سپرده‌هاي محبوس شده بانک‌ها، بورس را تکان مي‌دهد

به عبارت دیگر بانک‌ها می‌توانند امــوال مازاد خود را در بـورس کالا عرضه کنند که به اعتقــاد کارشناسان اقتصادی این اتفاق می‌تـواند در جریان شفاف‌سازی ساختار مالی بانک‌ها موثر باشد،
اگرچه اجــرای این رونــد نیــازمند الزامــات و زیرساخت‌های اساسی اسا اما در نهایت می‌تواند زمینه ساز ذوب شدن نقدینگی‌های یخ زده و حرکــت آن به سمت تولید شود.

عباسعلی حقانی‌نسب، کارشناس ارشد بازار سرمایه و اقتصاد در حوزه بورس و اوراق بهادار در این زمینه به «آرمان‌ملی» گفت: «به طور کلی بازار سرمایه شامل بورس کالا، اوراق، انرژی و فرابورس می‌شود که بازار سرمایه بهترین راه و روش برای تولید و توزیع ثروت، درآمد، یارانه، اصلاح الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری مردم، خروج از قیمت‌گذاری دستوری، رانت، فساد، حرکت به سمت شفافیت، اصلاح ساختار بانکی، کنترل خلق نقدینگی، تأمین کسری بودجه، خروج بانک‌ها از فعالیت‌های بنگاه‌داری و سرمایه‌گذاری و در نهایت حتی تقویت اجرایی کردن تفکر اقتصاد مقاومتی است.» او ادامه داد: «یعنی حتی اگر می‌خواهیم یارانه‌های پنهان انرژی را تخصیص بدهیم بهترین روش آن این است که تمام شرکت‌های تولید انرژی اعم از نفت و گاز و برق و غیره را در دل یک شرکت مثلا شرکت ملی نفت ایران قرار بگیرد و ۳۰ درصد سهام آن به مردم در ازای آزادسازی قیمت‌ حامل‌های انرژی واگذار شود و افزایش قیمتی که اعمال می‌شود این سود عملا در حساب شرکت ملی نفت ایران می‌نشیند.»

حقانی‌نسب اضافه کرد: «البته باید سیاستی هم اتخاذ شود تا ماهیانه بخش ریالی این شرکت بین مردم در قالب همان سی درصد تقسیم شود. این اتفاق باعث می‌شود هم قیمت‌گذاری دستوری از بین برود و هم بورس‌ها کارکرد واقعی خود را پیدا کنند. حالا اینکه هر نهادی برای اصلاح تخلفات و عدم رعایت‌هایی که در ساختار مالی خودش داشته می‌خواهد از بورس کالا و اوراق که هر کدام کارکرد خاص خود را دارند، استفاده کنند باید آن را به فال نیک بگیریم.»

اصلاح الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری

این کارشناس ارشد بازار سرمــایه و اقتصاد در حوزه بورس و اوراق بهادار توضیح داد: «به‌نظر من این بهترین روشی است که می‌تواند هم به شفافیت و هم به اصلاح امور و اصلاح الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری مردم منجر شود. حتی اگر بتــوانیم مالیات بر عایدی سرمایه‌های غیرمولد را در مجلس نهایی و شرایطی ایجاد کنیم تا امکان سرمایه‌گذاری حتی بازارهای مسکن، ارز و طلا از طریق بورس کالا و اوراق و موارد دیگر در بازار سرمایه فراهم شود،‌ هم کنترل آن بهتر اتفاق می‌افتد و هم شفاف‌تر می‌شود. در اینجاست که می‌توانیم به اصلاح ساختار اقتصادی کشور امیدوار باشیم و اعتماد از دست رفته مردم به دولت را برگردانیم.»

او در پاسخ به این سوال که آیا این اتفاق می‌تواند کمک می‌کند به اینکه بانک‌ها به شفافیت برسند و از بخش بنگاه‌داری خارج شوند، توضیح داد:‌ «این اتفاق می‌تواند کمک بکند ولی الزاماتی نیاز دارد. یکی از الزامات این است که عملا خود بازار پول و عواملی که جریان نقدی را از سمت بازار سرمایه دور می‌کند، کنترل شوند. بازار سرمایه می‌تواند در تامین کسری بودجه دولت و خرید اوراقی که توسط دولت منتشر می‌شود کاملا در خدمت دولت باشد ولی این اتفاق الزاماتی دارد.»

حقانی‌نسب اضافه کرد: «در حال حاضر بالای ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان منابع در بازار پول را در بانک‌ها حبس کرده‌ایم از آن طرف دولت در بازار سرمایه اوراق می‌فروشد درحالیکه حبس نقدینگی اتفاق افتاده است! اول باید آزادسازی نقدینگی در این بخش انجام دهیم تا جریان نقدی به سمت بازار سرمایه حرکت کند و وقتی حرکت کرد عملا این اوراق را بفروشم برای دولت تأمین مالی کنیم.»

