ماهی قرمز عید؛ بلای جان نئور
دریاچه طبیعی نئور که روزگاری با ماهی قزل‌آلای رنگین کمان خود شهره بود با ورود ماهیان قرمز عید روزگار نه چندان خوشی را سپری می‌کند، به طوری که این دریاچه به محل زادوولد ماهی کپور تبدیل شده است.
به گزارش خرداد و به نقل از ایسنا، دریاچه نئور با داشتن چشمه‌های متعدد، آب و هوای مناسب و طبیعت بکر و منحصربفرد در منطقه حفاظتی لیسار قرار گرفته به طوری که وجه تسمیه دریاچه نئور مربوط به قریه‌ای است به همین نام در شمالغربی تالاب که امروز خالی از سکنه بوده و تنها آثاری از آن به جای مانده است.
ناو و نو در فرهنگ فارسی دهخدا و عمید به معنای «هر چیز میان تهی، چوب دراز که میان آن را خالی کنند و در مجرای آب قرار دهند که آب از آن عبور کند، لوله‌ای که از آن گندم وارد آسیاب می‌شود» آمده است.
نئور یک منطقه ییلاقی است و به دلیل شدت سرما حدود نیمی از سال خالی از سکنه است اما با شروع بهار و شکوفائی طبیعت، کوچ عشایر شاهسون از دست مغان و برخی دامداران روستاهای اطراف مانند شبلو، عباس‌آباد، حصار و محمودآباد به منطقه برای بهره‌برداری از امکانات طبیعی آن آغاز می‌شود.
وسعت دریاچه 420 هکتار در زمان پرآبی است و حوضچه آبخیز دریاچه نئور 4 هزار و 62 هکتار معادل 40.6 کیلومتر مربع است.
مهمترین آبراهه اصلی حوزه در قسمت جنوب آن از روستای داش‌بلاغ می‌گذرد و قلل مرتفع خانم‌ناز با ارتفاع 3 هزار و 195 متر از سطح دریا و ساری‌قیه با 3 هزار و 196 متر از سطح دریا در جنوب شرقی حوزه قرار گرفته است.
با توجه به اینکه دریاچه نئور در منطقه حفاظت شده لیسار قرار گرفته جزو مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست قرار دارد و به همین جهت نیز دارای پاسگاه محیط بانی است که این پاسگاه در کنار دریاچه و در شرق آن واقع شده است.
همه ساله با رهاسازی تعداد محدودی بچه ماهی قزل‌آلای رنگین کمان در گذشته به این دریاچه سعی می‌شد علاوه بر حفظ تعادل اکولوژیکی دریاچه نسبت به رواج ورزش صید ماهی با تک قلاب در بین علاقمندان اکولوژیکی نیز اجرا می‌شود.
منطقه و حوضه آبخیز دریاچه نئور که بخشی از منطقه حفاظت شده لیسار با وسعت حدود 35 هزار هکتار است، زیستگاه پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی است که از فصل بهار به پائیز به این دریاچه مهاجرت می‌کنند و در جنوب این دریاچه که محل زادآوری برخی از گونه‌ها از جمله آنگوت بوده، تعداد آن به بیش از 20 قطعه می‌رسد.
این دریاچه با داشتن چشمه‌های متعدد، آب و هوای مناسب و ... برای رشد ماهیان متنوع و گونه‌های منحصربفرد مهیاست که رشد و تکثیر نوعی میگو به نام گاماروس و تغذیه ماهیان قزل‌آلا از آن موجب سرخ شدن نسبی رنگ گوشت این ماهیان بوده و تمایز طعم این گونه را از سایر انواع آن زمینه‌ساز شده است به طوری که دریاچه نئور و طبیعت بکر و آرام آن همراه با مناظر بدیع و سکوتی آرامبخش مکانی مناسب را برای دوستدارران رشته ماهیگیری فراهم کرده است.
اما این روزها دریاچه نئور حال و هوایی متفاوت با گذشته پیدا کرده و ورود ماهیان قرمز عید بلای جان این دریاچه شده به طوری که در سال‌های اخیر به همت اداره کل محیط زیست استان اردبیل و در یک مطالعات وسیع تلاش بر این است تا با از بین رفتن نسل گونه‌های مهاجم دریاچه نئور به طبیعت اصلی خود بازگشته و احیای آن به سرانجام برسد.
در یک روز تابستانی به دعوت اداره کل محیط زیست استان اردبیل جمعی از خبرنگاران از این دریاچه بازدید کرده و از نزدیک در جریان عملیات احیای این دریاچه با رهاسازی گونه اردک ماهی در این دریاچه و نحوه فعالیت مشاوران برای احیای دریاچه نئور قرار گرفتند.
در این بازدید مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل اظهار کرد: ما از سال 93 قراردادی را با مشاور با محوریت احیای دریاچه نئور به امضا رساندیم که در سال گذشته این مطالعات تکمیل و از همان سال عملیات اجرایی برای احیای دریاچه شروع شد.
