در پیام نوروزی رهبری عنوان شد: شناخت ضعف‌های درونی و خارج شدن از غرور
خرداد: پیام نوروزی ۱۳۹۹ رهبر انقلاب مضامینی جدی از ارتقا روحیه تعاون، مشارکت اجتماعی و شناخت نقاط ضعف و خارج شدن از غرور است که از دیدگاه اجتماعی جای تامل جدی دارد.
به گزارش خرداد ،پیام نوروزی رهبر انقلاب تنها یک پیام تبریک برای سال جدید نبود. این پیام شامل نکات ریز و درشتی از اتفاقات جامعه ایران است که در سال ۱۳۹۸ رخ داد. به تعبیری می‌توان گفت این پیام در بطن خود حامل پیام‌های اصلی در عرصه مدیریت کلان برای مسئولان و ارتقای روحیه مشارکت برای جامعه است. در شرایطی که بنابر اخبار متعدد می‌توان شاهد هجوم بی‌سابقه مردم کشورهای اروپایی بود که پس از شیوع کرونا در این جوامع رخ داد. اما این بیماری در ایران نه تنها جامعه را به چنین وضعیتی روبرو نکرد، بلکه مصادیقی از مشارکت و روحیه اجتماعی را برای جهانیان اثبات نمود.
ارتقا روحیه تعاون اجتماعی، شاخصه تغییر اجتماعی
به تعبیر رهبر انقلاب، «مصادیقی از همکاری و تعاون اجتماعی مردم در این روزها مانند تولید و توزیع اقلام بهداشتی، ضدعفونی کردن معابر، کمک به افراد سالمند، بخشودگی اجاره‌ها و به تأخیر انداختن دریافت مطالبات به چشم می‌خورد که زیبایی‌ها و فضائل ملت ایران را در خلال حوادث سخت نشان داد».
با این رویکرد می‌توان گفت، این‌ها مواردی از تغییرات مثبت در جامعه است که می‌تواند به میزان زیادی از اهمیت برخوردار باشد. از منظر جامعه‌شناسی، تغییرات اجتماعی تبدیل ها و دگرگونی‌هائی است که در طول تاریخ در اصول زندگی جامعه و ملت روی می‌دهد. این تغییرات از هزاران عامل داخلی و خارجی و نیروهائی که زاینده شرایط داخلی یا خارجی گروه است پدید می‌آید.
تغییر و تبدیل از ویژگی‌های کلیه فرهنگ‌های جهان است و باید گفت که در جوامع پیشرفته، و ابتدائی، کشاورزی و صنعتی متغیر است. به این معنی که در جوامع ابتدائی تغییرات به آرامی بیشتری صورت می‌گیرد، در حالی‌که در جوامع پیشرفته میزان تغییر و دگرگونی تا حد زیادی بسته به نیروهای تغییردهنده‌ای است که در یک زمان به‌خصوص درکار هستند. به تعبیر «باتومور» جامعه‌شناس معاصر، تغییر اجتماعی، در ساخت اجتماعی پدید می‌آید که شامل تغییرات در حجم جامعه، یا نهادهای خاص اجتماعی یا روابط بین نهادها است.
به تعبیر مقام معظم رهبری، «روانه شدن سیل مردم مؤمن و با همت برای کمک به مناطق آسیب‌دیده در قضیه سیل اول سال از جمله زیبایی‌های سال ۹۸ بوده است». این تعبیر از یک واقعه اجتماعی، می‌تواند به درستی مبین و ترسیم کننده تغییرات اجتماعی مثبتی باشد که با توجه به آموزه‌های دینی اسلام شیعی، راه صحیح برخورد با حوادث را نشان می‌دهد. حجم عظیمی از کمک‌های مردمی برای عبور از بحران سیل در آغاز سال۹۸ و همیاری مردم برای مبارزه با کرونا، یکی از بارزترین وجوه ارتقا روحیه تعاون و تغییر مثبت اجتماعی است که در جای خود می‌تواند موثر باشد. راه افتادن کمپین‌های همیاری و مشارکت اجتماعی از جمله مهم‌ترین مصادیق این ارتقای روحیه مشارکت اجتماعی است که تاثیرات عمده‌ای در فرهنگ اجتماعی ایران دارد.
