تاکنون هر خبر تاسف برانگیزی که در خصوص مساله اسیدپاشی منتشر شده بود ریشه در تسویه حسابهای شخصی داشت تا چند هفته پیش که خبر اسیدپاشی به چهار تن از زنان اصفهانی امنیت و سلامت روانی جامعه، زنان و دختران را نشانه گرفت.
مخلان این امنیت که مشخص نیست با چه نیت و انگیزهای دست به چنین جنایتی زدهاند علاوه بر جسم، روح و روان یک جامعه، اعتقادات دینی مردم را نیز در یک شهر مذهبی تهدید میکنند، به طوری که به نظر میرسد با توجه به نزدیک بودن ایام محرم گروههای تکفیری که از ماهها قبل، جمهوری اسلامی ایران را برای برهم زدن مراسم ماه محرم تهدید کرده بودند، از هماکنون فعالیت خود را از اصفهان آغاز کردهاند.
برخی به اشتباه حوادث اسیدپاشی یک ماه گذشته اصفهان را با موضوع حجاب و عفاف مرتبط میدانند، این در حالی است که هیچ یک از قربانیان حجاب نامناسبی نداشتهاند و با حجاب عرفی و قانونی در سطح شهر تردد کردهاند.
قانون مصوب 1337 مربوط به اسید پاشی منسوخ است
قدرتالله خسروشاهی، جرم شناس با بیان اینکه مسئله اسید پاشی پدیده نوظهوری نیست، اظهار کرد: قدمت این معضل اجتماعی، غیر انسانی و ضد رفتاری به زمان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بازمیگردد، به طوری که نخستین بار حادثه اسیدپاشی توسط یک مجرم محکوم شده در یک محکمه قضایی، علیه قاضی دادگستری صورت میگیرد و ماده واحده قانونی تصویب شده در ارتباط با اسید پاشی نیز به سال 1337 بازمیگردد.
وی به مفاد قانون مصوب اسیدپاشی اشاره کرد و ادامه داد: در این ماده قانون، حتی مجازات اعدام نیز برای مجرمان در نظر گرفته شده بود، به طوری که اگر از فرد مصدوم در نتیجه اقدام شنیعانه فرد خاطی، سلب حیات میشد، متهم بدون شک محکوم به اعدام بود.
این کارشناس مسائل حقوقی با اعلام اینکه پس از انقلاب قانون جدیدی علیه اسیدپاشان وضع نشده است، گفت: در ارتباط با نسخ ماده قانون مصوب سال 1337 بحثهایی وجود دارد، چرا که برخی بر این عقیده هستند که در این قانون به جرائمی مانند قتل عمد یا نقص عضو اشاره شده، این در حالی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای جرائمی از این دست مجازاتهای ویژهای در نظر گرفته شده است، بنابراین عملآ ماده قانون مصوب سال 1337 در ارتباط با پدیده شوم اسید پاشی منسوخ شده است.
گروههای تکفیری ماه محرم را نشانه رفتهاند
خسروشاهی در ادامه گفتوگو با خبرنگار ایسنا منطقه اصفهان، افزود: اگر چه برخی اسیدپاشیها ریشه در مسائل و تسویه حسابهای شخصی دارد و صرفا با اهداف انتقام جویانه اتفاق میافتد اما با نگاه به سوژههایی که طی روزهای گذشته در سطح شهر و استان اصفهان مورد اسید پاشیها افراد ناشناس قرار گرفتهاند به نظر میرسد دستهای پشت پردهای برای القای فضای ناامنی و اضطراب در سطح آحاد جامعه با حربه اسیدپاشی دخیل بودهاند.
وی با تاکید بر سازماندهی بودن جنایتهای اسیدپاشی یک ماه اخیر اصفهان خاطرنشان کرد: از ماهها قبل برخی گروههای مذهبی افراطی و وابستگان جریانهای تکفیری، جمهوری اسلامی ایران را برای بر هم زدن مراسم ماه محرم تهدید کرده بودند و از هم اکنون نیز فعالیت خود را از شهر اصفهان آغاز کردهاند.
این جرم شناس با رد فرضیه ارتباط اسید پاشیها با موضوع حجاب و عفاف تصریح کرد: برخی به اشتباه حوادث اسید پاشی یک ماه گذشته اصفهان را با موضوع حجاب و عفاف مرتبط میدانند این در حالی است که هیچ یک از قربانیان حجاب نامناسبی نداشتهاند و با حجاب عرفی و قانونی در سطح شهر تردد کردهاند.
مردم نیازمند آموختن راهکارهای مقابله با خشم هستند
خسروشاهی در تبیین اهداف متهمان در مواجهه با قربانیان گفت: گاهی فرد خاطی به دنبال یک تسویه حساب شخصی، احساسی و عاطفی با قربانی دست به چنین عمل ناشایستی میزند و تصمیم دارد از یک سو سوژه مورد نظر خود را برای همیشه با درد جانکاه یک حیات ناسالم رو به رو کند و از سوی دیگر امکان ایجاد یک زندگی زناشویی موفق و طبیعی را از وی سلب کند و گاهی نیز فرد یا افراد متهم با هدف قرار دادن امنیت و سلامت روانی جامعه، زنان و دختران به چنین اقدامی دست میزنند که به طور حتم سازمان یافته و برنامهریزی شده نیز هست.
