حلقه خاکستری؛
اولین گام عبور روحانی از برخی نزدیکان خود است
به گزارش خرداد، آفتاب یزد نوشت: «متاسفانه این احساس وجود دارد که روحانی مسائل کشور را رها کرده است» این بخشی از گفته‌های فائزه‌هاشمی در مصاحبه با فایننشیال تایمز است، هر چند نمی‌توان بر گفته‌های وی به عنوان منبعی همیشه مدقن تکیه کرد و بی‌شک روحانی مسائل کشور را رها نکرده است. اما صرف وجود احساس مشابه در بسیاری از صاحب نظران و به ویژه حامیان اصلاح طلب دولت در شرایط حساس فعلی امری انکارناپذیر است. عبدالله رمضانزاده دست استیصال بلند کرده و نوشت: «چه باید کرد؟ دولت در مشورت را بسته است» حسین مرعشی می‌گوید: «از بس حرف زدیم و عمل نکردیم مردم خسته شدند» یا دیگری که گفت: «دولت راه خودش را می‌رود و ۵۰ تا ۶۰ درصد مدیرانش هم متعلق به دولت گذشته‌اند». اینها و سخنان بسیاری دیگر نه از لسان منتقدین، بلکه از زبان مدافعین اصلاح طلبی جاری می‌شود که در عصر توئیتر و فضای مجازی به قیمت ریزش بخشی از آرای اجتماعی‌شان در سخت‌ترین لحظات چند سال اخیر حمایت از "تدبیر کم پیدا و سر سنگین" را رها نکردند. خبرگزاری فارس دو روز پیش از «بستن برخی مغازه‌ها در بازار» و اعتراض صنفی در مقابل مجلس شورای اسلامی خبر داده است. محسن همدانی معاون سیاسی - امنیتی استانداری تهران در گفت‌وگو با ایلنا، از تشکیل جلسه برای بررسی موضوع خبر داده است. مخالفین و موافقین دولت تقریباً از هر طیفی و هر یک با نیتی برای اولین بار در طول چند سال اخیر در یک موضوع به تفاهم رسیده‌اند و آن لزوم " یک جراحی بزرگ در دولت " است. یک تصمیم دردناک اما ضروری برای آقای رئیس‌جمهور.
حلقه‌ای خاکستری
پس از مصوبه کاهش نرخ سود بانکی به ۱۵درصد و زیاد شدن نقدینگی در دست مردم و همچنین برخی تغییرات بین المللی مرتبط با برجام در کنار پاره ای حواشی روانی، فضای بالنسبه جدیدی در اقتصاد کشور به وجود آمده است. هر چند رئیس‌جمهور در مهمانی افطار مدیران مسئول مطبوعات و رسانه‌ها، نوک پیکان انتقادات را متوجه رسانه‌ها کرد و بخشی از گناه وضعیت موجود را به گردن آنها انداخت! اصلاح طلبان اما معتقدند که مشکل رسانه‌ها نیستند که با هزار قید و بند بخش‌هایی از مشکلات را بازتاب می‌دهند، بلکه مسئله فهم نادرست و کاملاً برعکس دولت از کارکرد رسانه است. وقتی در اوج مشکلات اقتصادی و در میان انبوه نگاه‌های پرسشگر و دلخور مردم از قیمت‌ها، رئیس دفتر رئیس‌جمهور برایش برنامه بازدید از توچال می‌چیند و او را با کلاه مارک پوما لبخند زنان در حال تفریح به مردم نشان می‌دهد، نشان دهنده "پرت بودن" مورد اعتمادترین فرد در دستگاه تدبیر است. موضوع نگران کننده فهم ناقص واعظی از رسانه نیست، چه بسا کم نیستند دولتمردان کج‌فهم، مسئله مهم تاثیر واعظی بر دیدگاه رئیس‌جمهورمان در مورد برخی واکنش‌های رسانه ای به مشکلات ریز و درشت و روزمره کشور است. همچنین مهم‌تر از واکنش رسانه ای انجام عمل واقعی برای حل مشکلات اقتصادی کشور است. اقدامی موثر، قابل لمس و قابل دفاع که بتواند مهم‌ترین دغدغه‌های مردم را کاهش دهد، کاهش قیمت کالاهای موجود در سوپر مارکت محل از جمله این دغدغه‌ها محسوب می‌شوند. زمانی که نرخ سکه و ارز به شکل غیر معمول در حال اوج‌گیری بود و به همان میزان اصطکاک ذهنی مردم نیز رو به تزاید، وزیر اقتصاد که جایگزینی اش به جای طیب نیا دستپخت تصمیم مشترک نوبخت – نهاوندیان است، می‌گوید: «همه چیز خوب است و ما مشکل اقتصادی نداریم»، این مسئله نشان دهنده این است که همه چیز خوب نیست و دولت با مشکل جدی ساختاری مواجه است. اخیراً محمود واعظی معاون سالهای دور وزارت خارجه که سودای وزیر خارجه شدن در دولت روحانی را در سر داشت و حال که نقش مشایی را برای روحانی در برخی امور ایفا می‌کند و کلیددار اعظم اتاق او است از تشکیل وزارتخانه‌های جدید مسکن، صنعت، راه، بازرگانی و سازمان جوانان خبر داده تا بلکه انشقاق وزارتخانه‌ها و کار عبث فربه ساختن بیش از بیش دولت راه حلی باشد بر ناکارآمدی‌ها، ناکارآمدی که خود رئیس‌جمهور هم از آن مطلع است. اخیراً تنها وزیر جوان کابینه پس از افزایش قیمت ناگهانی موبایل در بازار وعده داد تا رانت خواران را افشاء نماید، او وعده ای داد و پس از ۸ ساعت آن را عملی ساخت، وی لیست ارز تخصیص یافته دولتی در بهار ۹۷ به شرکت‌های واردات موبایل را منتشر کرد، در حالی که این شرکت‌ها معادل ۲۲۰ میلیون و ۶۴۳ هزار یورو ارز دولتی دریافت کرده‌اند، ظاهراً فقط معادل ۷۵ میلیون و ۲۸۳ هزار یورو گوشی از گمرک ترخیص شده است. تعزیرات هم به وزیر جوان قول پیگیری داد. هر چند این گونه اقدامات در این وضع اقتصادی موجود باید عادی ترین فرآیند هر روزه تیم اقتصادی و محفل اطراف رئیس‌جمهور باشد، اما متاسفانه سرسخت‌ترین مدافعان دولت نیز نمی‌توانند ادعا نمایند که این رویه روتین در دولت است.
