آیدین آغداشلو: همه جانم را گذاشتم تا...

به نقل از روزنامه آسیا - فرین روحانیان: نشست خبری آیدین آغداشلو به مناسبت نمایشگاه انفرادی که پس از 40 سال برپا کرد با حضو رامید تهرانی و مریم مجد، مدیران گالری اثر، روز گذشته در گالری اثر و در میان مجموعه آثار این نقاش اندیشه پرداز برگزار شد.

در این نشست آغداشلو ضمن سپاس از مردم که به گفته خودش در تمام این سال ها نان او را داده اند؛ از مستقل بودنش گفت که سبب شد روزگاری بر او خیلی خیلی سخت بگذرد.

امید تهرانی از فروش همه آثار این نمایش و لیست بلندی از خریدارانی خبر داد که چشم به راه خرید یک اثر از آغداشلو هستند و مریم جد از نسل جوان هنری گفت که با جدیت کوشیده است تا نمایشگاه مروری بر آثار یک استاد پیشکسوت برگزار شود.

در ابتدای این نشست امید تهرانی مدیر گالری اثر درباره برنامه ریزی برای برپایی نمایشگاه مروری بر آثار آغداشلو گفت؛ او گفت: « از سه سال پیش پیشنهاد برگزاری این نمایشگاه را با آیدین آغداشلو مطرح کردم. وی بعد از گذشت یک سال به برپایی نمایشگاه انفرادی اش (پس از چهل سال) رضایت داد. در واقع دو سال برای برگزاری و جمع آوری آثار این نمایشگاه به همراه تیم گالری اثر و خانم مرجان خلیلی تلاش های فراوانی کردیم که حاصلش خلاصه ای از 50 سال دوره های مختلف کاری ایشان است.»

تهرانی با اعلام این خبر که از این نمایشگاه بیش از 10 هزار نفر دیدن کردند، از انبوه جمعیتی که روز افتتاحیه پشت در ماندند و ساعت ها در صف ایستادند عذرخواهی کرد و از نیروی انتظامی که در نظم دهی و رفاه بازدیدکنندگان کوشید، تقدیر کرد.

آیدین آغداشلو صحبت هایش را با توضیح درباره تاخیر 40 ساله در برپایی نمایشگاهش شروع کرد: «من همیشه تک تک کار کرده ام و بلافاصله برای گذران زندگی آنها را فروخته ام؛ در نتیجه هیچگاه کار کافی برای برگزاری نمایشگاه نداشتم. پس از مدتی تصمیم گرفتم عمده کارهایی که در طی این دو سال انجام دادم را برای نمایش در گالری اثر به تماشا بگذارم. تمام نیرویم را صرف این آثار کردم. سعی کردم طوری نقاشی کنم که مطابق اشاره ای باشد که همیشه به شاگردانم می کنم، عقیده دارم اگر هنرمندی فقط یک کار انجام دهد باید آن یک اثر تمامی خصلت های کار او را دربر گیرد. من هم در این آثار وسواس زیادی به خرج دادم تا 60 سال روند کارهای مرا دربر گیرد. در واقع با امضاهایی که پای کارها گذاشتم، آنها را تایید کرده ام.»

او افزود: «از نظر من وقتی باید هنرمندی نمایشگاه برگزار کند که به معنای جدیدی در آثاش رسیده باشد و در واقع به کشف و شهود دست یافته باشد که بخواهد آن را در نمایش آثارش نشان دهد. در واقع بار نخست، همان چهل سال پیش نمایشگاهم بر همین مبنا بود؛ بخشی از آثاری که در گالری اثر به تماشا گذاشته ام هم شامل جدیدترین کارهایم است و تفاوت اساسی با نمونه های قبلی شان دارد. هر چند که برخی از کارها معنای تلخ تری دارند. علاوه بر این با مشورت با آقای تهرانی تصمیم گرفتم بعد از چهل سال از دوره های گذشته کاریم نیز آثاری را به نمایش بگذارم تا مروری بر کارنامه ام، نامه اعمالم اتفاق بیفتد.»

آغداشلو با بیان این نکته که حقش بود موزه هنرهای معاصر تهران مروری بر آثار او را به تماشا بگذارد و ذکر این نکته که به زودی کتاب هشت جلدی از مجموعه مقالاتش که در روزنامه ها به چاپ رسیده است، توسط نشر آبان منتشر می شود، گفت: «بارها گفته ام من حیثیت اجتماعی خودم را مدیون روزنامه نگاران هستم. حتی به واسطه مقالات متعددم در روزنامه ها، خودم را یک روزنامه نگار می دانم اما در عین این لطف بزرگ همیشه وجوه دیگر شخصیت و کارهایم اجازه نداده است نقاشی هایم درست دیده شود و در سایه خودم قرار گرفته اند. حال امیدوارم به واسطه این نمایش، آثارم به بوته نقد جدی گذارده شود.»

