فقر آب برای ۸۵درصد از جمعیت کشور
خرداد: چند روز پیش رئیس مرکز ملی خشکسالی کشور از آمار قابل توجهی پرده برداشت که می‌تواند با تداوم این شرایط تا چند سال آینده، بسیاری از مناطق کشور خالی از سکنه شوند.
به گزارش خرداد به نقل از روزنامه آرمان ملی ،صادق ضیائیان در این آمار به شاخص‌ها ۱۰ساله (SPEI) منتهی به مرداد ۹۸ اشاره می‌کند و می‌گوید: ۱۱.۱درصد از جمعیت ایران تحت تاثیر خشکسالی خفیف، ۲۱.۵درصد خشکسالی متوسط ، ۳۲.۵ درصدخشکسالی شدید و ۲۰.۷ درصدبا خشکسالی بسیار شدید هستند و تنها سه دهم‌درصد از جمعیت کشور در شرایط ترسالی بسیار شدید، سه دهم‌درصد ترسالی شدید، دو دهم‌درصد ترسالی متوسط و هفت دهم‌درصد با ترسالی ضعیف قرار دارند و ۱۲.۷درصد جمعیت از شرایط نرمال برخوردار هستند. وی همچنین خاطرنشان کرد:
تنها ۱۱.۴درصد از مساحت ایران در وضعیت نرمال قرار دارد و در ۱۰ سال گذشته تا پایان مرداد ۹۸، چهار دهم‌درصد از مساحت ایران در شرایط ترسالی بسیار شدید و چهار دهم‌درصد نیز در شرایط ترسالی شدید قرار دارد همچنین در همین بازه زمانی شش دهم‌درصد از مساحت کشور از ترسالی متوسط و ۱.۳درصد ترسالی ضعیف برخوردار بوده است.
این آمار در حالی منتشر می‌شود که پدیده خشکسالی در کشور، موضوع جدیدی نیست، ولی کماکان دولت در کنار کشاورزان کمترین توجهی به حفظ آب‌های موجود دارند و اولین قربانیان این خشکسالی روستاهای کشور هستند که می‌تواند پیامدهای وخیمی را برای محیط زیست و شهرهای کشور به همراه داشته باشد.
با تداوم خشكسالي، يکي از تاثيرات اين پديده بر جوامع، افزايش بيکاري و مهاجرت روستاييان به شهرها است که باعث گسترش حاشيه نشيني در اطراف شهرها مي‌شود. اين روزها خشکسالي و به تبع آن بيكاري روستاييان که شغل اصلي آنها کشاورزي و دامداري در زمين‌هايي است که امروزه آبي براي سبز‌بودن ندارند، باعث افزايش روند مهاجرت آنها شده است.
به اعتقاد کارشناسان حاشيه نشيني، زاييده فقر است و هرجا حاشيه نشيني گسترش پيدا کند انواع آسيب‌هاي اجتماعي در آن جريان خواهد داشت. در اين رابطه يک يك جامعه شناس در گفتوگو با «آرمان ملي» مي‌گويد: حاشيه نشيني از سال‌هاي پيش و باشروع خشکسالي در اقصي نقاط کشور آغاز شده و در اين مدت روستاييان براي زندگي بهتر به سمت حاشيه شهرها مهاجرت كردند.
ليلاعظيمي، پايين‌بودن درآمد در روستا، گراني زمين شهري، بيكاري، كمبود مسكن، خشكسالي، كمبود امكانات اقتصادي را از مهمترين دلايل حاشيه نشيني برشمرد و اضافه كرد: همه اين عوامل سبب شدند تا حاشيه نشيني ايجاد شود و متاسفانه روز به روز در حال گسترش است. در مناطق حاشيه نشين رواج مشاغل كاذب، فقر اقتصادي، مواد مخدر، بزهكاري بسيار زياد است و هر كدام مشكلات فراواني را در پي دارند.
عظيمي اظهار کرد: براي كاهش حاشيه‌نشيني نياز است كه به روستاها توجه بيشتري شود، چرا كه با ايجاد اشتغال و حمايت از روستائيان قطعا شاهد كاهش حاشيه نشيني و مهاجرت از روستا خواهيم بود. احداث و بروز رساني مراكز رفاهي، خدماتي، آموزشي، ارائه آموزش هاي لازم براي كسب تخصص لازم به نيروهاي جوان مي تواند در روستا به كاهش مهاجرت كمك كند.
