پوسیدگی دندان در کودکان
پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری مزمن دوران کودکی است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، در کشورهای مختلف بین ۶۰ تا ۹۰ درصد کودکان دبستانی، دچار پوسیدگی دندانی هستند
به گزارش خرداد به نقل از روزنامه آفتاب - زهرا رحیمی: پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری مزمن دوران کودکی است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، در کشورهای مختلف بین ۶۰ تا ۹۰ درصد کودکان دبستانی، دچار پوسیدگی دندانی هستند که بیشترین شیوع در آسیا و آمریکای لاتین است.با توجه به این که پوسیدگی دندان شایع‌ترین بیماری بشر است که نزدیک به ۹۹ درصد افراد جوامع به آن مبتلا می‌شوند در این زمینه گفت‌وگویی را با دکتر نوید ناصری عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی آزاد شیراز انجام داده‌ایم که در ذیل می‌خوانید.
دکتر نوید ناصری دندانپزشک و عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی آزاد شیراز با اشاره به این که بیماری پوسیدگی دندانی یک نوع عفونت میکروبی محسوب می‌شود که مسری بوده و در حفره دهانی از یک دندان به دندان دیگر و همچنین از یک شخص به شخص دیگر( مثل مادر به کودک و...) منتقل می‌شود؛ بیان کرد : معیار تشخیص سلامت دندان‌های دائمی، استفاده از شاخص DMFT که شامل دندان‌های پوسیده ( Decayed)، کشیده شده یا از دست رفته (Missing)و ترمیم شده (Filled) است، که در جوامع پیشرفته روز به روز شاهد کاهش این شاخص هستیم.
وی افزود: در بازه زمانی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵، شاخص DMFT در کشورهای استرالیا، انگلستان، هلند و دانمارک به ترتیب ۰/۳، ۰/۷، ۰/۸ و ۰/۸ بوده است، در حالی که در ایران براساس پیمایش سرزمینی انجام شده در سال ۱۳۷۴ این میزان در کودکان ۱۲ ساله برابر با ۲/۰۲ بوده است( یعنی در سال ۷۴ به طور میانگین در دهان هر کودک ۱۲ ساله ایرانی، بیش از دو دندان پوسیده، ازدست‌رفته یا ترمیم شده وجود داشته است).
وی با بیان این که هدف سازمان بهداشت جهانی تا سال ۲۰۱۰ برای کشورهای خاورمیانه از جمله ایران، کاهش شاخص DMFT به کمتر از ۱/۱ بوده است؛ ادامه داد : متاسفانه نه تنها به این هدف دست نیافته‌ایم؛ بلکه به دلیل عدم وجود آمارهای دقیق از سطح کشور و به استناد مطالعات مختلف منطقه‌ای در برخی از استان‌ها، این شاخص در کودکان ۱۲ ساله از ۱/۲ تا ۱/۸۷ و یا ۲/۶۸ و حتی ۴/۵۳ به دست آمده است که نسبت به میانگین جامعه جهانی، به طور فاحش بالاتر است که نشان‌دهنده وضعیت نامناسب سلامت دهان و دندان در کودکان ایرانی نسبت به میانگین جهانی است.به گفته این متخصص ارتودنسی هدف سازمان بهداشت جهانی تا سال ۲۰۲۰، رساندن شاخص DMFT به کمتر از یک باید برسد(یعنی به طور میانگین در داخل دهان هر فرد، کمتر از یک دندان خراب، از دست رفته یا ترمیم شده وجود داشته باشد) که با توجه به زمان باقی مانده اندک و وضعیت موجود سلامت دهان و دندان در کشور، عدم وجود برنامه‌های بهداشت‌محور و مبتنی بر پیشگیری نشان از فاصله زیاد ایران با هدف مورد نظر سازمان بهداشت جهانی دارد.
ناصری تصریح کرد : در مورد دندان‌های شیری نیز از شاخص DMFTاستفاده می‌شود که در تحقیقات مختلف این میزان در کودکان ۳ تا ۶ ساله از ۱/۷ تا ۵/۳ متغیر بوده و در کودکان ۹ ساله، شاخص DMFT دندان‌های شیری از ۳/۳۸ تا ۴/۸۷ بیان شده است که از هدف مورد انتظار در سال ۲۰۱۵ برای میانگین جهانی آن (در حدود ۱/۵) به مراتب بیشتر است.
عضو هیئت‌مدیره نظام پزشکی شیراز شیوع پوسیدگی دندانی در کودکان را یکی از مهم‌ترین مسائل و معضلات بهداشتی، درمانی کشور دانست و گفت : این مسئله به طور مستقیم یا غیر مستقیم سلامت کودکان را تهدید می‌کند، زیرا وجود دندان پوسیده در دهان، امکان پوسیدگی سایر دندان‌ها را بیشتر کرده و حتی باعث عفونت‌های مکرر و مزمن دندان‌ها، آبسه‌های دندانی یا آبسه‌های فک و صورت می‌شود که در برخی موارد حیات کودک را به خطر می‌اندازد.
وی افزود : پوسیدگی دندانی می‌تواند تغذیه کودک را تحت تاثیر قرار دهد، به طوری که در جویدن کافی غذا‌ها اختلال ایجاد کرده و مشکلات گوارشی مختلفی را برای کودکان ایجاد کند یا سبب ایجاد اختلالاتی در تامین مواد لازم در دوران رشد کودک شود.
