چرا بیکارتر شدیم ؟
ادامه مطلب به این شرح است: نرخ بیکاری 6 استان آذربایجان شرقی، بوشهر، تهران، خراسانجنوبی، کردستان و کرمان که در تابستان سال گذشته تکرقمی بوده، در تابستان امسال دورقمی شده است.
دلایل بسیاری می توان برای این واقعه اماری که در واقعیت نمود بسیار دارد را برای استان های بزرگ برشمرد.اما در استان کم جمعیت خراسان جنوبی چرا مردم بیکار تر شده اند؟
جدیدترین گزارشهای رسمی کشور، نرخ بیکاری تابستان امسال را 12.7درصد اعلام کرده که این میزان نسبت به نرخ 10.9 درصدی بیکاری تابستان سال گذشته، چیزی حدود 1.8 درصد رشد داشته است.
در این میان، بررسی شاخص بیکاری در بین 31 استان کشور نشان میدهد طی یکسال گذشته، «نرخ بیکاری» در 15 استان افزایش و در 14 استان نیز کاهش داشته است؛ البته بیکاری در 2 استان یزد و همدان بدون تغییر بوده است.
در عین حال آمار بیکاری 6 استان آذربایجانشرقی، بوشهر، تهران، خراسانجنوبی، کردستان و کرمان که در تابستان سال گذشته تکرقمی بود، در تابستان امسال دورقمی شده و از طرفی نرخ بیکاری 3 استان آذربایجان غربی، گیلان و خراسان شمالی که در تابستان سال گذشته دو رقمی بود، در تابستان امسال تکرقمی شده است.
گزارش مرکز آمار نشان میدهد نرخ بیکاری در تابستان گذشته در 21 استان کشور، دو رقمی بود که این میزان در تابستان امسال به 24 استان کشور سرایت کرد، همچنین در تابستان 94 نرخ بیکاری در 10 استان تکرقمی بود که این میزان در تابستان امسال به 7 استان تقلیل یافته است؛ به عبارتی نرخ بیکاری 3 استان کشور که تکرقمی بود، اکنون دو رقمی شده است.
البته در بین 31 استان کشور، بالاترین نرخ بیکاری مربوط به استان کرمانشاه با 20.3 درصد و کمترین نرخ بیکاری مربوط به استان مرکزی با نرخ 6.7 درصد است.
بر اساس این گزارش، نرخ بیکاری سال 94 معادل 11 درصد، نرخ بیکاری بهار امسال 12.2 درصد و نرخ بیکاری تابستان امسال نیز 12.7 درصد اعلام شد که روند صعودی را نشان میدهد؛ این در حالی است که رئیس جمهور به تازگی، از ورود 1.2 میلیون متقاضی جدید شغل به بازار کار در بهار امسال خبرداد و بیکاری را مهمترین مسئله کشور عنوان کرده است.
** اوضاع در کشورهای پیشرفته
بیکاری به عنوان یک معضل گریبان گیر اکثر جوانان این کشور در چند سال اخیر شده است و علاوه بر کم شدن سطح روحیه جوانان باعث بزهکاری در میان جوانان نیز شده است.
شواهد حاکی از آن است که ارتباط بین تغییرات در نرخ رشد اقتصادی و نرخ بیکاری بطور قابل ملاحظه ای در طول زمان و طی چرخه اقتصادی و بسته به کشور یا مناطق تحت مطالعه متفاوت بوده است.
ارتباط مذکور یک ارتباط ثابت نیست بلکه بر اساس آنچه گفته شد می تواند بسته به زمان و شرایط کشورها وضعیت به گونه دیگر باشد.
بطور مثال بهره وری افزون تر در یک اقتصاد ممکن است منجر به تغییر این رابطه گردد.عدم ثابت بودن این ارتباط در بسیاری از اقتصادها مانند ایالات متحده آمریکا واندونزی ملاحظه می شود.
یکی از جدیدترین تحقیقات مطالعه اخیر صورت گرفته توسط سازمان بین المللی کار است که نتایج آن نشان می دهد که ارتباطی ثابت بین نرخ رشد اقتصادی و نرخ بیکاری وجود ندارد.
باید یادآور شد ارتباط بین رشد اقتصادی با اشتغال از شاخص های کلیدی بازار کارنیز می باشد که با نام کشش های اشتغال مطرح میشود. کشش های اشتغال مقیاسی عددی از چگونگی اشتغال بارشد خروجی اقتصاد است.
