ویژگی فرهنگ سیاسی ما ناامیدی و بدبینی است
خرداد: ایران کشوری پهناور با اقوام و گروه‌های مختلف است. در این پهنه، ادیان و مذاهب، اقوام و زبان‌های مختلف، طیف‌ها و طبقات متنوع در کنار هم زیست می‌کنند. بنابراین اگر بخواهیم مشخصات فرهنگ سیاسی غالب بر این کشور را مطالعه کنیم باید کار تحقیقی بزرگی در تمام اعضا و ارکان این جمعیت انجام گیرد.
اما اگر با اغماض و تسامح بخواهیم فرهنگ سیاسی غالب مردم ایران را معرفی کنیم و آن را به بخش قابل توجهی از جمعیت ایران تعمیم بدهیم باید بگویم که ناامیدی به اصلاح آینده و سرخوردگی از وضعیت موجود، بارزترین ویژگی فرهنگ سیاسی ما در این لحظه از تاریخ ایران است.
نسل جوان دچار نوعی کرختی نسبت به سیاست و امر سیاسی شده‌اند و بتدریج که این جمعیتی که امروز ناامید و بدون چشم‌انداز خود را تصویر می‌کنند، پا به میانسالی می‌گذارند، فرهنگ سیاسی جدیدی را ایجاد می‌کنند که بدبینی افراطی با چاشنی تئوری‌های توطئه در تحلیل امور است. این وضعیت تا جایی پیش می‌رود که فرد مسائل جاری و امور سیاسی-اجتماعی و تحولات ایران را به دیده بدبینی می‌نگرد و کار به جایی می‌رسد که شاهد هستیم افراد کنشگر سیاسی که سال 57 در پیروزی و به ثمر رسیدن انقلاب نقش داشتند، کنشگری خودشان را هم زیر سؤال می‌برند و در کل خود را بازیچه می‌بینند. این موضوع در واقع ثمره یک دوره سرخوردگی و ناامیدی است که به انکار کنشگری مشارکتی و بدبینی و انفعال ختم می‌شود.
جامعه‌شناسان و مسئولان باید نسبت به این خطر آگاه باشند و بدانند که این موضوع برای یک جامعه اگر تبدیل به یک فرهنگ سیاسی فراگیر شود بسیار خطرناک خواهد بود زیرا افراد جامعه به مرور در پیله انفعال و عدم مشارکت می‌غلتند و کشور به‌سمت نابودی می‌رود. امروز که هنوز بارقه‌هایی از کنش سیاسی و علاقه‌مندی به مشارکت در سرنوشت کشور در جمعیتی از مردم وجود دارد باید جلوی فاجعه را گرفت و مردم را از دام بدبینی و ناامیدی رهاند.
من معتقدم که کنش سیاسی و علاقه‌مندی به سیاست هنوز وجود دارد و نمونه آن میهمانی‌ها و انواع دور هم جمع‌شدن‌های ماست که حول محور بحث‌های سیاسی و تحلیل و تفسیر می‌چرخد. توی تاکسی و اتوبوس و اداره هم بحث‌های سیاسی و تحلیل امور روز، هنوز برچیده نشده است و به نوعی تداوم دارد. این یعنی جامعه ما با‌وجود گرفتار شدن در چرخه ناامیدی، سرخوردگی و بدبینی ولی هنوز از نظر کنش سیاسی خنثی نشده است و امید داریم که با جان گرفتن جامعه مدنی و نهادهای عمومی، این کنش سیاسی بخوبی در مسیر مشارکت فعال در سرنوشت سیاسی کشور قرار گیرد تا ثمراتی را برای حیات سیاسی- اجتماعی ایران به ارمغان بیاورد.
صادق زیباکلام
استاد علوم سیاسی