ناصری تاکید کرد : وجود دندان‌های پوسیده در دهان کودکان همراه با عفونت‌های مکرر می‌تواند با ورود عفونت به گردش خون، بر روی سیستم قلب و عروق، به‌ویژه دریچه‌های قلبی تاثیرات مخرب و مادام‌العمری به جا بگذارد.
عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی آزاد شیراز با بیان این که وجود دندان‌های شیری سالم، امکان بهره‌مندی کودک از تغذیه خوب به واسطه قدرت جوندگی بهتری را فراهم می‌کند،که لازمه رشد کودک است؛ خاطرنشان کرد : مراقبت و نگهداری از این دندان‌ها به سلامت کلی کودک کمک کرده و در رشد و تکامل دندان‌های دائمی موثر است. ضمن آن که امکان جایگزینی صحیح آنها را فراهم می‌کند که خود تا حدود زیادی مانع بروز ناهنجارهای ارتودنسی در دندان‌های دائمی می‌شود.به گفته این دندانپزشک و متخصص ارتودنسی مهم‌ترین نقش دندان‌های شیری، امکان جویدن کافی مواد غذایی در کودکان با ابعاد فک و صورت کوچک است که به مرور و با رشد و‌نمو کودک و افزایش ابعاد فکین نوجوانان، با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند.
وی با اشاره به این که وجود دندان‌های شیری سالم، باعث بهبود کیفیت تکلم، زیبایی ظاهری و لبخند کودک و حفظ سلامت سیستم گوارشی می‌شود؛ ادامه داد : با از دست رفتن سلامت دندان‌ها یا از دست دادن زودهنگام دندان‌های شیری، نه تنها با مشکلات سلامتی عمومی، اختلال در مراحل رشد و نمو کودک و همچنین مشکلات فکی و بهم‌ریختگی دندان‌های دائمی مواجه می‌شویم بلکه به دلیل ظاهر نامناسب و بوی نامطبوع دهانی، باعث بروز اختلال در روابط اجتماعی مناسب کودک و احیاناً درجاتی از انزوا و عدم تکامل اجتماعی وی می‌شویم.
وی در بیان عوامل موثر در میزان شیوع پوسیدگی اظهار کرد : شیوع پوسیدگی در کشورهای مختلف و حتی در مناطق داخل یک کشور، براساس سطح فرهنگ، تاثیرات نژادی، شرایط اقتصادی، رژیم غذایی، سطح مراقبت بهداشتی دهان و دندان و... یکسان نیست و به طور کلی در تمامی پژوهش‌های انجام شده، میزان پوسیدگی دندانی در دختران به میزان اندکی، کمتر از پسران بوده است که البته میزان کلی شاخص DMFT در هر دو جنس از میانگین جهانی به مراتب بالاتر است.
دکتر ناصری شیر دادن‌های مکرر شبانه به کودک‌های بالاتر از یک سال را عاملی برای پوسیدگی دندان‌ها در ساعات شب عنوان کرد و گفت : سطح تحصیلات والدین کودک به ویژه مادر،میزان نهادینه شدن مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان در والدین کودک، سن شروع به مسواک زدن در کودک و میزان اهتمام والدین به انجام درست مسواک زدن،نوع تنقلات مصرفی و دفعات مصرف تنقلات مضر، سفت و پوسیدگی‌زا باعث آسیب به بافت‌های دندانی و شکستگی دندان می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی آزاد شیراز در خصوص طرح فلورایدتراپی بیان کرد: متخصصان دندانپزشکی کودکان بر این باورند که موفقیت فلورایدتراپی در کودکان زمانی که دندان‌ها تمیز،پاکیزه و برساژ شده باشند به مراتب نسبت به دندان‌های دقیق مسواک نزده و تمیز نشده، بیشتر است.
وی با اشاره به طرح فلورایدتراپی که چند سالی است در مدارس انجام می‌شود، اذعان کرد : معمولاً پیش‌شرط پاکیزگی دندان‌ها قبل از فلورایدتراپی وجود ندارد و این ماده محافظ مینای دندان، بر روی حجمی از مواد غذایی و پلاک میکروبی سطح دندان‌ها قرار می‌گیرد و دسترسی مستقیمی به سطح مینای دندانی ندارد.
وی افزود : نه تنها این نکته به میزان زیادی از کیفیت فلورایدتراپی می‌کاهد؛ بلکه نظارت ناقص بر فلورایدتراپی کودکان در مدرسه، بیش از آنچه گفته شد از کیفیت این درمان پیشگیرانه و معروف در سطح جهانی می‌کاهد.
دکتر ناصری در پایان یادآور شد: آموزش مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان، سیاست‌های پیشگیرانه تصحیح شده، امکان دسترسی به خدمات دندانپزشکی رایگان یا کم‌هزینه در کودکان، آموزش رفتاری در مراقبت از دندان‌ها، تصحیح رژیم غذایی و وجود آموزش‌های لازم در برنامه‌ریزی‌های کلان کشوری از جمله مواردی است که باید به منظور حفظ و ارتقای سلامت دهان و دندان افراد جامعه در نظر گرفته شود.
