ارتقای اعتماد به نفس با تقویت مهارت‌های اجتماعی
خرداد:کاهش روحیه خودباوری از جمله علت های عقب ماندگی و توسعه نیافتگی کشورها به شمار می رود. این امر ضرورت اتکا افراد به قابلیت ها و توانایی های خود به منظور تقویت مهارت‌های اجتماعی را آشکار می سازد تا اینگونه با ایجاد اعتماد و همدلی در جامعه به پویایی و نشاط اجتماعی دست یافت.
به گزارش خرداد ،بیشتر افراد تنها به جنبه های ضعیف شخصیت خویش توجه و بر روی نقطه ضعف های خود تمرکز می کنند. یکی از مهم ترین شاخصه های یک شخصیت ممتاز، داشتن اعتماد به نفس بالا است و در نهایت چنین افرادی هستند که در کارهای خود موفق خواهند شد.
آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری در یکم فروردین 1386 خورشیدی در جمع زایران و مجاوران حرم مطهر رضوی، فرمودند: «ملت عزیز ما، مخصوصا جوانان ما، اعتماد به نفس خودشان را از دست ندهند. جوانان عزیز! جوانان عزیز ملت ایران! شما می توانید؛ می توانید کارهای بزرگ بکنید، می توانید کشور خود را به اوج اعتلا و عزت برسانید.»
اهمیت ارتقای اعتماد به نفس در جامعه سبب شد تا دیدگاه های «مصطفی اقلیما» آسیب شناس و رییس انجمن علمی مددکاران ایران در این ارتباط را مرور کنیم:
**ظاهر بینی، عاملی مهم در کاهش اعتماد به نفس
سیاست های فرهنگی و اجتماعی مختلف در ارتقای خودباوری نقش مهمی دارند. در جامعه ای که انسان در آن با معیارهایی چون دارایی، وابستگی‌های سیاسی و ویژگی های ظاهری قضاوت می شود و بر این پایه میزان پذیرش جامعه رقم می خورد، اعتماد به نفس کاهش خواهد یافت. در چنین اجتماعی نوع نگاه فرهنگی غالب، چگونگی سنجش و ارزش گذاری را مشخص می کند. خداوند تمامی افراد را یکسان می آفریند اما خانواده و محیط، انسان ها را متفاوت پرورش می دهند و آنها را با ارزش هایی چون پوشش، خانواده، مقام و پست ارزش گذاری می کنند. اعتماد به نفس افراد زمانی ارتقا خواهد یافت که ملاک سنجش و قضاوت، شایستگی های فردی باشد. در واقع با ارتقای حس خودباوری، جامعه رشد خواهد کرد و افراد فعال و خلاق با خروج از گوشه گیری و انزوا، زمینه توسعه کشور را مهیا می سازند.
**راهکارهای دستیابی به اعتماد به نفس
خانواده و جامعه می بایست محیط را برای ارتقای اعتماد به نفس در فرزندان فراهم آورند و شخصیت آنان را به رسمیت بشناسند. لازمه این موضوع آن است که پدر و مادر از چگونگی برخورد صحیح با کودکان آگاهی داشته باشند. برای افزایش خودباوری باید افراد با شناخت حق خویش، بتوانند از حقوق خود دفاع کنند و همچنین بایستی در اجتماع جایگاهی برای شنیده شدن سخن حق باشد. در فرانسه جمله ای با این مفهوم وجود دارد که «غیرممکن وجود ندارد و هر کار قابل انجام دادن خواهد بود». همین باور می تواند سبب شکوفایی استعدادها شود. پایبندی و برابر بودن در برابر قانون از مهمترین شرایط ایجاد اعتماد به نفس است و در کشورهای جهان سوم قانون های بسیاری وجود دارند اما به آنها عمل نمی‌شود. همیشه یک کشور با بدترین قانون می تواند به حیات خود ادامه دهد اما نمی‌تواند به پیشرفت و توسعه دست یابد. بنابراین باید در جامعه نوع نگرش ها و نگاه‌ها تغییر یابد و افراد را بر پایه ارزش‌های انسانی ارزش گذاری و قضاوت کنند. اعتماد به نفس در ایران در حال کاهش است و همین موضوع سبب می شود تا افراد نتوانند از توانایی و شایستگی های خود در جهت توسعه کشور بهره ببرند.
