نشست سه جانبه و سیگنال تازه کرملین به تهران

سرویس بین الملل خرداد: "نیکلای کوژانف" پژوهشگر اندیشکده چتم هاوس و بنیاد کارنگی که یکی از کارشناسان شناخته شده مسائل روسیه است اشاره می کند که تقویت روابط میان ایران و روسیه نشان می دهد که مسکو در حال گفت و گو با تهران درباره موضوعاتی فراتر از منازعه در سوریه است. او می نویسد:"در اوایل ماه آگوست پوتین، ریس جمهوری روسیه در نشستی سه جانبه با همتایان آذربایجانی و ایرانی خود در باکو دیدار کرد. هر چند در این جلسه الهام علی اف رییس جمهوری اذربایجان نیز حضور داشت اما یکی از اهداف اصلی مسکو تقویت روابط با ایران بوده است که شریکی کلیدی برای روسیه در سوریه و منطقه دریای خزر در حوزه انرژی است. روابط دو کشور قطعا نیازمند تقویت است. اشکار است که برای طرفین موضوع سوریه کافی نیست. نشانه اشکاری از کاهش سطح تجارت میان دو کشور دیده می شود. کمترین میزان در یک دهه اخیر در تجارت دوحانبه در سال 2015 میلادی بود که حجم تجارت به ارزش 1.24 میلیارد دلار رسید. در اواسط سال 2016 میلادی بحث درباره پروژه های مشترک در حوزه انرژی آغاز شد اما هنوز به نتیجه ای نرسیده است و طرح ساخت نیروگاه های دوم و سوم هسته ای بوشهر نیز هنوز عملیاتی نشده اند. فارغ از تجارت روابط دو کشور گسترش چشمگیری نیافته است. در جریان مذاکرات هسته ای حضور مسکو سبب شد تا راه برای تعامل دو کشور درباره سوریه بیش تر شود اما مقام های روس و ایرانی راضی نیسند. مقام های روس می خواهند انعطاف پذیری بیش تری از تهران در قضیه سوریه ببینند. به گفته برخی از منابع ایران تمایلی به گوش دادن به توصیه های روسیه در حوزه استراتژی نظامی در سوریه ندارد. از دید روسیه استراتژی ایران در شرایط کنونی در سوریه اشتباه است و موجب شکست هایی برای ارتش سوریه و نیروهای شبه نظامی شیعه شده است. رسیدن به اجماع با تهران بر سر سرنوشت اسد نیز برای مسکو دشوار بوده است. تهران هم چنان نگران است که کرملین به آن کشور به عنوان یک کشور دنبال کننده روسیه و نه یک شریک برابر در موضوع سوریه بنگرد. بی میلی روس ها به جهت گیری به نفع ایران در زمینه اختلاف ان کشور با عربستان سعودی در بحران یمن پرسش هایی را در میان نخبگان و تصمیم گیرندگان ایرانی درباره میزان تعهد روسیه به همکاری با ایران مطرح کرده است. برای کاستن از نگرانی های ایران دستگاه تبلیغات داخلی مسکو بیش تر اخبار را به نفع انصارالله یمن در زمینه درگیری ها در آن کشور پوشش می دهد با این حال، هنوز هم جمهوری اسلامی ایران انتظار همسویی بیش تری را از سوی روسیه دارد. با استقرار هواپیماهای روس در پایگاه نوژه انتظار می رفت که خواست ایران برآورده شود. با این حال، تبلیغات روس ها این گونه وانمود می کرد که این موضوع تنها دستاورد راهبری برای مسکو در منطقه و نه محصول همکاری با تهران بوده است". 

به گزارش خرداد، کوژانف در ادامه اشاره می کند تحت این شرایط کرملین مجبور به تنظیمات تازه ای در استراتژی دیپلماتیک خود برای ایمن سازی اعتماد تهران به خود شده است و تلاش کرده تا مسائل مربوط به دریای خزر از جمله ثبات قفقاز جنوبی، کریدورهای حمل و نقل، منابع انرژی و زیرساخت های لوله های این مسیر را در دستور کار قرار دهد. مسکو به این نتیجه رسیده که برای پیشبرد و هماهنگی بیش تر با تهران بر سر سوریه باید در زمینه دریای خزر و سهم ایران مذاکرات همزمانی را با آن کشور داشته باشد. ایران و روسیه نمی توانند نظرات یکدیگر درباره طیف گسترده ای از مسائل از جمله حضور نیروهای غربی در جمهوری های استقلال یافته اسیای مرکزی از شوروی و قفقاز جنوبی، قاچاق مواد مخدر، تروریسم، جنگ در قره باغ و وضعیت حقوقی دریای خزر و موانع حط لوله ترانس کاسپن را نادیده گیرند. 

این تحلیلگر در ادامه اشاره می کند که روسیه نگران است که جمهوری آذربایجان و ایران ممکن است با پروژه های مشترک در حوزه انرژی به موقعیت روسیه در بازارهای انرژی ترکیه و اروپا اسیب بزنند. به همین خاطر پوتین در اجلاس سران باکو خواستار همکاری های بیش تر در حوزه های نفت و گاز شد. 

این تحلیلگر در پایان می نویسد:"کرملین از این اجلاس برای رساندن این سیگنال استفاده کرد که به طور همزمان از اعمال نفوذ خود در منطقه خزر و گفت و گو با ایران در مسائل فراتر از موضوع سوریه و مسئله برنامه هسته ای بهره می برد. نشست باکو واکنشی به جلسه میان کری وزیر امور خارجه امریکا و وزرای امور خارجه کشورهای اسیای مرکزی بود که چند روز قبل از آن در واشنگتن برگزار شد. روسیه می خواهد نشان دهد که نه ایالات متحده و نه هیچ بازیگر دیگری نباید نقش مسلط را در امور دریای خزر ایفا کنند".