آمریکا به ایران غرامت می دهد؟
یک تحلیلگر معتقد است که آمریکا کشوری نیست که قائل به پرداخت خسارت باشد و اگر بخواهیم اصرار کنیم که اگر به ما خسارت ندهید ما به توافق نمی‌رسیم، تقریبا به این معنی است که ما اصولا به‌دنبال رسیدن به توافق نیستیم.
امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر و کارشناس روابط آمریکا در گفت‌وگو با روزنامه فرهیختگان درباره بازگشت دیپلمات‌های مذاکره‌کننده اروپایی از وین به کشورشان گفت: این رفت و برگشت‌ها همگی برای راضی کردن آمریکاست، زیرا اگر ایالات‌متحده پیشنهادهای ایران را بپذیرد، کشورهای اروپایی دیگر نیز خودبه‌خود با آن موافقت خواهند کرد.
بنابراین وقفه یک‌هفته‌ای ایجادشده در مسیر مذاکرات عملا فرصتی است برای اروپایی‌ها تا هم در سطح داخلی و هم در سطح چندجانبه و خارجی آمریکا را مجاب کنند تا پیشنهاد ایران را بپذیرد. ممکن است اروپایی‌ها منتظر این باشند تا با دریافت و قراردادن پیشنهاد آمریکا در برابر پیشنهاد ایران از میان این دو پیشنهاد یک راه‌حل دیگر و سومی برگزینند. با توجه به موارد گفته‌شده به‌نظرم مذاکرات شکست نخورده است.
نباید از آمریکا درخواست غرامت کنیم؟
ابوالفتح همچنین در پاسخ به اینکه «با توجه به اینکه با خروج آمریکا اروپایی‌ها نیز اقدامی برای پرکردن جای خالی او انجام ندادند و تعهدات خودشان را عملی نکردند، آیا نباید از آنها غرامتی طلب کنیم؟» گفت :
دعوا بین تهران و واشنگتن است و نه تهران و بروکسل. سه کشور اروپایی بضاعت مقابله با آمریکا را ندارند. اراده این را هم داشته باشند نمی‌توانند اجرا کنند، بنابراین ما دعوایی با اروپایی‌ها نداریم و می‌دانیم که آنها در این میان وجه‌المصالحه قرار گرفته و استقلال‌شان مورد خدشه است. ما اگر با آمریکایی‌ها به توافق برسیم، اروپایی‌ها نیز به تعهدات خود عمل می‌کنند.
آنها بدشان نمی‌آید که کسب‌وکارشان رونق گرفته و از بازار ۸۵میلیونی ما بهره‌مند شوند، بنابراین ما باید تمرکزمان را روی آمریکا بگذاریم و نه اروپا. نکته بعدی این است که بحث گرفتن خسارت علی‌رغم اینکه حق ایران است جنبه عمل پیدا نمی‌کند. آمریکایی‌ها الان اصل موضوع را رعایت نمی‌کنند. تحریم‌هایی که باید براساس برجام به‌حالت تعلیق دربیاید و این انجام نمی‌شود آن‌وقت چطور می‌شود از آمریکایی‌ها توقع پرداخت غرامت داشت. ما نمی‌توانیم آنها را مجبور به این کار کنیم. آمریکایی‌ها به کسی خسارت پرداخت نمی‌کنند.
آنها با بمباران دست به جنایت و آدم‌کشی می‌زنند و حتی عذرخواهی نمی‌کنند و با توجیه اینکه در جنگ این اتفاق افتاده از قضیه عبور می‌کنند. بنابراین درحالی که آمریکا پول خود ما را گرو گرفته است، اینکه ما بتوانیم در پای میز مذاکره آنها را وادار به پرداخت خسارت کنیم، ناشدنی است. البته این ادعای ما می‌تواند تکنیک مذاکراتی باشد، اما جنبه عملیاتی پیدا نمی‌کند.
آمریکا کشوری نیست که قائل به پرداخت خسارت باشد و اگر بخواهیم اصرار کنیم که اگر به ما خسارت ندهید ما به توافق نمی‌رسیم، تقریبا به این معنی است که ما اصولا به‌دنبال رسیدن به توافق نیستیم. البته که ما در این زمینه محق هستیم ولی این شرطی است که تحقق آن غیرممکن به‌نظر می‌رسد.
اگر برجام به نتیجه نرسد چین و روسیه چه می کنند؟
این تحلیل گر در این باره که اگر مذاکرات احیای برجام به نتیجه نرسد، چین و روسیه چه میزان تمایل دارند مستقل از برجام با ایران تبادل داشته باشند یا خیر هم اظهار کرد که حتما به‌صورت آشکار با ما همکاری نمی‌کنند؛ یعنی اینکه اگر ایران خیلی به روسیه و چین امیدوار باشد، می‌تواند امید داشته باشد که این کشورها اجازه بازگشت تحریم‌های سازمان‌ملل را ندهند. اما اگر هم براساس مکانیسمی که در برجام تعبیه شده است، زورشان نرسد و تحریم‌ها اتوماتیک بازگردد، این کشورها مقابل تحریم‌های آمریکا یا تحریم‌های شورای امنیت نمی‌ایستند، اما می‌توانند ظرفیت‌هایی را فراهم کنند که در بازار سیاه، در قسمت تاریک تجارت جهانی، روابط‌شان با ایران را داشته باشند. پیش از این داشته‌اند، الان هم دارند، بعد از این هم احتمالا خواهند داشت. چون روسیه و چین درحال حاضر با آمریکایی‌ها برسر موضوعات موجودیتی و امنیتی خودشان به‌شدت دچار تنش هستند.
روسیه و چینِ سال ۲۰۱۴- ۲۰۱۳ خیلی با آمریکا همراه‌تر بودند. آمریکایی‌ها در آن سال‌ها، با این دو کشور روابط بهتری داشتند. اما الان رودرروی هم قرار گرفته‌اند و هر روز دارند برای یکدیگر خط‌ونشان می‌کشند. با روسیه برسر اوکراین و با چین برسر تایوان. در این شرایط، احتمالا روسیه و چین از ایران به‌عنوان ابزاری برای تحت فشار قرار دادن آمریکا در منطقه خاورمیانه استفاده می‌کنند و این می‌تواند برای ایران، یک فرصت تنفسی را فراهم کند، به‌شرطی که با درایت با این موضوع برخورد شود.