وی با تاکید بر اینکه خلأ قانونی در ارتباط با جرم اسیدپاشی وجود ندارد، ادامه داد: قانونگذار برای همه موارد اسیدپاشی احکام جداگانهای را در نظر گرفته است، به طوری که اگر قربانی با نقص جدی عضو یا اعضا روبه رو شده باشد، منوط به درخواست شخصی خود یا اولیای دم میتواند به مقابله به مثل اقدام کند، اما بر اساس قوانین موضوعی حال حاضر جمهوری اسلامی ایران به علت تبدیل حکم اعدام به قصاص و با توجه به اینکه مجازات عمومی تنها شامل موارد خاص اسید پاشی میشود، اعلام این حکم در ارتباط با متهم تنها با نظر شخصی مقامات قضایی استان و در صورت بروز ناامنی و ایجاد رعب و وحشت در آحاد جامعه ممکن است اجرا شود.
این کارشناس مسائل حقوقی اظهار کرد: مسئولان کشور باید به این مسئله توجه کنند که مقابله با پدیده شوم اسیدپاشی تنها با راهکارهای قانونی و اجرای احکام قضایی کاهش نمییابد، بلکه استفاده از راهکارهای پیشگیرانه در این خصوص لازم و ضروری است.
خسروشاهی تصریح کرد: مردم پیش از هر چیز نیازمند آموختن راهکارهای مقابله با خشم هستند، آنها باید به این باورکلی برسند که انتقام جویی راه مناسبی برای تخلیه احساسات ناگهانی و خشم آلود نیست. ریشهکن شدن معضل اسیدپاشی پیش از اعمال راهکارهای قانونی و بازدارنده نیازمند پیشگیری، زمینه سازیهای فرهنگی و ریشهیابیهای مختلف آن است.
جامعه برای ارتقا فرهنگی زنان تلاش کند
مهدی محبی، قائم مقام انجمن آسیبشناسی کشور در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، با بیان اینکه در ارتباط با پدیده اسید پاشی، واکاوی انگیزه فرد یا افراد مجرم لازم و ضروری است، اظهار کرد: پیش از هر چیز باید به این سؤال اساسی پاسخ داد که شخص یا اشخاص خاطی با کدام اهداف درون خانوادگی یا برون خانوادگی دچار این جنایت در سطح جامعه شدهاند.
وی با اعتقاد به اینکه اسید پاشی به زنان جامعه نوعی خشونت در قبال آنها تلقی میشود، افزود: جامعه ایران از دیدگاه جامعه شناسانه یک جامعه مردسالار است و نبود قوانین کارآمد، شایسته و عدالت گستر در جامعه، نبود تشکل منسجم بانوان در ایران و خرده فرهنگهای نادرست موجود در ارتباط زنان از جمله عواملی است که با وجود حرکت کلی کشور به سمت توسعه، پیشرفت و مدرنیته باز هم زنان را در معرض خشونت جنس مردانه قرار میدهد.
قائم مقام انجمن آسیب شناسی کشور گفت: اگرچه قوانین موضوعه ایران نسبت به بسیاری از کشورهای مسلمان دیگر آزادیهای حقوقی بسیاری را برای زنان در نظر گرفته است اما باید پذیرفت که این قوانین تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد به طوری که قانون گذار باید محدودیتهای موجود برای زنان در تشکیل تشکلهای منسجم حمایتی را به حداقل ممکن کاهش دهد و فرهنگ عمومی و جاری جامعه نیز باید در این رابطه ارتقا پیدا کند.
جایگاه زن در دین اسلام ویژه و قابل احترام است
محبی با تاکید بر اینکه جایگاه و نقش زن در دین اسلام؛ ویژه و قابل احترام است، ادامه داد: ما در کشور جمهوری اسلامی ایران زندگی میکنیم و باید بر اساس دین و آموزههای این دین الهی و آسمانی نیز رفتار کنیم، اما چرا هنوز در جامعه در حال توسعه ایران اغلب خانوادهها به پسران خود بیش از دختران خود توجه میکنند؟ چرا بیشترین امکانات اجتماعی و رفاهی برای پسران از سوی پدران تدارک دیده میشود؟ و چرا تولد نوزاد پسر بیش از تولد نوزاد دختر در بسیاری از خانوادهها شادی آفرین است؟
وی تصریح کرد: تا زمانی که در اعماق خانوادهها دختر به عنوان جنسی پایینتر از پسران شناخته شود خشونت علیه زنان در جامعه نیز پا برجا خواهد ماند و مردان فرصتطلب و سودجو به خود اجازه هرگونه تعرض و بیاحترامی به ساحت زنان را میدهند، بنابراین فرهنگ سازان جامعه باید تلاش کنند تساوی میان زن و مرد را در کشور و میان آحاد و اقشار مختلف جامعه نهادینه کرده و برای آن تلاش کنند.
