بازتاب رای موافق دادگاه لاهه به نفع منافع ایران در رسانه های غربی
خرداد:رسانه های غربی رای دیوان بین المللی دادگستری علیه بخشی از تحریم های ایالات متحده را دستاورد و پیروزی مهم ایران می دانند که تاثیر عمیقی در افکار عمومی جهان دارد.
به گزارش خرداد به نقل از ایرنا، تفسیر و پژوهش های خبری، ساعاتی قبل دیوان بین المللی دادگستری در لاهه هلند به عنوان دادگاه عالی سازمان ملل متحد رای مهمی را به نفع ایران صادر کرد. این نهاد قضایی با اعلام رای مقدماتی خود با محکومیت ایالات متحده، تحریم های یک جانبه واشنگتن علیه تهران در حوزه اقلام بشردوستانه را نادرست تشخیص داد و خواستار توقف اعمال محدودیت ها در زمینه تجارت کشورها با ایران شد.
ایران تیر ماه گذشته پرونده شکایتی را علیه ایالات متحده به دادگاه لاهه ارائه کرد. تهران با استناد به پیمان مودت سال 1955 میان دو کشور، تحریم های کاخ سفید را نقض این پیمان ارزیابی کرد.
**فرمان دیوان به کاخ سفید
مهمترین محوری که رسانه های جهان به طور عمده آن را عنوان تحلیل های خود قرار دادند دستور دادگاه سازمان ملل به کاخ سفید برای توقف بخشی از تحریم ها بود. تارنمای «ان.بی.سی» در گزارشی عنوان داشت دادگاه بین المللی به ایالات متحده دستور داد تا برخی تحریم ها علیه ایران را متوقف سازد. حال این احتمال وجود دارد که دولت ترامپ در جلسات بعدی این رای را به چالش بکشد.
این گزارش با بیان اینکه عالی رتبه ترین نهاد قضایی سازمان ملل خواستار رفع تحریم ها در حوزه صادرات اقلام بشردوستانه و خدمات مرتبط با امنیت پروازهای هوایی است، خروج آمریکا از توافق هسته ای و بازگرداندن تحریم ها علیه تهران را دلیلی برای شکایت ایران ارزیابی کرد.
این شبکه خبری آمریکایی تاکید کرد: رای روز چهارشنبه این نهاد سازمان ملل آغازی بر تنش های بیشتر میان دولت ترامپ و دادگاه لاهه خواهد بود.
خبرگزاری «رویترز» نیز نوشت: دادگاه جهانی به آمریکا دستور داد تا این اطمینان را ایجاد کند که تحریم ها به اقدامات بشردوستانه و امنیت هوانوردی غیرنظامی آسیب نمی رساند.
خبرگزاری «اسوشیتدپرس» هم از پیروزی تهران در این دادگاه خبر داد و افزود: قاضی «عبدالقوی یوسف» رئیس دادگاه عنوان داشت که ایالات متحده باید در راستای مقررات عهدنامه مودت به هر صورت که قادر است مانع از اجرای تحریم ها علیه نیازهای دارویی، خدمات پزشکی، اقلام غذایی و کشاورزی و خدمات و کالا در حوزه مسافربری هوایی شود.
به نوشته رسانه های غربی دلیل اصلی طرح شکایت، اعمال دوباره تحریم های آمریکا پس از امضای توافق هسته ای بود. رویترز چنین آورد: این در حالی است که دیگر کشورهایی که در امضای توافق نقش داشتند با اقدام آمریکا در خروج از برجام و اعمال تحریم ها مخالف هستند. اما با وجود انتقادهای بین المللی، واشنگتن خواسته های خود را پیش می برد و قرار است از 4 نوامبر با تحریم نفتی بر شدت محدودیت ها علیه ایران بیافزاید.
تارنمای شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» آمریکا نیز مهمترین محور رای دادگاه را دستور برای رفع برخی تحریم های کاخ سفید علیه ایران دانست و عنوان داشت اگرچه حکم دادگاه الزام آور است اما هنوز مشخص نیست که رئیس جمهوری ترامپ چه واکنشی به آن نشان می دهد.