محمد خداپرست خاطرنشان کرد: مشاور، حذف فیزیکی ماهیان کراس را پیشنهاد کرده بود که با توجه به افزایش جمعیت و تکثیر ماهیان مهاجم، قرار شد با هدف حذف فیزیکی، رهاسازی اردک ماهی به انجام برسد که در سال گذشته 2 هزار و 300 اردک ماهی در این دریاچه رهاسازی گردید و امسال نیز در اوایل اردیبهشت ماه 15 هزار قطعه اردک ماهی در راستای حذف فیزیکی و پاکسازی این دریاچه انجام شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل ادامه داد: در حال حاضر با تغذیه‌ای که اردک ماهی‌ها از این دریاچه داشتند، وزنشان افزایش یافته و قرار است در همین ماه به تعداد محدود با اخذ مجوز صدور پروانه صید را با نظارت اداره کل انجام دهیم تا صید ماهی با قلاب به انجام برسد.
خداپرست در مورد تغییر رنگ آب دریاچه و جلبک‌های رشد کرده در این دریاچه بیان کرد: در حال حاضر ما حجم آب مرده را در این دریاچه شاهد هستیم ولی با بارش‌هایی که در پائیز و روان‌آب‌های ورودی به دریاچه نئور صورت خواهد گرفت، امیدواریم هم بر میزان آب و هم بهبود کیفی آن افزوده شود.
وی گفت: ما کار مطالعاتی و عملیاتی را در این دریاچه قدم به قدم به پیش می‌بریم ولی اینکه زمانی را اعلام کنیم تا دوباره رهاسازی قزل‌آلای رنگین کمان و پرورش آن در این دریاچه اتفاق بیفتد، از دست ما خارج است.
خداپرست خاطرنشان کرد: طرح جامع مدیریت منطقه حفاظتی لیسار گرمی گیلان که دریاچه نئور نیز در داخل آن قرار دارد توسط همکاران ما در استان گیلان در حال تهیه است که فازهای تفصیلی و توجیهی آن انجام شده و امیدواریم تا پایان امسال این طرح آماده شده تا بخشی از این منطقه که دریاچه نئور نیز در آن قرار دارد، مشمول اجرای این طرح جامع باشد.
وی ادامه داد: برخی از شرایط تاثیرگذار در این دریاچه نظیر کم یا زیاد شدن آب آن در دست ما نیست بلکه شرایط خشکسالی منطقه است که امیدواریم با همراهی خود مردم احیای این دریاچه به سرانجام برسد.
روش بیولوژیکی بهترین راهکار در پاکسازی و احیای نئور است
اما مشاور شرکت پژوهشکده آبزی‌پروری ایران نیز در این بازدید اظهار کرد: روش بیولوژیکی به حذف کامل منجر نخواهد شد بلکه این دریاچه را به حد تعادل می‌رساند چرا که ما جمعیت گونه مهاجم کراس را نمی‌توانم به طور 100 درصد از بین ببریم و مشابه این گونه مهاجم را در سد ارس، مهاباد، ماکو و انزلی شاهد هستیم.
سیدحجت خداپرست بیان کرد: ما به دلیل آنکه در این دریاچه با شرایط اقلیمی خاص و یخبندان 6 ماهه روبرو هستیم به تبع آن به غیر از کراس سایر ماهیان رهاسازی شده نظیر اردک ماهی تلف می‌شود و در این چرخه ما نمی‌توانیم به صورت 100 درصد اعلام کنیم که گونه مهاجم کراس از بین رفته است.
وی گفت: اکوسیستم دریاچه نئور ما را مجاب کرده است تا از روش‌های مختلف متفاوت از سایر دریاچه‌ها در پاکسازی این دریاچه استفاده کنیم، به طوری که اردک ماهی‌های ریخته شده در این دریاچه که به بیش از 15 هزار قطعه می‌رسد، هم اکنون وزنشان به 400 گرم رسیده است.
خداپرست اضافه کرد: به هیچ عنوان ارزش غذایی اردک ماهی کمتر از قزل‌آلا نیست، به طوری که در خود گیلان اردک ماهی بین 30 تا 40 هزار تومان به فروش می‌رسد.
وی در مورد احیای قزل‌آلا نیز تصریح کرد: البته باید به یاد داشته باشیم که قزل‌آلا نیز گونه بومی منطقه نبوده بلکه ماهی پرورشی در این دریاچه بوده که به دلیل ماده غذایی ارزشمندی همچوم گاماروس این ماهی رشد کرده و تکثیر خوبی را انجام داده بود ولی گاوداری و دامداری در این منطقه و رهاسازی ماهیان قرمز عید در این دریاچه سبب شده که حیات آن به مخاطره بیفتد.
مشاور شرکت پژوهشکده آبزی‌پروری ایران اضافه کرد: بهترین روشی که ما پیشنهاد کردیم روش بیولوژیکی همراه با رهاسازی اردک ماهی‌هاست که این کار تدریجی و به شکل مستمر جواب خواهد داد، به شرط آنکه سایر مولفه‌ها نیز در این منطقه کنترل شود.
خداپرست ادامه داد: ما روش کم آسیب‌تری را در نظر گرفتیم اما مشکل ما 6 ماه یخبندان این دریاچه است که کار پاکسازی و احیا را به مخاطره انداخته و قطعا با تمدید زمان قرارداد مشاوره مراحل تثبیت و احیا و کنترل کامل را در این دریاچه شاهد خواهیم بود.