وي با اشاره به اينكه اين حاشيه هاي شهر منبع آسيب هاي اجتماعي هستند، گفت: امكانات و خدمات در اين مناطق كم است و افرادي كه در آنها سكونت دارند بيشتر در معرض آسيب هستند كه توجه و رسيدگي و رفع مشكلات حاشيه هاي شهر ضروري است. اما در حاشيه شهر ما چراغ خانه‌هايي روشن است كه اعضاي اين خانه ها توقع زيادي ندارند، ايجاد امكانات اوليه و رفع مشكلات بزرگترين خواسته آنهاست و آنها اميدوارانه زندگي مي‌كنند تا شايد روزي برسد و از يک زندگي آرام و بدون دغدغه بهره مند شوند.
خالي شدن جمعيت روستاها به‌دليل خشکسالي
براساس آخرين داده‌هاي مرکز آمار روستاهاي خالي از سکنه به 30هزار روستا و آبادي رسيده است و در حالي جمعيت ايران در خرداد سال جاري به 82.5ميليون نفر رسيده است که از اين ميزان، حدود 75درصد ساکن شهرهاي کشور و 25درصد نيز ساکن روستاها هستند. بر اين اساس در حال حاضر 20.6ميليون نفر در روستاهاي کشور زندگي مي‌کنند که توجه به تداوم خشکسالي که بر الگوي معيشت، الگوي مهاجرت، الگوي اشتغال، شيوه آموزش و تاثير منفي مي‌گذارد، اين جمعيت بسيار داراي اهميت است.
در اين زمينه بررسي‌ها نشان مي‌دهد با الگوي فعلي رشد جمعيت، مناطق روستايي کشور به سمت خالي از سکنه شدن برخي از روستاها و کاهش چشمگير جمعيت در اغلب روستاها پيش مي‌رود، چنانکه داده‌هاي مرکز آمار ايران نشان مي‌دهد، جمعيت ايران با نرخ رشد فعلي 1.24 در سال 1405 به 89ميليون و 121هزار نفر خواهد رسيد که 68ميليون و 982هزار نفر آن در شهرها (77درصد از کل) و 20ميليون و 139هزار نفر (23 درصد) آن نيز در روستا زندگي خواهند کرد.
اما در اين ميان نکته قابل تأمل اين است که تا سال 1405 نرخ رشد جمعيت روستايي 21 استان کشور منفي خواهد بود که ازجمله مي‌توان به نرخ رشد منفي 2درصد مناطق روستايي استان قزوين، نرخ رشد منفي 1.7درصد استان کرمانشاه، نرخ رشد منفي 1.31درصد دو استان مرکزي و اردبيل، نرخ رشد منفي 1.17درصد استان کردستان و نرخ رشد 1.11درصد استان همدان اشاره کرد.
سالانه 331هزار نفر مهاجرت مي‌کنند
بنا به طي يک دهه اخير رشد منفي جمعيت روستايي کشور موضوعي است که در قالب پژوهش‌هاي مختلف به آن پرداخته شده است. نتايج اين پژوهش‌ها نشان مي‌دهد در کنار کاهش مواليد که در همه نقاط شهري و روستايي کشور همزمان اتفاق افتاده، اما اصلي‌ترين دليل کاهش نرخ رشد جمعيت روستايي کشور افزايش چشمگير مهاجرت روستاشهري است.
در اين زمينه گرچه آمارهاي مفصل از الگوي تحرک جمعيت در مناطق روستايي کشور اخيرا ارائه نشده است، اما بررسي آخرين گزارش مرکز آمار ايران نشان مي‌دهد طي دوره 5ساله 95-1390 حدود يک‌ميليون و 655هزار نفر فقط به مراکز استاني کشور مهاجرت کرده‌اند که بخش عمده اين مهاجران مربوط به مراکز روستايي و به‌دليل خشکسالي بوده است.
به عبارتي ديگر بررسي داده‌هاي مرکز آمار ايران نشان مي‌دهد سالانه 331هزار نفر در ايران فقط به مراکز استاني مهاجرت کرده‌اند که اين ميزان به واسطه مبدا روستايي مهاجران بسيار قابل توجه است.