این کارشناس ارشد بازار سرمایه و اقتصاد در حوزه بورس و اوراق بهادار تصریح کرد: «درباره اموال و دارایی بانک‌ها هم همین است، یعنی الزام آن این است که اول باید زمینه کانالیزه شدن جریان نقدی به سمت بازار سرمایه فراهم شود بعد این شرایط اتفاق بیفتد. مثلا انتظار داریم از بازار پول در جهت کنترل نقدینگی و جلوگیری از رشد شتابان نقدینگی، سود سپرده بانکی را سال‌شمار کند نه شش ماه‌شمار نه سه ماه‌شمار کند ولی می‌بینیم که هیچ اتفاقی نمی‌افتد.»

او افزود: «اگر سود سپرده سال‌شمار شود قریب به دو هزار هزار میلیارد تومان در مرحله اول منابع آزاد می‌شود که این منابع به سمت بازار سرمایه حرکت خواهد کرد، هم اوراقی که توسط دولت به دلیل کسری بودجه منتشر می‌شود می‌تواند به فروش برسد هم املاک و دارایی‌های مازاد بانک‌ها قابلیت فروش پیدا می‌کند.»

مانع اصلی عرضه کجاست؟

حقانی‌نسب ادامه داد: «زمانی این کار با مشکل مواجه می‌شود که در بازار سرمایه عرضه صورت‌ می‌گیرد ولی هیچ فکری برای تامین نقدینگی بازار سرمایه نشده‌ باشد. تنها لازمه این اتفاق این است که باید در این باره هم‌فکری شود.» او در پاسخ به این سوال که در این حوزه چه نهادی باید وارد شود تا آزادسازی سپرده‌ها را انجام بدهد، جریان نقدینگی حبس شده در بانک‌ها چطور آزاد خواهد شد، اضافه کرد: «این آزادسازی هم به نفع بانک‌ها است چون به شدت هزینه پول بانک‌ها کاهش پیدا می‌کند.

متاسفانه در مجامع بانک‌ها هیچ تلاشی روی کاهش هزینه پول بانک‌ها نشده است و برای همین است که می‌بینیم نقدینگی به شدت خلق شد و رشد نقدینگی را داریم.» کارشناس ارشد بازار سرمایه و اقتصاد در حوزه بورس و اوراق بهادار افزود: «هم کانون بانک‌ها و هم شورای هماهنگی بانک‌ها می‌توانند این کار را انجام بدهند و هم بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار.

همانطور که در اواخر سال 98 مصوب کردند سود بانکی ماه‌شمار شود و بانک‌ها با یکدیگر رقابت نکنند و جنگ نرخ‌ به راه نیندازند، می‌توانند در قدم اول سود بانکی را سه ماه‌شمار کنند و بعد از چند ماه سود بانکی را عملا ۶ ماه‌شمار کنند و همینطور به سمتی بروند که نهایتاً سود بانکی سال‌شمار شود و بعد از آن سود سپرده‌های بانکی مانند سایر دنیا حذف شود.»

او توضیح داد:«بلکه بازار بدهی بازار سرمایه مبنا قرار بگیرد، یعنی اگر کسی می‌خواهد تأمین مالی کند از بازار بدهی بازار سرمایه اینکار را انجام بدهد بدون اینکه حتی ریالی پول از بازار پول خارج شود. وقتی می‌گوییم نقدینگی حبس است به این مفهوم نیست که پول از بانک‌ها خارج و وارد در بازار سرمایه شود، اصلا ریالی از سیستم بانکی خارج نمی‌شود.» حقانی‌نسب افزود: «پول وسیله مبادله و مبنای پول سیستم بانکی است؛ به‌عنوان مثال فرض کنید شخصی ۱۰۰ میلیارد تومان سپرده بانکی در بانک ملت با نرخ 20 درصد دارد، این فرد به بانک ملت مراجعه و سپرده خود را با نرخ 20 درصد برمی‌دارد و در بازار سرمایه اوراق با نرخ ۲۰ درصد دولت را می‌خرد، پول نقد جابه‌جا نمی‌کنید پول از حساب این شخص در بانک ملت خارج و چون دولت فروشنده اوراق است، به حساب دولت در این بانک می‌نشیند.» او ادامه داد: «عملا وقتی نگاه کنید پول از سیستم بانکی خارج نشده ولی در کنار این؛ این فرد 100 میلیارد تومان برای دولت تأمین مالی کرده است.

ولی وقتی به حساب دولت واریز می‌شود در حساب جاری دولت قرار می‌گیرد که هزینه پول ندارد.» به‌نظر می‌رسد با آزادسازی نقدینگی‌های حبس شده درنظام بانکی و حذف سود سپرده در آینده و کاهش تصدی‌گری و بنگاه‌داری بانک‌ها بتوان شاهد اقتصادی عاری از رانت و فساد‌های گسترده ‌مالی باشیم که امروز شاهد آن هستیم.