یعنی رشد اشتغال چه مقدار با یک واحد درصد رشد اقتصادی مرتبط است؟این شاخص همراه با شاخص های دیگری مانند نرخ رشد اقتصادی و رشد نیروی کار و فقر و تعداد ساعات کارومزد اطلاع مهمی از روند های بازار کار فراهم می سازد.
برآوردهای این شاخص نشان می دهد که بطور مثال در سالهای2004 الی2008 با هر 1درصد تغییر در رشد اقتصادی اشتغال کشور 56 صدم درصد تغییر می یابد و در دوره های مختلف شاخص کشش های اشتغال متفاوت بوده است.(59 صدم درصد برای دوره 04-2000و 1.44 برای دوره 2000-1996)
حتی برای کشور هایی مانند اندونزی این شاخص در دوره زمانی 2000-1996 مقداری منفی (23/0-)ودر دوره های زمانی 04-2000 و 08-2004 مقداری مثبت به ترتیب 20/0 و42/0 می باشد.
همچنین در بررسی های انجام شده میزان اثر گذاری یک درصد افزایش جی دی پی بر ایجاد اشتغال طی یک دوره ده ساله بر کشور های مختلف یکسان نمی باشد و این حاکی از ضریب متفاوت اثر گذاری آن در اقتصاد های گوناگون است.
پس ارتباط بین رشد اقتصادی و نرخ بیکاری یک قاعده ریاضی نیست که برای هر اقتصادودر هر دوره زمانی همواره برقرار باشد و مثال های نقضی از دیگر کشورها دال بر عدم برقراری قاعده مزبور وجود دارد.
اگرچه به کار گماری نیروی کار در مشاغل مولد ودر نتیجه افزایش تولید ملی از عوامل مهم شکوفایی اقتصادی کشور و موجب افزایش رشد اقتصادی آن است ولی عواملی مانند تغییر بهره وری نیروی کار و ایجاد مشاغل جدید در فعالیتهای با بهره وری پایین می تواند این اثر را معکوس کند.
با بررسی نرخ بیکاری و رشد اقتصادی کشورمان ایران طی سالهای 1380الی1388مشاهده می شود که طی مدت مذکور ارتباط خطی بین نرخ رشد اقتصادی و نرخ بیکاری وجود ندارد و وابستگی خطی قوی میان نرخ بیکاری و رشد اقتصادی کشور مشاهده نمی شود.
مشاهده تغییر اشتغال کشور در سالهای1385 الی1388 نشان می دهد که ارتباط ثابتی بین نرخ رشد اقتصادی و تغییر اشتغال کشور وجود ندارد.
با وجودی که نرخ رشد اقتصادی در سال 1388 تقریبا نصف سال های 1385 و1386 است تغییر تعداد شاغلین سال 1388دوبرابرسال های 1385 و 1386 می باشد.
دلایل عدم مشاهده رابطه ثابت بین رشد اقتصادی و نرخ بیکاری در سه گزینه مطرح می شود:
اولا: کیفیت مشاغل ایجاد شده تعداد ساعات اشتغال بکار در هفته و مولد برد آنها و همچنین بهره وری نیروی کار که خود تابعی از توانمندی های علمی و مهارتی و انگیزشی مرتبط با شغل است و تاثیر بسزایی در افزایش تولید ناشی از افزایش نیروی بکار گمارده شده خواهد داشت.
ثانیا: از آنجا که شاخص رشد اقتصادی به مقایسه ارزش مالی تولیدات کشور در سالهای متوالی می پردازد در تغییر قیمت های جهانی از جمله کاهش قیمت ها به دلیل کمبود تقاضاهای ناشی از رکود اقتصاد جهانی می تواند تاثیر جدی بر رشد اقتصادی کشورها داشته باشد که مستقل از میزان اشتغال یا تولید است.
ثالثا:به این دلیل که رشد اقتصادی در مقایسه با سال های قبل معنا پیدا می کند به میزان تولید یا نرخ اشتغال سال های گذشته نیز مربوط است.
