کالبدشکافی دردهای تهران

خرداد: «تهران» شهری است که باید کالبدشکافی شده تا مشخص شود درد کنونی آن چیست؟ چراکه در ادوار مختلف به‌دلیل رویکردهای ناروا و غیردقیق به‌لحاظ شهرسازی و معماری به‌جای آنکه هر روز شکل بهتری بگیرد.

مهدی حجت-معاون شهردار تهران در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت:

نظارت مستمر و اعمال ضوابط به‌منظور بهبود سیما و منظر شهری.

در این راه پرمخاطره چشم امید به عنایت حق‌تعالی و همراهی همه ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهادهایی که در مدیریت شهرسازی و معماری شهر دخیل هستند و مشارکت مردم عزیزمان داریم که با امید به روزهای خوب آینده و بانشاط در مسیر شکوفایی شهر، ما را یاری خواهند کرد. 
ما بدان مقصد عالی نتوانیم رسید/ تا مگر پیش نهد لطف شما گامی چند (حافظ)

 شهر در معنای جامع به‌عنوان ظرفی که مظروف آن انسان است؛ نماینده هویت، تمدن و تفکر ساکنان آن و در حقیقت تجلی رویکردهای طبیعی و ماوراءالطبیعی انسان‌های ساکن آن است که باید در چارچوب کالبد و فضا بتواند با تسکین آلام آنها فرصتی و دعوتی از ایشان به سمت‌وسوی فلسفه وجودی آنان که همانا تفکر و تعقل است، داشته باشد و این ممکن نخواهد بود مگر آنکه برای شهر با شناخت کامل مظروف آنها در ابعاد مختلف، طراحی و برنامه‌ریزی شود. 
 اما «تهران» شهری است که باید کالبدشکافی شده تا مشخص شود درد کنونی آن چیست؟ چراکه در ادوار مختلف به‌دلیل رویکردهای ناروا و غیردقیق به‌لحاظ شهرسازی و معماری به‌جای آنکه هر روز شکل بهتری بگیرد و از خمیرمایه بکر اولیه که طبیعت ناب و کوهپایه‌های زیبا و آب‌وهوای معتدل بوده، به شهری قابل برای ساکنان آن تبدیل شود، در مقاطع مختلف، به‌دلیل نداشتن برنامه و رویکردهای منسجم، دائما در معرض آزمون و خطا بوده و در برخی برهه‌ها نیز با نامهربانی به سمت دورشدن از رسالت‌های خود رهنمون شده است. بهتر است شرح این قصه بگذاریم تا وقت دیگر. بالاخره این شهر صاحب سند شد و باوجود عدم تأمین و توانمند‌سازی سند و مجریان سند، باز هم نکته مهم آن است که از مدیریت با سندهای مقطعی و بخش‌نامه‌ای خارج شد و این گامی بلند بود، اما این سند در پیوست، تدقیق، پایش و پالایش دچار نقصان بوده و باید طبق الزامات آن، همه با هم دست‌به‌دست می‌دادیم و طبق وظایف و تکالیف مشخص‌شده آن را تکمیل می‌کردیم، به نحوی که رسالت هر پلاک در شهر به لحاظ کاربرد و ظرفیت کاربردی آن مشخص می‌شد. صراحتا باید گفت امروز از این مأموریت‌ها عقب مانده‌ایم و لازم است در یک حرکت هماهنگ و همراه با ایجاد بستر امید در شهر و تقویت روحیه زندگی و آگاهی‌دادن و توانمندسازی مردمان شهر به لحاظ تفکر، خردورزی و ایجاد اعتماد، با شفاف‌سازی سیستم شهر و مدیریت شهری مشارکت ایشان را در هدایت و حمایت و حفاظت شهر و ریل‌گذاری آن به سمت رسالت اصلی آن براساس چشم‌اندازها به ارمغان بیاوریم. بنابراین به دنبال تغییر گفتمان رایج و تأکید بر حکومت قانون در قالب بخشنامه‌های مهم و بسترسازی «حق بر شهر» برای شهروندان در قالب شفافیت سیستم‌مدار، هوشمند و تسهیلگر و توجه ویژه به مردم و تکریم ایشان به‌عنوان صاحبان اصلی شهر و توجه به بدنه مدیریت شهری و تولید فرصت برای آن با مشارکت‌دادن جوانان و بانوان محترم در سطوح مدیریتی و تلاش مجدانه در اصلاح رویه‌های سلیقه‌ای برای شنیدن صدای واحد از تمام مناطق و پرهیز از عملکرد جزیره‌ای خواهیم بود. برهمین‌اساس با سند برنامه شهردار محترم تهران، جناب آقای دکتر نجفی، در تلاش خواهیم بود که در قالب و اولویت برنامه ایشان (نظارت و اجرای طرح جامع و تفصیلی شهر تهران، نظارت و کنترل ساخت‌وساز، نظارت بر تثبیت کاربری‌ها، نظارت بر فروش تراکم مازاد، مدیریت و ساماندهی سیما و منظر شهری، مدیریت بافت‌های تاریخی، پهنه‌های طبیعی و واجد ارزش، نظارت بر ساخت‌وساز در حریم شهر تهران) به بهبود منظر و انسجام فضایی و کالبدی شهر تهران قرین شویم. در این مسیر با راهبردهای تغییر نگرش سودا‌گری به شهر و معماری و حفاظت از بافت تاریخی و طبیعی با رویکرد حفظ و بازسازی و تقویت نظارت بر اجرای طرح تفصیلی شهر تهران، تدوین اصول و معیارهای کاربردی شهر و معماری هویت‌مند، براساس بنیان‌های فطری شهر و معماری ایرانی-اسلامی و توجه ویژه به بازآفرینی شهر پایدار و نوسازی بافت فرسوده قدم در راه گذاشتیم و در چارچوب راهبردهای ذیل اقدام خواهیم کرد: 
- احیای نهاد دائمی مطالعات طرح جامع شهر تهران
- تهیه و اجرای تمامی طرح‌های موضوعی و موضعی ذیل طرح جامع شهر تهران
- به‌روزرسانی طرح تفصیلی شهر تهران
- نظارت دقیق بر اجرای طرح تفصیلی مناطق
- تدوین طرح جامع گردشگری، توسعه گردشگری تاریخی تهران
- همکاری با سازمان‌های دولتی و تدوین و اصلاح قوانین و مقررات بازسازی بافت‌های تاریخی تهران و مشوق‌های قانونی برای جذب حداکثری مشارکت مردمی
- فراهم‌کردن زمینه‌های مناسب برای ایجاد چرخه اقتصادی در بافت‌های تاریخی شهر
- ایجاد محدودیت در تخریب و نوسازی بناهای قابل استفاده
- آسیب‌شناسی مصوبات، کمیسیون ماده پنج و ماده صد با هدف جلوگیری از شهرفروشی
- زمینه‌سازی نابسامانی کالبدی، زیست‌محیطی و ایمنی شهر