطلاع رساني كنيم و همين موضوع سبب شد كه در برخي مواقع دچار مشكل شويم و هم اينكه امروز حق مطلب ادا نشود. در اين رابطه مثال مي زنم. هنگامي كه ما در سال 87 شروع به اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده كرديم، برخي از صنوف اعتصاب كردند كه اصلامشمول اين قانون نمي شدند. البته من كمتر از دو ماه بود كه به وزارت اقتصاد آمده بودم و اجراي اين قانون شروع شده بود و نمي توانستم اجراي آن را متوقف كنم، چون قانون بود.
    
     شما آن زمان موافق اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده بوديد؟
    بله، من موافق بودم و اجرا هم كردم. نكته يي كه مي خواهم بگويم، اين است كه عده يي كه اعتصاب مي كردند، مخصوصا اصناف خرد، كساني بودند كه در آن مقطع مشمول پرداخت ماليات بر ارزش افزوده نمي شدند.
    
     طلافروشان.
    من نمي خواهم نام ببرم، اما اقشار يا اصنافي بودند كه به درستي مي دانستند كه بايد ماليات خود را پرداخت كنند، اما فضايي را ايجاد كردند كه گويا اين قانون مطالعه نشده بوده و اطلاع رساني نشده بوده و حتي خيلي تاكيد مي كردند كه ما بي اطلاع بوديم. البته ما از اين تجربه در فازهاي بعدي استفاده كرديم: به حدي كه امروز قانون ماليات بر ارزش افزوده غيرقابل برگشت است. قانون ماليات بر ارزش افزوده، قانوني بوده كه شايد چند دهه در اقتصاد ايران، اجراي آن به تاخير افتاده بود يا حتي در زمينه مسائل ارزي مثال مي زنم كه ما به عنوان عضو گروه اقتصادي درگير آن بوديم و نه به عنوان مسوول مستقيم. شما حتما خاطرتان هست كه در برهه يي از زمان، جلوي صادرات برخي از اقلام گرفته شد. من هم موافق صادرات اين اقلام نبودم.
    
     مثلاچه كالاهايي؟
    برخي از محصولات بودند كه در واقع مي شد با مابه التفاوت، مساله تنظيم بازار را انجام داد كه بعد هم اين ممنوعيت به تنظيم بازار تبديل شد. اما در برخي از اقلام واقعا كار درستي بود. مثلاگروهي مي آمدند طلارا از بازارها جمع مي كردند و ظاهرا به زيورآلات تبديل مي كردند، اما وقتي نگاه مي كردي، مي ديدي زنجير هايي بود كه قطر قلاده حيوانات داشت. بايد جلوي صادرات اين كالاها گرفته مي شد، ولي آنها مي گفتند كه جلوي صادرات غيرنفتي گرفته شده است. اينها مواردي بوده است كه بايد بيشتر اطلاع رساني مي كرديم.
    
    در واقع شما هم اين موضوع را تاييد مي كنيد كه تصميمات لحظه يي و يك باره دولت در برخي موارد مشكل ساز شده است؟
    خير، اين تعبير شماست.
    
    شما خودتان اشاره كرديد كه در اجراي برخي سياست ها هيچ گونه زمينه سازي اي نشده بوده است.
    بايد اطلاع رساني مي شد، اما در برخي مواقع شما اينقدر فرصت براي اطلاع رساني نداريد. ما در اقتصاد مي گوييم كه اصولاسه نوع تاخير وجود دارد كه اگر اين سه نوع تاخير مديريت نشود، مي تواند منشا عدم موفقيت باشد: تاخير در تشخيص، تاخير در تصميم گيري و تاخير در اجرا. وقتي شما متوجه مي شويد كه مايحتاج مردم را از كشور خارج مي كنند، تحت شرايطي كه تحريم شده و خريد كالاها را سخت كرده اند، آيا شما مي آييد اطلاع رساني مي كنيد كه از يك ماه ديگر جلوي خروج اين كالاها را مي گيريم؟
    
    اين بحثي كه شما مطرح كرديد، كاملابا سوال من متفاوت است. منظور من قوانين و سياست هايي بودند كه برخي از آنها در شرايطي اجرا شدند كه نه اقتصاد كشور آمادگي اجراي آنها را داشت و نه زمينه سازي خاصي براي آن صورت گرفته بود. خودتان هم نمونه يي آورديد و به قانون ماليات بر ارزش افزوده اشاره كرديد.
    در زمان اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده به آنهايي كه مشمول اجراي قانون بودند، اطلاع رساني شده بود و مطلع بودند، اما جامعه مطلع نبود.
    
     البته جامعه يي كه از همان ابتدا پرداخت كننده ماليات بر ارزش افزوده بود. در رابطه با هدفمندي يارانه ها چطور؟
    در باب اطلاع رساني هدفمند كردن يارانه ها كه عالي عمل شد.
    
     اما در اجرا به مشكل برخورد.
    خير، در اجرا به مشكل برخورد نكرديم. برخي مشكلات ديگر را به پاي هدفمند كردن يارانه ها گذاشتند.
    
