نفت در آبگیری تالاب هورالعظیم ممانعت ایجاد نمی کند

به گزارش ایرنا به دنبال انتشار نظرهای متفاوت در خصوص وضعیت آبگیری هورالعظیم و نگرانی هایی که در این مورد در جامعه ایجاد شده بود، کارگروه آب و محیط زیست شبکه ملی جامعه و دانشگاه در 23 فروردین 98 با دعوت از تعدادی از اعضای هیات علمی دانشکده مهندسی علوم آب و مسئولان شورای صنفی هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بازدیدی از قسمت های مختلف هور انجام داد. 

در بیانیه ای که این کارگروه از نتیجه بازدید خود منتشر کرد، آمده است: بازدید ابتدا از تاسیسات نفتی واقع در هور شروع شد که مشخص شد متاسفانه در دولت قبل از دولت دکتر روحانی، ارتفاع تمام تاسیسات نفتی و جاده های مربوطه در حالت خشک هور بنا شده اند و آبگیری هور در فعالیت ها دیده نشده است. در بازدید از دایک حد فاصل مخزن 2 و 3 هور معروف به «شط علی» مشخص شد که آب عبوری از مخزن 2 به 3 توسط یک پل بند واقع در بخشی از این دایک انجام می شود که ارتفاع بالای تاج سرریز آن به گونه ای است که از کف مخزن 2 بالاتر است و آب باید در مخزن 2 ارتفاع بگیرد تا به مخزن 3 سرریز شود، ضمن اینکه دهانه های آن با دریچه هایی (استاپ لاگ) قابل باز و بستن هستند. 

در ادامه آمده است: بر اساس مشاهدات تمام دهانه های پل بند باز هستند و آب از همه قسمت های آن به سمت مخزن شماره 3 در حرکت است، اما اختلاف ارتفاع بین 2 مخزن زیاد (در حدود یک متر) است و این نشان می داد که این سازه که طول آن نیز زیاد است به تنهایی قادر به تخلیه مخزن 2 به 3 نیست، از این رو دایک مربوطه به تازگی (بعضی از قسمت ها 2 روز پیش باز شده بودند) در هشت محل باز شده بود که با لوله نیز آب از مخزن 2 به 3 منتقل می کردند، به نظر می رسید با این بازشدگی های جدید تخلیه مخزن 2 به 3 مطلوب شده اما اگر چند بازشدگی دیگر نیز در دایک ایجاد شود اطمینان بیشتری ایجاد می کند. 

بر اساس گزارش این گروه از اساتید دانشگاه، مخزن 3 به 4 در چند محل با کالورت (زیر آبگذر) به هم وصل بودند و آب از مخزن 3 به 4 جریان داشت، اما سطح آب مخزن 4 نیز حدود 60 سانتیمتر از مخزن 3 پایین تر بود و کل ارتفاع آب در این مخزن بسیار کم بود. 

در این گزارش با اشاره به اینکه مخزن 5 آب بسیار کمی دارد و پیداست آب سیلاب کلا به این مخزن تاکنون وارد نشده، آمده است: تاسیسات نفتی در مخازن 3 و 4 و 5 بسیار کم ارتفاع بودند به طوری که در مخزن 3 اگر نیم متر به ارتفاع آب اضافه شود آب وارد تاسیسات نفت خواهد شد و خسارت وارده جدی خواهد بود. 

این گزارش می افزاید: توافقنامه ای بین نفت و سازمان آب و برق خوزستان و سازمان محیط زیست مربوط به سالیان گذشته (احتمالا سال 1386) وجود دارد که در آن قید شده که ارتفاع آب از سطح دریا در مخازن 1 و 2 باید حداکثر 5 متر و در مخازن 3 و 4 و5 باید 3.5 متر نگهداری شود لذا شرکت نفت نیز تاسیسات و جاده های دسترسی خود را با این ارتفاعات تنظیم کرده اند. ارتفاع آب در مخازن 1 و 2 هم اکنون 4.5 متر است. 

در این بیانیه آمده است: با این وضعیت اگر ارتفاع مطلوب آب از سطح دریا را برای همه مخازن 4.5 متر نیز در نظر بگیریم (که در این صورت همه تاسیسات نفت در این مخازن زیر آب می روند) حجم خالی موجود در مخزن 3 و 4 و 5 با در نظر گرفتن سطح این مخازن بیش از 600 میلیون متر مکعب خواهد بود که حجم بسیار خوبی است و جواب گوی مشکل فعلی سیلاب رودخانه کرخه خواهد بود. 

طبق گزارش اعضای هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، هیچ تحرکی در تاسیسات نفتی برای مقابله و غلبه بر ارتفاع گرفتن آب در مخازن 3 و 4 و 5 مشاهده نشد. اگر چه به نظر نمی رسد هم اکنون وزارت نفت ممانعتی در انتقال آب به مخازن 3 و 4 و 5 داشته باشد اما نبود تحرک برای تنظیم شرایط تاسیسات نفتی و جاده های دسترسی برای ارتفاع بیشتر آب در مخازن 3 و 4 و 5 کمی قابل تامل است، نبود اقدامات حفاظتی این شائبه را ایجاد می کند که یا شرکت نفت از بالا نیامدن ارتفاع آب اطمینان دارد و یا در صورت افزایش ارتفاع و احساس خطر جدی، ممکن است تغییراتی در انتقال آب بین مخازن ایجاد کند. 

در ادامه آمده است: به ظاهر بخش عراقی هورالعظیم از آب پر شده و نه تنها امکان تخلیه آب از قسمت ایرانی هور را متوقف کرده بلکه آب از قسمت عراق به سمت ایرانی هور سرازیر شده است. 

این بیانیه می افزاید: طبق توضیحات مسئولان نفتی، یکی از اشکالات مهم این است که رودخانه نیسان (شاخه ای از کرخه) به دلیل فعالیت آبزی پروری و کشاورزی در دهانه آن به هورالعظیم امکان تخلیه خوب به هور را ندارد و این نیز می تواند یکی از اشکالات تخلیه رودخانه کرخه محسوب شود. 

این کارگروه پیشنهاد کرده است که شرکت نفت به سرعت اقدامات حفاظتی موقتی برای تاسیسات خود را شروع کند و بعد از فروکش کردن بحران نیز نسبت به افزایش ارتفاع مقر تاسیسات و جاده های خود اقدام دایمی انجام دهد تا مشکل آبگیری هور در آینده دچار اختلال نشود. 

بر اساس این گزارش 2 روز پیش جمعی از اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز در نامه ای خطاب به رییس جمهوری خواستار آبگیری دایم تالاب هورالعظیم برای کنترل سیلاب در خوزستان شدند. 

در روزهای اخیر فعالان محیط زیست با انتشار ویدیوهایی از تالاب هورالعظیم، اعلام کرده بودند که بخش هایی از این تالاب به دلیل استقرار تاسیسات نفتی هنوز آبگیری نشده و وزارت نفت مانع آبگیری این بخش ها شده است. 

وزیر نفت پنجشنبه در سفر به خوزستان ممانعت از آبگیری هورالعظیم را تکذیب کرد. 

هورالعظیم یکی از بزرگ ترین تالاب های کشور است که در جنوب غرب(خوزستان) و در مرز ایران و عراق قرار دارد. یک سوم آن جزو ایران و دو سوم سهم عراق است. از سال 1387 وزارت نفت برای اکتشاف و استخراج نفت در بخش های وسیعی از هورالعظیم مشغول فعالیت است.