آسیای مرکزی همچنان نگران داعش
خرداد:تاجیکستان و روسیه شنبه این هفته در حالی به رزمایش چهار روزه خود در نزدیکی مرز افغانستان برای دفع تهدید تروریست های طالبان و داعش در این کشور پایان دادند که تحلیل ها همچنان بر جدی بودن این تهدید بالقوه علیه امنیت همه کشورهای آسیای مرکزی حکایت دارند.
به گزارش خرداد به نقل از ایرنا ،خبرگزاری خامه پرس افغاستان امروز به نقل از سخنگوی وزارت دفاع تاجیکستان اعلام کرد که این رزمایش برای نخستین بار با حضور دو هزار نیروی زبده روسی روسیه در منطقه گورنو – بدخشان این کشور در مرز ولایت بدخشان افغانستان برگزار شد تا بتواند تاجیکستان و در واقع آسیای مرکزی را از تهدیدات احتمالی از ناحیه تروریست های طالبان و به ویژه داعش که به تازگی در افغانستان ظهور یافت، در امان بدارد.
فریدون محمدعلی در گفت وگو با این خبرگزاری گفت: 'از آنجایی که ولایات شمالی افغانستان طی سال گذشته به محل امنی برای فعالیت مجدد گروه تروریستی طالبان و همچنین فعالیت های جدید داعش تبدیل شده است، وزارت دفاع تاجیکستان به کمک نیروهای وزارت دفاع روسیه به ویژه چتربازان منطقه نظامی مرکزی روسیه و نظامیان پایگاه معروف 201 مسکو این رزمایش را برگزار کرد تا امنیت مرزهای تاجیکستان با افغانستان را تامین کرده باشد'.
وی که کشورش یک هزار و 300 کیلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد از حضور حدود 50 هزار نیروی تاجیکی و دو هزار نیروی نظامی زبده روسی در این رزمایش خبر داد که با استفاده از هزار خودوری زرهی، تسلیحات سنگین، توپخانه و هواپیماهای جنگی و باری و نیز ادوات جنگی روسی بتوانند آمادگی رزمی و دفاعی ارتش تاجیکستان را برای مقابله با تهدیدات احتمالی از ناحیه تروریست های منطقه و فرامنطقه ای در افغانستان به محک آزمایش بگذارند.
وزارت دفاع روسیه نیز چندی پیش یکی از علت های برگزاری این رزمایش گسترده و رزمایش های مشابه در این منطقه را بررسی فوری آمادگی رزم نیروی واکنش سریع (CRRF) سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) ارزیابی کرده بود.
البته قاچاق مواد مخدر از افغانستان به سمت کشورهای آسیای مرکزی به ویژه با همدستی تروریست های طالبان و داعش یکی دیگر از دلایل برگزاری این رزمایش برای رفع نگرانی کشورهای آسیای مرکزی از ناحیه افغانستان اعلام شده است؛ چرا که این کشور امروزه به بزرگترین تولید کننده مواد مخدر در جهان به ویژه برای حمایت مالی از تروریست ها بدل شده است.
نگرانی‌های تاجیکستان از ناحیه تروریست های داعش و طالبان را می‌توان در کنفرانسی که 13 و 14 اردیبهشت امسال با عنوان کنفرانس بین‌المللی 'مقابله با تروریسم و جلوگیری از افراط‌گرایی خشونت‌آمیز' در شهر دوشنبه و با حضور بیش از 400 شرکت‌کننده از 48 کشور جهان و 31 سازمان بین‌المللی و منطقه‌یی برگزار شده بود به خوبی شاهد بود.
امروزه گسترش افراط‌گرایی و تروریسم در تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای میانه از طریق افغانستان، افزایش ناامنی و حضور گسترده طالبان و تروریست ها خارجی در ولایت‌های شمالی افغانستان، پناه بردن تروریست های داعش پس از شکست در عراق و سوریه به ولایت‌های هم‌مرز با کشورهای آسیای میانه و افزایش قاچاق مواد مخدر از افغانستان به تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی و تأمین مالی گروه‌های تروریستی از طریق فروش مواد مخدر، از نگرانی‌های جدی تاجیکستان، دیگر کشورهای آسیای میانه و حتی روسیه است.