تارنمای شبکه «سی.بی.اس نیوز» نیز با انتشار بخش هایی از رای دادگاه آورده است دادگاه از هر دو طرف (تهران و واشنگتن) درخواست کرد از اقداماتی که ممکن است باعث تشدید تنش یا عمیق تر شدن آن شود و تصمیم گیری های بعدی را سخت تر سازد، خودداری کنند.
روزنامه «واشنگتن پست» نیز در گزارش خود از این رای آورده است که دادگاه سازمان ملل به ایالات متحده اعلام کرد که باید در حوزه های بشردوستانه اجازه تجارت کشورها با ایران را صادر کند.
اگرچه ایران در متن شکایت نامه خود از دیوان لاهه خواستار توقف فوری تحریم های یکجانبه رئیس جمهوری آمریکا شده بود اما رای امروز دیوان درواقع حکم اولیه به شمار می رود و اجرایی شدن چنین تصمیمی ممکن است چندین سال به طول بیانجامد.
**حکمی نمادین و اثرگذار بر افکار عمومی
بسیاری از رسانه های جهان و از جمله خبرگزاری ها در غرب گزارش خود از این رخداد مهم بین المللی را به عنوان پیروزی تهران بر واشنگتن در دادگاه لاهه تفسیر کردند. دیوان بین المللی دادگستری به اتفاق آرا حکم داد واشنگتن باید هرگونه محدودیت در زمینه تجارت آزاد دارو، تجهیزات پزشکی، مواد خوراکی و کالای کشاورزی، هوانوردی و فروش قطعات یدکی هواپیما با ایران را مرتفع سازد.
در پیمان مودت که در دهه 1950 میلادی به امضا رسید آمده است که رفع اختلافات تهران- واشنگتن نخست باید از طریق دیپلماتیک صورت بگیرد. ایران در استدلال های خود توافق برجام را فرایند دیپلماتیک اولیه و مهمی دانست که می توانست به رفع تنش ها منجر شود. اما خروج آمریکا از توافق در کنار برقراری دوباره تحریم ها توافق اخیر هسته ای و پیمان مودت را نادیده گرفته است.
به نوشته گزارش شبکه خبری «سی.بی.اس نیوز» در نخستین دور از جلسات بررسی شکایت که 4 روز به طول انجامید ایران و آمریکا با رویکردهای متفاوتی به موضوع پرداختند. در حالی که وکلای تهران اقدامات تحریمی کاخ سفید را ویرانگر و تجاوزی آشکار به ساختار اقتصادی ایران توصیف کردند اما تمرکز اصلی نمایندگان ایالات متحده بر تلاش برای رد صلاحیت دادگاه در رسیدگی به این شکایت معطوف بود.
آمریکا، دیوان بین المللی دادگستری را فاقد صلاحیت قضایی برای رسیدگی به شکایت تهران از اعمال مجدد تحریم ها پس از امضای توافق هسته ای دانست. از اینرو کاخ سفید مدعی است شرط قبول رای دادگاه پذیرش صلاحیت دادگاه از سوی هر دو طرف است. با حکم اخیر، دیوان بین المللی دادگستری صلاحیت خود را برای رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا بر مبنای پیمان مودت میان دو کشور مورد تایید قرار داده است.
این گزارش افزود: احکام دیوان الزام آور و غیرقابل فرجام خواهی هستند اما این نهاد قضایی راهکار و ابراز مشخصی را برای اجرا در اختیار ندارد.
به نوشته شبکه خبری سی.بی.اس این دومین طرح شکایت ایران در دیوان بین المللی دادگستری از سال 2016 است. نخستین بار تهران به دلیل مسدود شدن 2 میلیارد دلار از دارایی های خود از سوی دادگاهی در ایالات متحده به دیوان شکایت کرده بود.
«ریچارد نفیو» از مقام های پیشین در موضوع تحریم ایران و کارشناس حاضر در گفت وگوهای هسته ای سال 2015 معتقد است این پرونده بیش از آنکه تاثیر عملی داشته باشد دارای جنبه های نمادین است. وی تاکید داشت تاکنون متقاعد نشده است که ترامپ این حکم یا هر فرمان دیگری را که از سوی موسسه های بین المللی صادر می شود و خواسته وی را در نظر نمی گیرند رعایت کند.
این تحلیلگر آمریکایی نقش دادگاه بین المللی در افکار عمومی را مهم دانست و رای کنونی آن را تحولی قابل توجه ارزیابی کرد.