شناخت ضعف‌های درونی و خارج شدن از غرور
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این پیام، درس دیگر حوادث مختلف را شناخت ضعف‌های درونی و خارج شدن از غرور عنوان می‌کنند. این گفته نیز می‌تواند در جای خود از اهمیت زیادی برخوردار باشد. درواقع یکی از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی اجتماعی در دوران مدرن، شناخت نقاط قوت و ضعف آن جامعه است.
ممکن است ما به سوی نظمی فراصنعتی در حرکت باشیم یا نباشیم، اما چنین می‌نمایاند که در دورانی از دگرگونی اجتماعی زندگی می‌کنیم که با استانداردهای دو قرن گذشته شگفت انگیز جلوه می‌کند. ما می‌دانیم ابعاد مهم این دگرگونی چیست، اگر چه تبیین آنها همچنان مورد تردید است.
هنگامی که از کرانه این قرن به قرن آینده نگاه می‌کنیم، نمی‌توانیم پیش بینی کنیم که آیا یک صد سال آینده با توسعه اجتماعی واقتصادی صلح آمیز همراه خواهد بود، یا با افزایش مسائل جهانی-که شاید حل آنها فراتر از توانایی بشریت باشد. ما به روشنی می‌بینیم که نتایج صنعت، فن آوری و علم امروزی به هیچ روی کاملاً سودمند نیستند.
جهان ما پرجمعیت‌تر و ثروتمندتر از همیشه است، ما امکاناتی برای کنترل سرنوشت خود و بهتر ساختن زندگیمان داریم که برای نسل‌های پیش کاملاً غیر قابل تصور بود. با این رویکرد می‌توان گفت که جهان با فاجایعی روبرو خواهد بود که اثرات زیادی را در ابعاد مختلف بر زندگی جمعی دارند.
البته اظهار این مطالب به هیچ وجه نباید موجب نگرشی نومیدانه و تقدیرگرایانه گردد. اگر یک چیزی وجود داشته باشد که جامعه‌شناسی به ما عرضه می‌دارد،آگاهی عمیق از تسلط بشر بر نهادهای اجتماعی است. ما انسان‌ها،آگاه از دستاوردها و محدودیت هایمان، تاریخ خود را می‌سازیم؛ اما برداشت ما از جنبه‌های تیره‌تر تغییرات اجتماعی امروزی نباید ما را از داشتن نگرشی واقع گرایانه و امید بخش نسبت به آینده باز دارد.
چنانچه به گفته ایشان: «ملت ایران همچنان‌که در طول سال های متمادی، شجاعانه و با روحیه با حوادث مواجه شدند، از این پس نیز با روحیه و امید با همه حوادث برخورد کرده و مطمئن است که تلخی‌ها می‌گذرد و یُسر و آسانی در انتظار ملت ایران خواهد بود، چرا که اِنَّ مَعَ العُسرِ یُسرا. تحریم تاکنون در کنار ضررهایش، سودهایی نیز داشته و ما را وادار کرده است که به فکر تهیه لوازم زندگی و نیازهای کشور از طریق امکانات داخلی باشیم که این حرکت بسیار مغتنم ان‌شاءالله ادامه خواهد یافت».
از این گفته‌ها چنین مستفاد می‌شود که زندگی در دنیای مدرن و در تمام جوامع با دشواری‌های خاص خود روبروست و بشر امروز با درگیر شدن در آنها و یافتن راه حل مختص آن است که می‌تواند راه پیشرفت و توسعه را به خوبی دریابد. آن‌چه که در رویکرد علوم اجتماعی می‌توان به درستی بدان اشاره داشت همین مسئله رودر رویی با مشکلات است. رفاه امروزین بشر(در مقایسه با دوران گذشته) مرهون مواجه آن با مشکلاتی است که در دوران قبل با آن روبرو بوده. از این‌رو حوادث و مشکلات کلان موجب شناخت مسائل و نقاط قوت و ضعف جامعه است که می‌تواند هادی جامعه برای عبور از تنگناها و کسب تجارب بیشتر در این خصوص باشد.