به عبارت دیگر یک نرخ مثبت اما پایین رشد بعد از چند سال پیاپی رشد بالای اقتصادی از وضعیت رو به رشد اقتصادی یک کشور و احتمالا نرخ پایین بیکاری آن خبر می دهد، در صورتی که نرخ بالای رشد اقتصادی به دنبال سال های رکود لزوما به معنای کاهش جدی در نرخ بیکاری و نبود کار نمی باشد.
بررسی موانع کارآفرینی در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه(ازجمله کشورمان ایران):
برخلاف کشور های پیشرفته عوامل متعددی وجود دارند که مانع شکوفایی کارآفرینی در کشور های کم توسعه شده است.
سر منشأ این عوامل عبارتند از:مقررات دست و پاگیر اداری و توقف بخاطرحفظ استانداردهاو خانواده ونگرش جامعه به کار وعدم توجه به کارآغرینی و تولید و عدم روحیه کار گروهی.
** برخی از این عوامل شامل این موارد زیر است.
مقررات دست و پا گیر اداری: وجود برو کراسی اداری و مقررات بعضا زائد و وجود فشارهای درونی و خارجی تحمیلی بر برنامه ریزان اقتصادی موجب بوجود آمدن محدودیت های فراوانی در جهت رسیدن به اهداف اقتصادی شده است.
این چنین محیطی باعث سرخوردگی کارآفرینان میشود که جایی برای ابراز ایده های خود نمی بینند.
توقف بخاطر حفظ استانداردها: بسیاری اتفاق افتاده است که عدم توجه به یک نو آوری تنها بدلیل مغایرت با استانداردهای تعریف شده یک سازمان منجر به شکست یک ایده و سکوت آن می شود و چه بسیار ایده های خلاقانه که اکنون در آرشیو های سازمان های دولتی وغیر دولتی مسکوت مانده اند.
خانواده و نگرش جامعه به کار: خانواده فرد فعال به جامعه تحویل می دهد و خانواده با توجه به فرهنگ حاکم بر جامعه و ارزشی که برای فعالیت و تولید قایل است افراد را پرورش می دهد.
خانواده که بنیان آن استفاده از تلاش دیگران و تنبلی باشد باعث می شود که افراد حتی کارآفرینان از همان ابتدا مسیر را برعکس پیموده و خواهان کسب درآمد های هنگفت از طریق عرف جامعه باشند.
عدم توجه لازم به کارآفرینی و تولید: دربسیاری از کشور های جهان حمایت های لازم از جهات مختلف از کارآفرینان نمی شود و به عکس مشاغل دلالی و واسطه گری و رانت خواری از رونق بیشتری برخوردار است وبرای افرادی که در این بخش هایی که برای توسعه اقتصادی نافع نیستند بلکه عمدتا مضر هم هستند سود آوری بسیار بالایی دارد.بنابراین انگیزه های حرکت و تلاش کارآفرینان را که قصد خدمت به توسعه اقتصادی کشور را دارند کم رنگ یا کند می کند.
عدم روحیه کار گروهی: در بسیاری از کشور های کم توسعه مشاهده می شود که کار گروهی معنای خود را از دست داده و اعتقادی به آن در صحنه واقعیت وجود ندارد.این مشکل در کشور ما ایران در سطح بالایی قرار دارد. در کشور ما ایران متأسفانه نه تنها در بخش های اقتصادی بلکه در سایر حوزه های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و … انجام کار گروهی فوق العاده مشکل است.
در اینجا با عواملی که متأسفانه باعث عدم کار آفرینی میشود آشنا شدیم اما لازم است در بخش بعدی به خدمات ارائه شده برای کار آفرینی از سوی کشور های پیشرو در این حوزه بپردازیم. دراین حوزه پیشرو ها عبارتند از: ژاپن، آمریکا، کره جنوبی و ….
خدمات کار آفرینی در کشور های پیشرفته این خدمات همانطور که دربخش قبلی اشاره کردیم در کشور های آمریکا، ژاپن و کره جنوبی و …مشاهده شده وعبارتند از:خدمات مشاوره ای و تکنولوژی و حمایت های اطلاعاتی و پیوندهای درون بخشی و ظرفیت سازی علمی و وام و اعتبارات و آموزش.
خدمات مشاوره ای: در کشور های مورد مطالعه مراکز کار آفرینی خدمات مشاوره ای در زمینه هایی مانند مدیریت و امور مالی و فعالیتهای تجاری ارایه می کنند و هزینه خدمات از سوی دولت پرداخت می شود.