ولایت های دشت‌ارچی، قلعه زال و امام‌صاحب در قندز و نیز درقد و چاه‌آب تخار امروزه از مناطق شدیداً ناامن افغانستان با تاجیکستان است که در چند سال اخیر میان طالبان و نیروهای دولتی افغانستان بارها دست‌به‌دست شده است.
دو روز قبل از همین کنفرانس بود که رجب‌علی رحمان‌علی، فرمانده نیروهای مرزبانی تاجیکستان گفته بود که بیش از 29 پایگاه طالبان و مراکز آموزشی تروریستی از مناطق دیگر افغانستان به ولایات شمال شرقی آن کشور کوچ داده شده‌اند که در فاصله 2 تا 120 کیلومتر از مرز کشورهای آسیای میانه قرار دارند. در مجموع، در این پایگاه‌ها و اردوگاه‌ها شش هزار و 235 نفر از گروه‌های بین‌المللی تروریستی آموزش می‌بینند.
در همان ایام بود که بی بی سی انگلیس به نقل از احمدفیصل بیگزاد، والی بدخشان از حضور حدود دو هزار تروریست داعشی در این ولایت خبر داده بود که در میان‌شان اتباع کشورهای آسیای میانه، اویغورهای چین، عرب‌ها و پاکستانی‌ها نیز حضور دارند.
بنابراین، آنچه که بیش از همه برای مقامات کشورهای آسیای مرکزی اهمیت دارد، نگرانی از کشیده شدن خشونت‌ها از افغانستان به خاک خودشان است چون گروه بین‌المللی بحران تاکنون ثابت کرد که اغلب داعشی های خاورمیانه امروزه به افغانستان پناه آورده اند.
این نگرانی و ترس را بیش از همه می‌توان در مقامات روسیه مشاهده کرد. چون نماینده ویژه ولادیمیر پوتین در مورد افغانستان چندی پیش اعلام کرده بود تروریست‌های داعش در حال آموزش هزاران شبه نظامی در نزدیکی مرزهای تاجیکستان و ترکمنستان هستند.
چون با شکست تروریست های داعش در خاورمیانه، بازیگران فرامنطقه ای با استفاده از اعتبارات پنهانی خاص حامیان خود، این گروه تروریستی را به سمت آسیای مرکزی سوق داده اند تا این منطقه از کشورهای اسلامی به ویژه کشورهای قلمرو روسیه و راه گسترش نفوذ چین به سمت اروپا و نیز کشورهایی که زمانی جزو حوزه تمدنی ایران بودند را نیز متشنج کنند.
چون سال ها است که برخی گروه های تروریستی در قالب گروه های فشار برخی بازیگران فرامنطقه ای سعی می کنند منطقه تحت فعالیت خود را متشنج کنند، تنها به این دلیل که این بازیگران منطقه ای و یا فرامنطقه ای راحت تر به اهداف خود این در مناطق خاص دست یابند.
از جمله مخوف ترین این گروه ها طالبان در افغانستان و تاحدودی در پاکستان، گروه های تروریستی جبهه النصره در سوریه و همچنین خشن ترین آنها داعش هست که در عراق عراق نضج گرفت، در سوریه رشد کرد و در هر دو کشور توسعه و گسترش یافت، اما بعد از تجربه یک شکست سنگین در عراق و حتی سوریه به ویژه از دست نیروهای ایرانی، سعی کرد برای ادامه بقا و در واقع تامین منافع حامیان خود به برخی دیگر از مناطق جهان به ویژه افغانستان کوچ کند.
در واقع حضور پر رنگ اتباع کشورهای آسیای مرکزی در جمع داعشیان امروز به قدری برجسته هست که کارشناسان سیاسی از آنها به عنوان 'شاخۀ خراسان داعش' یاد می کنند و امروزه داعشی های افغانستان را شکل داده و تقویت کرده اند تا در کنار طالبان بتوانند نقش اصلی خود به عنوان گروه فشار قدرت های منطقه و فرامنطقه ای را به خوبی بازی کنند.
اگرچه مقامات افغانستان هنوز موضع گیری قاطعی در باره پدیده داعش در کشورشان از خود نشان نداده اند، اما آمار داعشی های دستگیر شده در کشورهای آسیای مرکزی حاکی است که آنها به تدریج می روند تا به یک تهدید جدی برای کشورهای خواستگاه خود و حتی کشورهای همسایه تبدیل شوند.