     بالاخره بخشي از اتفاقاتي كه در بازار ارز افتاد، به هدفمندي يارانه ها و توزيع يارانه هاي نقدي در ميان مردم برمي گشت.
    شوكي كه ما در شهريورماه سال گذشته داشتيم، در كل بازار ارز نوسانات محسوسي داشت. در پايان سال اگر به خاطر داشته باشيد، يك انتظارات كاهشي براي نرخ ارز هم ايجاد شد. الان هم در مجموع انتظاراتي كه بر بازار ارز حاكم است، انتظار ثبات است. فكر مي كنم اگر يك تكانه خارجي از جنس تحريم ها بروز نكند، ثبات بازار ارز حفظ مي شود.
    
     عملكرد نظام بانكي را در حوزه فعاليت هاي ارزي چطور ارزيابي مي كنيد؟
    من معتقدم اگر ما درك كنيم كه خط مقدم تهاجم اقتصادي در بازار بوده كه به طور قطع همين موضوع بوده است: اگرچه بانك ها در سياستگذاري نقشي ندارند، اما در عمليات خط مقدم هستند. فكر مي كنم كه اگر ما در شرايط تحريم بالغ بر 40 ميليارد دلار صادرات غيرنفتي داشته باشيم يا بالغ بر 50 ميليارد دلار واردات داشته باشيم، در نهايت ابتكار عمل سيستم بانكي بوده كه توانسته مشكلات را پشت سر بگذارد. به همين دليل من به آنها نمره ايثار مي دهم.
    
     به 5 سال عملكرد خودتان چه نمره يي مي دهيد؟
    نمره صبر.
    
     كيفي نمره مي دهيد؟
    مهم اين است كه كيفي نمره بدهيم و كيلويي نمره ندهيم. من نمي توانم به خودم نمره دهم، چراكه در حرفه آموزگاري هم اين گونه است و هيچ آموزگاري به خودش نمره نمي دهد و قضاوت در چگونگي عملكردم را به مردم واگذار مي كنم، اما به معاونان و همكارانم نمره «الف» مي دهم.
    
     چه پاسخي به انتقادات در رابطه با نابساماني اقتصاد كشور در پي سياست هاي اقتصادي دولت هاي نهم و دهم داريد؟
    بايد در اين مرحله صبر پيشه كنيم، زيرا اعتقاد دارم زمانه خود بهترين معلم است.
    
     چه توصيه يي براي وزير اقتصاد دولت يازدهم داريد؟
    ايشان بايد درباره پذيرش اجتماعي برنامه هاي خود بيشتر كار كنند. من فكر مي كنم به دولت بايد فرصت دهيد و قدري از سوالات زودرس دوري كنيد. تجربه اين سال ها به من نشان داد كه اقتصاد ايران شامل برخي موضوعات اصلي است كه آثار فراگيري را بر جاي مي گذارد، بنابراين اصلاح ساختار و نهادها در اقتصاد ايران مرتبط با بافت جامعه است و اگر قرار است برنامه يي اصلاح شود، بايد قبل از هر چيز بيشتر روي همكاري مردم و همراه سازي آنها و همچنين ارتقاي دانش عمومي اقتصاد در ايران كار شود.
    
     فكر مي كنيد چقدر زمان مي برد كه مشكلات اقتصادي كه به وجود آمده، حل شود؟ يعني دولت جديد چقدر بايد براي حل مشكلات زمان بگذارد؟
    من فكر مي كنم كه خيلي از مسائل را بايد در نظر بگيريم و خيلي از عوامل مي تواند خارج از اراده باشد. ولي باز هم تاكيد مي كنم كه فكر مي كنم كمكي كه امروز بايد براي تيم اقتصادي دولت فراهم شود، اين است كه از آنها پشتيباني شود.
    رشد شاخص هاي بورس ادامه دار نخواهد بود
    پانا| تحليلگر بازار سرمايه با اعلام اينكه رشد شاخص هاي بورس ادامه دار نخواهد بود، گفت: اين روند با هيچ تئوري اقتصادي قابل تحليل نيست، چون تغيير خاصي در شرايط اقتصادي كشور به وجود نيامده و رشد شاخص ها به دليل تاثير پذيري از محرك هاي سياسي حاصل شده است. اميرحسين شريعتي با بيان اينكه نوسان هاي بورس براي پيش بيني بلندمدت بازار سرمايه قابل استناد نيستند و بايد محدوده باثباتي را براي تحليل بازار در نظر گرفت، تصريح كرد: برخي از شركت هاي بورسي داراي مجمع بوده و پس از برگزاري مجمع به اعلام سوددهي شركت اقدام مي كنند و رفع تحريم از برخي شركت هايي كه با كامپيوتر و قطعات الكترونيك در ارتباط هستند ميزان سوددهي آنها را افزايش داده است. وي ادامه داد: برخي شركت ها به دليل افزايش قيمت ارز و افزايش ميزان نهاده هاي توليد به حقوق صاحبان سهام منتقل كرده و از اين طريق سودهاي خود را افزايش داده اند.