رکورد داران اعتماد از محمد خاتمی تا علی طیب نیا

به گزارش خرداد؛ به همین مناسبت بد ندیدیم که مروری گذرا به رای اعتماد مجلس به وزرای پیشنهادی روسای جمهوری در ادوار مختلف بی اندازیم. 

تا پیش از  اصلاح قانون اساسی و تغییر ساختار سیاسی و حذف پست نخست وزیری، وزرا در تعامل میان نخست وزیر و رئیس جمهوری به مجلس معرفی می شدند که این خود باعث چالش ها و فراز و نشیب های فراوان از دولت اول تا پنجم شد که خود بحث مجزایی می طلبید. 

در این مقال دولت های پس از جنگ و رای اعتماد به وزرای کابینه معرفی شده از سوی رئیس جمهوری مورد توجه قرار می گیرد. 

رای اعتماد مجلس چپ به دولت اعتدالی هاشمی 

ترکیب قاطبه نمایدگان مجلس دوره سوم که صلاحیت وزرای کابینه اول هاشمی رفسنجانی را بررسی کردند از طیف چپ یا نیروهای خط امام (ره) بود، طیفی که بعدتر تا مجلس ششم و دولت اول اصلاحات از صحنه سیاست ورزی حذف شده و به کنار رفتند.

جالب آنجاست که نمایندگان دوره سوم به دولت اول هاشمی رفسنجانی که از اردوگاه راست سیاسی و جامعه روحانیت آمده بود به طور کامل رای دادند. البته کابینه رفسنجانی برآمده از هر دو اردوگاه سیاسی بود، آنچنان که از محمد خاتمی تا علی فلاحیان در آن حضور داشتند. 

و البته رکوردار رای اعتماد در کابینه پنجم کسی نبود جز سید محمد خاتمی که به عنوان وزیر  به مجلس معرفی و با 246 رای نمایندگان به وزارت ارشاد رفت. وزیری که به رغم این رای بالا البته تا انتهای دولت باقی نمانده و با فشارهای پیرامونی ترجیح داد که استعفا دهد، او البته در رقابتی تنگاتنک با بیژن نامدار زنگنه حائز رای اول اعتماد در مجلس سوم شد که 245 رای آورده بود.  

دولت دوم سازندگی همزمان با مجلس تمام اصولگرای چهارم شد. مجلسی که گرایش سیاسی خود را در رای به وزرای کابینه تا حدودی نمایانگر کرده و وزرای اصولگرایی که در مجلس سوم حد نصاب کمی داشتند با آرای بالا به وزارتخانه های دولت ششم رفتند. البته نکته جالب عدم رای اعتماد به وزیر امور اقتصاد و داریی یعنی مرحوم نوربخش بود، در عین حال چند گزینه کابینه هم با رای ناپلئونی به کابینه ششم راه یافتند. در این دوره علیرضا مرندی گزینه وزارت بهداشت حایز بیش ترین آرا شده و رای هخخاتمی را تکرار کرد و البته در میان اصلاح طلبان زگنه باز توانست رای خوبی آورده و با 202 رای حضور خود در وزارت نیرو را تمدید کند. 

کم تر سیاستمداری حتی خود حاتمی (به روایت خودش) تا چند ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری گمان می برد که او بر صندلی ریاست جمهوری دوره هفتم تکیه بزند اما حماسه دوم خرداد همه معادلات و پیش فرض ها را تغییر داد. خاتمی کابینه ای تقریبا اصلاح طلب را به مجلس پنجم معرفی کرد، مجلسی که رقیب اصلی او بر صندلی ریاست آن تکیه زده بود اما مجلس پنجم نهایت مساعدت را به عمل آورده و به همه گزینه های خاتمی رای اعتماد داد، هر چند بعدتر عبدالله نوری توسط این مجلس استیضاح و از کار برکنار شد. رکورد بیش ترین رای اعتماد در این دوره به محمد سعیدی کیای اصولگرا تعلق گرفت که توانست با 256 رای بر صندلی وزارت جهاد کشاورزی تکیه بزند. 

 خاتمی این بار با مجلس ششم که برآمده از اردوگاه اصلاحات بود، روبرو شد و حتی بر سر وزارت زنگنه بحث های داغی در مجلس درگرفت اما بازهم او توانست رای اعتماد کامل را برای کابینه معرفی شده بگیرد، آنهم از مجلس ششمی هایی که هر چند همسو با خاتمی بودند اما بی تعارف به نقد پرداخته و هیچ گاه همسویی اصلاح طلبانه را در مواجهه با دولت دخالت ندادند، آنچنان که بارها وزرای معرفی شده به چالش مجلس ششم افتادند و بازخواست شدند. در این دوره صفدر حسینی وزیر معرفی شده کار و امور اجتماعی بود که توانست حایز بیشترین رای اعتماد شود و بعد از او علی یونسی وزارت اطلاعات دومین وزیر پر اعتماد کابینه هشتم بود. 

آمدن احمدی نژاد نیز همانند دوره اول خاتمی، غیر منتظره بود و شاید هم بیش تر از آن. احمدی نژادی که رویه های خاص داشته و به نوعی از همان ابتدا تفاوت خود را به رخ کشیده و اکثریت قریب به اتفاق مدیران تجربه اندوخته دولت های سازندگی و اصلاحات را به خانه فرستاد. البته در ادامه دولت او خود رکوردهای خیر کننده ای از تغییرات در کابینه را رقم زد تا آنجا که نزدیک بود با استعفای دو وزیر کل کابینه نیازمند رای اعتماد مجدد شود. جالب آنکه مجلس اصولگرای هفتم به چهار گزینه پیشنهادی رئیس جمهوری رای اعتماد نداد. 

کابینه دهم در فضای متشنج سیاسی به مجلس معرفی شد و جالب آنکه معاون اولی یار خاص و همیشه همراه احمدی نژاد، چالش ها میان او و اصولگرایان را آغاز کرده بود. احمدی نژد در چنین فضایی برای رای اعتماد کابینه دهم به مجلس آمد. جالب آنکه بازهم 3 وزیر احمدی نژاد نتوانستند از مجلس هشتم رای اعتماد گرفته و بر صندلی های وزارت تکیه بزنند. احمدی نژاد کماکان به تغییرات ناگهانی و عجیب و غریب در کابینه دست برده و ثبات مدیریتی در دولت او به مثابه یک رویا می نمود.

 حسن روحانی ملقب به شیخ دیپلمات بود و شاید تنها کسی که می توانست کابینه یازدهم را از پیچ سخت مجلس نهم گذر دهد هم او بود. مجلسی که بیش از هر مجلس دیگر در تاریخ جمهوری اسلامی یکدست بوده و متاثر از فضای دو قطبی پس از انتخابات 88 موضع سفت و سختی علیه بسیاری از وزرای معرفی شده داشت. در نهایت نیز چند وزیر کابینه از رای اعتماد بازماندند، وزاری وزرش، آموزش و پرورش و علوم نتوانستند از مجلس نهم رای اعتماد گرفته و بعدتر نیز دو وزارتخانه ورزش و علوم بر سر شناخت گزینه وزارت با فرازو نشیب های فراوان و بی سابقه به خصوص در مورد وزارت علوم روبرو شدند. در این مجلس البته علی طیب نیا رکوردار بیش ترین رای تاریخ وزرای جمهوری اسلامی شد، وزیر اقتصادی که بعد تر 3 کارت زرد از مجلس گرفت و در دولت دوازدهم نیز دیگر حضور ندارد و حال باید دید وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم چه سرنوشتی در مجلس میانه رو تر دوره دهم خواهند داشت.