'آندره سرنکو' کارشناس آسیای مرکزی و افغانستان در یک اندیشکده روسی معتقد است که در میان این دسته از اتباع کشورهای آسیای مرکزی که به وطن خود بازگشته‌اند، به طور قطع اشخاصی وجود دارند که نه صرفا با هدف مالی، بلکه با انگیزه جهاد اعتقادی دست به چنین اقدامی زده بودند و بی تردید در آینده برای کشورهای خودشان نیز خطرناک محسوب خواهند شد.
این درحالی است که کشورهای آسیای مرکزی از جمله افغانستان هنوز برنامه مدونی برای سرکوب آنها تدوین نکرده اند و حتی برخی رسانهها خبر می دهند که این گروه تروریستی به تازگی طرح 'جهاد نکاح' را در ولایت های ننگرهار و جوزجان افغانستان راه اندازی کرده تا بهتر بتوانند از میان جوانان این منطقه یارگیری کند.
درواقع باید گفت که این گروه تروریستی آسیای مرکزی را نه به عنوان هدف اصلی بلکه یکی از هدف های بزرگ خود برای بازسازی و تقویت روحیه بعد از شکست در سوریه و عراق تعریف کرده است، چرا که این منطقه بخشی از شبکۀ عملیاتی گروه مشابه آن یعنی طالبان نیز هست، طالبانی که امروزه با دلار های ناشی از قاچاق مواد مخدر بسیار قدرتمند نیز شده است.
این منطقه برای داعش از آن روی اهمیت دارد تا چنانچه شبکۀ حقانی، سازمان تروریستی القاعده و دیگر گروه‌های جنگ‌جو در افغانستان بخواهند در چتر گروه طالبان به فعالیت بپردازند، آنها نیز با در پیش گرفتن هدفی مشترک با آنها، بقای خود را در جهان ولو در نقطه دیگری غیر از سوریه و یا عراق تضمین کنند.
بنابراین، منطقه آسیای مرکزی با کوچ جدید داعش به آن با تهدید جدی روبرو است که نه تنها کشورهای منطقه، بلکه بازیگران فرامنطقه از جمله روسیه، چین، ایران و ترکیه را که دارای منافع تاریخی در این منطقه هستند، در معرض تهدید جدی قرار داده است.
هم کشورهای منطقه و هم بازیگران و صاحبان منافع اصلی و تاریخی از این منطقه باید بدانند اگر برای تامین امنیت این منطقه از خطر گروه های تروریستی چون داعش و حتی طالبان جدیت به خرج ندهند، قافیه های سیاسی و اقتصادی را به رقبای خود که حامیان اصلی تروریست های داعش هستند، خواهند باخت.
به همین دلیل هم هست که روسیه و تاجیکستان از آغاز خروج نیروهای بین‌المللی تحت رهبری آمریکا در سال 2014 از افغانستان همکاری نظامی خود را افزایش داده‌اند، چرا که آسیای‌مرکزی از دیرباز نقش مهمی در گسترش قدرت نظامی روسیه داشته است.
سال گذشته نیز دو هزار و 500 نیرو از کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه شامل ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان یک مانور مشترک در ولایت ختلان تاجیکستان برگزار کرده بودند.
تاجیکستان تنها کشور آسیای میانه است که روسیه در آن پایگاه نظامی دارد. به همن دلیل در سپتامبر 2014، روسیه 7 هزار نیروی نظامی از پایگاه نظامی 201 خود (بزرگترین مرکز نظامی روسیه در خارج) را در شهرهای دوشنبه، قورغان تپه و کولاب در این کشور مستقر کرده است.
پیتشر فرمانده پایگاه 201 روسیه در تاجیکستان اعلام کرده بود که مسکو قصد دارد طی چند سال آینده کمک نظامی به ارزش 1.2 میلیارد دلار در اختیار تاجیکستان قرار دهد .
طبق توافقنامه مسکو و دوشنبه، این پایگاه تا سال 2042 در قلمروی تاجیکستان فعالیت خواهد کرد. روسیه در صورت ضرورت برای مقابله با تهدیدهای امنیتی در مرز افغانستان می‌تواند از این پایگاه استفاده کند.