همانگونه که پروانه مافی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «در حالی که جهرمی در بازار چهار سو حضور می‌یابد تا با افشای رانت خواری اوضاع را آرام کند، تیم اقتصادی را خواب‌برده است» او هم مانند بسیاری دیگر از لزوم تغییر در دولت سخن می‌گوید. تغییری که به نظر نمی‌رسد انجام گیرد. به نظر می‌رسد احتمالا رئیس‌جمهور در محاصره چند چهره خاص قرار دارد که بیشترین نفوذ را بر وی دارند و بیشترین تاثیر را بر او می‌گذارند، نمی‌توان حسن روحانی را دید مگر از گیت این محفل خاص عبور کرد، بر عکس آنچه تصور می‌شود افرادی همچون آشنا بیشتر "جان‌فدایی داوطلبی هستند " که بر خلاف آنچه به نظر می‌رسد سطح نفوذشان آنچنان هم بالا نیست. محمود واعظی، محمدباقر نوبخت و محمد نهاوندیان هر یک به شکلی "محفل خاکستری" اطراف رئیس‌جمهور را شکل داده‌اند. آنها سکان‌داران واقعی دولتند. آنها نه اصولگرا هستند و نه اصلاح‌طلب، خاکستری هستند. وجه مشترک آنها مشخص است و تلاش‌شان برای بهره‌مندی از روزهای خوش دولتمردی تا بیشترین سطح ممکن است. گذشته سیاسی آنها نشان از تغییر جهت‌دادن‌های بسیار دارد. حلقه‌ای خاکستری که از اوضاع و قرائن موجود چنین برمی‌آید که اهمیتی به مشکلات جاری نمی‌دهد. بی انگیزه و کم رمق است و تنها می‌خواهد که برای عمل به وعده‌های احساسی زمان انتخابات هزینه‌ای بیخود پرداخت نکند و خاطر کسی آزرده نشود اگر غیر این است چرا با مردم حرف نمی‌زنند چرا گزارش نمی‌دهند؟ آنها روحانی محافظه کار را به محافظه کاری بیشتر ترغیب می‌کنند. پرسش این است که آیا آینده سیاسی رئیس‌جمهور با چنین سیاستی و در پیوند با چنین افرادی به بهترین وجه تامین خواهد شد. آیا حسن روحانی با از دست دادن آخرین پایگاه اجتماعی‌اش می‌تواند پس از ریاست‌جمهوری نیز ایفاگر نقش باشد؟ محمد باقر نوبخت در زمان تحولات مرتبط با تغییر وزرای آموزش و پرورش و ارشاد گفت: «آقای رئیس‌جمهور سیاس است و در عین علاقه قلبی به وزرا در صورت لزوم کار درست را انجام می‌دهد» آیا حسن روحانی اشتباه محمود احمدی‌نژاد را مرتکب خواهد شد و نجات بقایی و مشایی‌اش را بر نجات امور مهم تر ترجیح خواهد داد؟ این سوالی است که زمان، پاسخ آن را خواهد داد، اما تمام دلسوزانش به او گفته اند که مهم‌ترین نقطه ضعف روحانی همانی است که او به چشم نقطه قوت به آن نگاه می‌کند یعنی همان حلقه محبوب اطرافش. رئیس دفتر پرقدرتش در کنار دو فرد مورد اعتماد دیگر که با تاثیرگذاری بر انتخاب یک تیم اقتصادی مطیع و هماهنگ نوید چالش‌های بزرگتری بر سر راه دولت می‌دهند، شاید اگر تیم اقتصادی تغییر کند، اگر روحانی شجاعت عبور از حلقه محدود اطرافش را بیابد (که جز خوشایند او نمی‌گویند) و نظرات ناخوشایند دلسوزان را بشنود، اگر خون تازه به کابینه تزریق شود، در این بین کسی هم پیدا شود به او بگوید در روزی که مردم در پایتخت از او گلایه‌مند هستند، توئیت او در مورد بازی ایران و پرتغال کمکی به موضوع نمی‌کند.
اما در پایان باز هم مردم، دولت را همراهی می‌کنند دولت هم باید نگاهی به اطراف خود بیندازد و این حلقه خاکستری اطراف رئیس‌جمهور شاید در بخش‌های دیگر جامعه مفید و کارایی داشته باشد ولی در اینجا...