آیدین آغداشلو ادامه داد: «در سخت ترین لحظات، در جنگ، بی پولی و بیکاری در این مملکت ماندم و از نظر خودم این یک جور تسویه حساب است، من دوره افسردگی شدیدی را طی می کنم که شبیه افسردگی بعد از زایمان است؛ همیشه مستقل بوده ام و بر من خیلی خیلی سخت گذشت، مستقل ماندن دشوار است. به من دوزخی گذشت تا از معنای «خودم» محافتظت کنم تا در سیلاب جریان های روز، خود را رها نکنم و از امنیت، لذت و خوشی برخوردار باشم. چند سال پیش مطلبی دیدم که آغداشلو نقاش مدرنیست نیست، این خوب است اما من که نمی توانم توضیح بدهم اگر مدرنیست نیستم چه هستم؟ نکته اصلی این است که آدم براساس طبقه بندی دیگران زندگی نمی کند و فکر می کنم همیشه یک هنرمند زمزمه می کند. بحث زمزمه برای من اصل است و من زمزمه خودم را داشته ام.»

آغداشلو درباره دوره های مختلف کاری اش گفت: «من خیلی دوره ای کار نکردم، این یک حس بود که هر چیز زیبایی خواهد مرد و حیف است، این یک سوال خیام وار است که یکی از نقاشی هایم نیز از یکی از اشعار خیام نام گرفته: «جامی است که عقل، آفرین می زندش...» اولین نقاشی های کاملی که من کشیدم و شروع کردم به تغییر دادن و پاره کردن با کارد و تکه تکه کردنشان همه حول و حوش این موضوع بود. اگر من عمل را انجام نمی دادم، پس انهدام بی معنی می شد؛ همیشه گفته ام مچاله شدن یک کاغذ سفید هیچ اتفاق عمده ای در تاریخ بشری نیست ولی مچاله شدن یک نقاشی رضا عباسی یک اتفاق عظیم است، بنابراین تا اینها خلق نمی شد انهدام شان بی معنی بود. 

در این میان اگر پیام انهدام و چه حیف و چرا منتقل می شد. من دیگر حرفی نداشتم. من همه جان خودم را گذاشتم تا معنای خودم را منتقل کنم؛ وسیله ای که من بلدم نقاشی است در هر تصویری آنچه دوست داشتم را نقاشی کردم و بعد آن را منهدم کردم، این مبنای کلی نقاشی هایم بود. حالا اینها در هر دوره ای نامی خاص یافتند. در دوره ای به نام «سال های آتش و برف»، در دوره ای دیگر «شفاعت فرشتگان» و در دوره ای به نام «معما» و در نهایت «خاطرات انهدام» بودند. این دوره ها گاهی همراه هم آمدند.»

وی افزود: «در این نمایشگه اثر طلایی رنگی دارم به نام «انهدام نهایی» که محو شدن تدریجی یک نقاشی دوره رنسانسی و تبدیل شدنش به صفر، پوچ و هیچ استک؛ یعنی نقاشی که دیگر نقاشی نیست، تنها یک ترک است. این اثر وصیتنامه من است. این اثر انهدام مطلق است.»

امید تهرانی، مدیر گالری اثر در مورد مارکت نقاشی های آیدنی آغداشلو گفت: «ارائه مناسب و شایسته یک نمایشگاه وظیفه اولیه یک گالری دار است و در ادامه این روند طبیعی است که باید برای فروش آثار هنرمند راهکارهای درست در پیش بگیرد. اهمیت فروش آثار آیدین آغداشلو به جهت موقعیت خاص ایشان در کنار سایر بزرگان بر همه مبرهن است و من خوشحالم که اعلام کنم همه آثار ایشان با قیمت های مناسب به فروش رسیدند.»

او با اشاره به اینکه اثری از آغداشلو در سومین حراج تهران 380 میلیون تومان چکش خورده است، گفت: «از آنجا که این رقم در یک حراجی و برای یک اثر خاص به وقوع پیوست، به طبع معیار ما برای قیمت گذاری آثار این نمایشگاه قرار نگرفت؛ با مشورت گالری و خود آقای آغداشلو، آثار از 90 میلیون تومان تا 250 میلیون تومان قیمت گذاری شد که همه آنها توسط مهمترین مجموعه داران ایرانی خریداری شدند. جالب اینجاست که بدانید اکنون گالری اثر با لیستی بلندبالا از خریدارانی مواجه است که در صف خرید آثار آیدین آغداشلو هستند و ما امیدواریم این روند شفاف سازی قیمت ها که زمینه ساز اعتماد روزافزون جامعه به خرید و فروش آثار هنری می شود، در مورد سایر بزرگان هنر انجام پذیرد.»

در ادامه مریم مجد، دیگر مدیر گالری اثر از فرایند تهیه کاتالوگ و ارائه آثار نمایشگاه گفت که همه آنها توسط نسل جوان تدارک دیده شده است.