قائم مقام انجمن آسیب شناسی کشور با اعتقاد به اینکه قوانین مربوط به اسیدپاشی باید از قوانین مربوط به استفاده از سلاح گرم و سرد نیز سنگینتر باشد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر هیچ تعریف مشخصی از استفاده از اسید علیه قربانیان این پدیده شوم وجود ندارد، این درحالی است که قربانی اسیدپاشی برای همیشه از تمام حقوق طبیعی و بنیادی حیات محروم است و خانواده و نزدیکان او نیز تا آخر عمر در عذاب، گرفتاری و مشکل خواهند بود.
لذت کاذب درونی فرد مجرم با تکرار بزه
محبی گفت: اقتدار فینفسه همراه با خشونت نیست، بلکه در بعضی موارد تضمین کننده مدیریت صحیح در یک فضای کوچک مانند خانواده و در یک فضای بزرگتر مانند جامعه است، با این وجود فرهنگی در جامعه در حال شکل گرفتن است که اقتدار را همراه با خشونت میداند و با دستاویز قرار دادن معضلاتی مانند زورگویی و خود برتربینی به دنبال تسلط بر جنس ضعیفتر و حساستر جامعه است.
وی در بیان علت تبدیل رفتارهای پرخطر موقتی به اعمال دائمی مجرمان ادامه داد: آنچه بروز یک رفتار در فرد را به سمت عادت پیش میبرد تکرار و تمرین بسیار است، به طوری که فرد مجرم یا بزه کار در ابتدای امر دچار شک، تردید و ناتوانی است، اما پس از ارتکاب به جرم دچار یک لذت کاذب درونی و احساس غرور بیجا میشود و به همین دلیل نیز دوباره یا چند باره به عمل قبیح و ناپسند خود اقدام میکند.
قائم مقام انجمن آسیبشناسی کشور تصریح کرد: مجرمان سابقهدار عموما افرادی هستند که از پایههای فرهنگی، مذهبی، احساسی و عاطفی ضعیفتری نسبت به سایر اقشار جامعه برخوردار هستند و نفس لوامه آنها قدرت سرکوب نفس اماره آنها را از دست داده است، به طوری که میتوان گفت ارتکاب جرم برای این افراد تبدیل به یک عادت شده است.
لزوم ایجاد پرونده بهداشت روانی برای تمام افراد جامعه
همچنین یک روانشناسی بالینی گفت: ایجاد پرونده بهداشت روانی از زمان تولد تا 18 سالگی کمک میکند تا افرادی که به اختلالات روانی مبتلا هستند و احتمال دارد در بزرگسالی اقدام به انجام چنین رفتارهایی کنند، شناسایی و درمان شوند.
علی بخارایی در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی ایسنا منطقه اصفهان، با بیان اینکه ممکن است فرد اسیدپاش شکست عشقی را تجربه کرده باشد و سعی دارد از این طریق انتقامجویی کند، اظهار کرد: اسیدپاشی به زنان میتواند ناشی از تحقیر فرد در جمعی از زنان و یا شخصیت ضداجتماعی یک فرد باشد.
وی با بیان اینکه انجام چنین رفتارهای مجرمانهای میتواند ناشی از اختلال شخصیت فرد خاطی باشد، ادامه داد: اسیدپاشی بدون خصومت شخصی با قربانیان میتواند با انگیزه جلب توجه و مطرح شدن در جامعه انجام شود و فرد اسیدپاش با این روش سعی دارد به کسانی که او را تحقیر کردهاند، پیغام دهد.
این روانشناس بالینی با تاکید بر اهمیت پیشگیری خاطرنشان کرد: ایجاد یک پرونده بهداشت روانی از زمان تولد افراد میتواند منجر به تشخیص اختلالات روانی در کودکی شود؛ بیشتر افرادی که در بزرگسالی به چنین اقداماتی دست میزنند در دوران کودکی به کارهایی مانند آزار و اذیت حیوانات و پرندگان یا حتی آتش زدن آنها علاقه نشان میدهند.
هدف مجرم ایجاد وحشت در جامعه است
بخارایی ادامه داد: ایجاد پرونده بهداشت روانی از زمان تولد تا 18 سالگی کمک میکند تا افرادی که به اختلالات روانی مبتلا هستند و احتمال دارد در بزرگسالی اقدام به انجام چنین رفتارهایی کنند، شناسایی و درمان شوند تا با پیشگیری به موقع شاهد بروز چنین حوادثی در جامعه نباشیم.
وی با اشاره به اینکه بیشتر مجرمانی از این دست در دوران کودکی با مشکل شخصیتی روبهرو بودهاند، گفت: انجام چنین اعمال خشونت باری در افرادی که به اختلالات روحی مانند افسردگی و اضطراب مبتلا هستند، دیده نمیشود و بیشتر افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرتکب این اعمال میشوند.
این روانشناس بالینی خاطرنشان کرد: هدف فرد خاطی از انتخاب اسید برای صدمه زدن به قربانیان به نوعی برای مطرح شدن، انتقامجویی، ایجاد ترس و وحشت در جامعه است، زیرا اگر قصد این عمل نابودی قربانیان بود، مجرم میتوانست از روشهای دیگری استفاده کند.