تکنولوژی: در کشور های مورد مطالعه مراکز مسوول کارآفرینی بر کار برد تکنولوژی و کاربری آن تاکید دارند و به شیوه های گوناگون مانند دادن وام برای ماشین آلات نو می کوشند این هدف تحقق پذیرد.
حمایت های اطلاعاتی: علاوه بر خدمات مشاوره ای حمایت های اطلاع رسانی برای فعالیتهای خردنیز متداول است.
این اطلاع رسانی شامل مواردی همچون وضعیت تجاری مدیریت و فنی می شود.
پیوندهای درون بخشی: از اساسی ترین پایه های توسعه ایجاد و تقویت پیوند میان تولید کنندگان مد نظر قرار می گیرد.
ظرفیت سازی علمی: در راستای تقویت تکنولوژیک و حمایتهای اطلاع رسانی تلاش شده است تا میان بنگاههای خرد از یک سو و مراکز علمی و فنی از سوی دیگر پیوند برقرار شود.
وام و اعتبارات: یکی از بارز ترین اقدامات کمک به بنگاه های خرد برای دستیابی به سرمایه مالی است.
آموزش: آموزش کار آفرینی سیاستی است که بطور مستقیم به کمیت و کیفیت عرصه کار آفرین در یک جامعه اثر می گذارد. اما در آخر این بخش خاطر نشان می شود در کشور ما ایران نیز سیاست کار آفرینی انجام شده زیرا در مطالعه ای که بوسیله سازمان مدیریت صنعتی انجام شده سیاست های کار آفرینی در کشور های استرالیا، انگلیس، کاندا، ژاپن، کره جنوبی وایران مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.
در بخش بعدی به بحث جامعه می رویم و تاثیرات و پیامد های بیکاری بر جامعه ایران را بازگو می کنیم.
پیامد های بیکاری بر جامعه ایران(تاثیرات مادی و معنوی):
اول باید این موضوع را در این بخش تحقیق بیان کنیم که اثرات بیکاری در هر جامعه 2 اثر کلی بر پیکر جامعه کشور بر جای می گذارد: اثر مادی و اثر معنوی.
اثر مادی مانند تاثیر اقتصادی هم برای فرد بیکار و هم برای کشور که در بخش های قبلی در موردش صحبت شد اما اثر معنوی آن به هرحال سنگین تر از اثر مادی است و تاثیرش جبران ناشدنی می باشد.مانند خودکشی.
هزینه های اقتصادی بیکاری در ایران به عنوان یک چالش بزرگ اقتصادی تا حد زیادی شفاف وآشکار و قابل محاسبه است اما نتایج غیر اقتصادی یا معنوی معمولا مخفی است و به راحتی نیز قابل محاسبه نیست.
نتایج بررسی ها نشان میدهد که بیکاری مهم ترین عامل فقر در ایران است. حدود 60 درصد از خودکشی ها در ایران به طور مستقیم با مساله بیکاری در ارتباط است.
فقدان فرصت شغلی مناسب برای قشر تحصیل کرده و نخبگان جامعه ایران موجب بروز معضل فرار مغز ها شده است و برآورد می شود که سالانه بین 100 تا 225هزار نفر از متخصصان و تحصیلکرده های ایران کشور خود را ترک می کنند.
آمار منتشر شده توسط مرکز آمار ایران تعداد بیکاران را 2 میلیون و 949 هزار نفراعلام کرده است. به گفته کارشناسان یکی از مهم ترین دلایل مهاجرت نخبگان به خارج از کشور بیکاری است.جامعه شناسان می گویند از بالا رفتن سن ازدواج گرفته تا افزایش آمار طلاق در ده سال گذشته رد پای بیکاری در همه این معضلات اجتماعی مشهود است. معضلاتی که سر انجام به افسردگی و سرخوردگی جوانان می انجامد منجر میشود تا میزان نشاط اجتماعی را با وجود داشتن جمعیتی جوان کاهش دهد.حتی جامعه شناسان به آمار معتادان اشاره کرده و بیکاری را یکی از متهمان پرونده اعتیاد جوانان می دانند.