** پیامدهای از میان رفتن اعتماد به نفس
این حس که دیگران، فردی را قبول ندارند، او را پرخاشگر می‌کند و بدین ترتیب خشونت و پرخاشگری افزایش می یابد و سبب بروز آسیب های اجتماعی بی شماری می شود. اینگونه جامعه از رشد و پویایی دور شده و تبعیض و دودستگی شکل می گیرد و افراد شایسته از فعالیت های سیاسی و اقتصادی طرد می‌شوند و دیگر به شایستگی های خود، باور نخواهند داشت. چنین کشوری از پیشرفت و توسعه عقب می‌ماند و در آن اختلاف و تفرقه رو به فزونی می گذارد.
در ادامه نگاهی به سخنان «امان الله قرایی» مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه خوارزمی در زمینه ضرورت افزایش اعتماد به نفس داریم:
**اعتماد به نفس، مهمترین سرمایه اجتماعی کشور
اعتماد به نفس از نظر جامعه شناسی به عنوان مهمترین سرمایه اجتماعی کشور محسوب می شود. مولفه هایی چون همدلی، همزبانی و یکدلی زمینه ساز ایجاد این ویژگی در افراد هستند و مقام معظم رهبری به همین علت شعار 1394 خورشیدی را با نام «همدلی و همزبانی» انتخاب کردند. اندیشمندان در دوره های گوناگون عوامل متفاوتی را برای توسعه و پیشرفت کشورها قلمداد می کردند، به عنوان مثال تا پیش از دهه 20 خورشیدی، منابع و سرمایه طبیعی مهم بود و در عصر صنعتی، فناوری اهمیت داشت و سپس سرمایه انسانی را مهم دانستند اما اینک می گویند اگر این سه سرمایه وجود داشته باشد اما سرمایه اجتماعی نباشد، نمی توان به توسعه دست یافت. «فرانسیس فوکویاما، جرمی بنتام، جیمز کلمن و هنری جاکوب» از جامعه شناسان سرشناس؛ اعتماد به نفس را عنصری مهم از سرمایه های اجتماعی می نامند.
**کاهش اعتماد، عاملی مهم برای از میان رفتن اعتماد به نفس
کاهش خودباوری در ایران به دلیل کاهش اعتماد به یکدیگر است. اعتماد به نفس امری ارثی، ذاتی و نژادی نیست. زمانی که پدر و مادر از این ویژگی برخوردار باشند، آن را به فرزندان خود منتقل می کنند و بدین ترتیب، این حس در جامعه گسترش می یابد اما هنگامی که افراد را پس از انجام دادن کاری شایسته به جای تشویق، تنبیه کنند، اعتماد به نفس شخص از میان می رود. تبعیض های جنسیتی و برخورد اشتباه برخی از خانواده ها و معلمان از جمله عوامل کاهش اعتماد به نفس در دانش آموزان است.
خانواده یک سلول بنیادی به شمار می رود، بنابراین ایجاد حس خودباوری از این نهاد شروع می شود و به آموزش و پرورش و در نهایت جامعه تسری می یابد. گسترش اعتماد در جامعه تنها در گفتار نیست بلکه نیاز به عمل دارد و ایجاد ثبات در جامعه، برطرف کردن مشکل بیکاری و اجرای درست قانون می تواند زمینه ساز ایجاد این ویژگی شود.
** آثار مثبت ارتقای اعتماد به نفس در جامعه
ارتقای اعتماد به نفس آثار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روحی و روانی بسیاری خواهد داشت. با شکوفایی حس خودباوری اقتصاد به پویایی می رسد و نشاط و شادی در جامعه حکمفرما می شود و در برابر آن با کاهش این مهم، آسیب های اجتماعی فراوانی از جمله خشونت و ناهنجاری های اجتماعی افزایش می یابد. در واقع افزایش خشونت در جامعه نشان می دهد که جامعه رها و اصول اخلاقی ضعیف شده است.