در این بخش با پیامد های بیکاری بر جامعه ایران آشنا شدیم و میشود گفت این پدیده به سرعت بسوی پیشروی می باشد. در بالا گفتیم تعداد بیکاران توسط گزارش مرکز آمار ایران 2 میلیون و 949هزار نفر می باشد اما مرکز آمارایران اعلام کرده که تا 1 یا 2 سال آینده این جمعیت بین 3 تا 3 میلیون و500 هزار نفر خواهد شد.به امید آن روز که این معضل از کشور عزیزمان ایران ریشه کن شود.در بخش بعدی پیشنهاد های ارایه شده برای حل بیکاری را بررسی خواهیم کرد.
** راهکارها
برای رفع مشکل بیکاری راه حل های زیر پیشنهاد شده است.
راه حل اول: افزایش ساخت مسکن می باشد، زیرا ساخت مسکن سبب ایجاد مشاغل متنوع می شود.
چنانچه این امر مورد توجه قرار بگیرد نه تنها نیاز اصلی اکثر جوانان که نیاز به مسکن است را تامین می کند ازطرفی سبب ایجاد مشاغل متعدد گشته و همچنین کارگاه ها و کارخانه های کوچک و بزرگ هم می توانند ازآن بهره گیرند.
راه حل دوم: توسعه جهانگردی و گردشگری میباشد. با توجه به اینکه کشور ما از جاذبه های گردشگری فراوان برخوردار است با توجه بیشتر به این بخش می توان از این طریق باعث ایجاد شغل های جدید در جامعه شد.
راه حل سوم:توسعه فعالیت های عمرانی
راه حل چهارم:اصلاح قوانین کار در کشور مسأله ای که در مورد قوانین مربوط به کار ایران معروف است، گذاشتن بارهای زیاد برای کارفرمایان است. مثلاً قوانین، دست کارفرمایان را در خصوص اخراج کارکنان و تعدیل نیروی کار با تغییر تکنولوژی بسته است و امنیت کاذب برای کارگران به وجود آمده که کارگری می تواند بدون انجام کارهای محوله همچنان به شغل خود ادامه دهد در حالی که بازدهی او پائین است.
بنابراین با توجه به این شرایط، هزینه های کارنکردن و عدم مهارت نیروی استخدامی را کارفرما می پردازد در حالی که در کشورهای پیشرفته، دولت اینگونه هزینه ها را می پردازد تا کارفرمایان متضرر نشوند. بنابراین اصلاح قوانین موجود و کاستن از هزینه های کارفرمایان، موجب افزایش سرمایه گذاری ها و ایجاد اشتغال خواهد شد.
راه حل پنجم: توسعه فعالیت های تکنولوژی اطلاعات: توسعه فعالیت های آی تی سبب به کارگیری نیروهای جوان و با استعداد کشور می شود وسبب اشتغال زایی و همچنین موجب ارز آوری قابل ملاحظه ای می شود.
راه حل ششم: جلوگیری از قاچاق کالاها: قاچاق کالا سبب می شود بسیاری از شرکت های تولیدی ورشکست شده و بسیاری از کارکنان آنها بیکار شوند.
جلوگیری از قاچاق و حمایت از کالای ایرانی سبب اشتغال زایی شده و از بیکاری جلوگیری می کند. راه حل هفتم: حمایت از کارافرینی و کار آفرینان: این راهکار می تواند در اشتغال زایی بسیار موثر باشد.
حمایت از جوانان ایرانی و استعداد آنها در زمینه های مختلف اعم از علمی و هنری باعث می شود آنها به خود باوری رسیده و بخش عمده ای از نیروی جوان و فعال ازبیکاری رهایی یابند.
راه حل هشتم: این راه حل که کاملا ابداعی می باشد این است که دولت می تواند یک مرکزی تحت عنوان مثلا :”کشف استعدادها و حمایت از مبتکرین وخلاقان” ایجاد کند که در آن متخصصین در امور مختلف حضور داشته باشند و جوانانی که صاحب ایده جدید، هنری منحصر به فرد،مبتکرین،مخترعین و حتی جوانانی که برای دولت دارای پیشنهادهای جدید هستند به این مکان مراجعه کرده و هیات متخصص پس از بررسی میزان توانایی این جوانان انواع کمک های دولت از قبیل اعطای وام ویا حتی استخدام آنها در مراکزی که به آنها نیاز است از آنها حمایت کنند.
منبع:ایرنا
