«مسئله حجاب» مدل ۱۴۰۲
حواشی ادامه‌دار حجاب؛ از سطل ماست تا درخواست برای دخالت ارتش
منتقدان وضع اخیر حجاب در کشور یک استدلال مشخص دارند، آنها می‌گویند مثل هر امر دیگری درباره حجاب باید به قانون مراجعه شود، براساس قانون، حجاب در کشور ما جزو اموری تعریف شده که باید رعایت شود و بی‌حجابی خصوصا، غیرقانونی است،
بعد از شهریور سال ۱۴۰۱ نه حجاب در کوچه پس‌کوچه‌های شهر معنای قبل را دارد و نه مقابله با آن‌چه که بدحجابی یا بی‌حجابی گفته می‌شود مانند سابق است، دیگر از ون‌های گشت ارشاد خبری نیست اما در عوض از هر تریبون سازمان و وزارتخانه‌ای دستورالعمل مقابله با بدحجابی صادر می‌شود.
شاید کسی نداند اولین زنی که توسط گشت ارشاد بازداشت شد چه‌کسی بود، اما می‌شود حدس زد آخرین آن مهسا امینی، دختر سقزی بود که بعد از مرگ او مسئله حجاب وارد فاز جدیدی شد، طوری‌که بعد از شهریور سال ۱۴۰۱ نه حجاب در کوچه پس‌کوچه‌های شهر معنای قبل را دارد و نه مقابله با آن‌چه که بدحجابی یا بی‌حجابی گفته می‌شود مانند سابق است، دیگر از ون‌های گشت ارشاد خبری نیست اما در عوض از هر تریبون، سازمان و وزارتخانه‌ای دستورالعمل مقابله با بدحجابی صادر می‌شود.
منتقدان وضع اخیر حجاب در کشور یک استدلال مشخص دارند، آنها می‌گویند مثل هر امر دیگری درباره حجاب باید به قانون مراجعه شود، براساس قانون، حجاب در کشور ما جزو اموری تعریف شده که باید رعایت شود و بی‌حجابی خصوصا، غیرقانونی است، آنها بر همین اساس تاکید می‌کنند نمی‌شود و نمی‌توان عملی خلاف قانون در کشور اتفاق بیفتد و سکوت و تماشا کرد.
فرودگاه و اماکن گردشگری فصل جدیدی از مسئله حجاب
این روزها مسئله حجاب تبدیل به صدرنشین مسائل روز شده است، اگرچه همچنان زندگی مردم به تورم، گرانی و اخبار مربوط به توافق هسته‌ای گره خورده، اما نمی‌شود ظهور و بروز پر رنگ مسئله حجاب را در زندگی مردم، اظهار نظر مسئولین و کنشگران سیاسی اجتماعی کتمان کرد، حالا مواجه شدن با مسئله حجاب از دید و بازدیدهای خانوادگی و حرف‌های درگوشی در ایام نوروز گرفته تا تریبون‌های رسمی و فضای مجازی جای خودش را میان مسائل روز حسابی باز کرده است، شاید از اولین حواشی مسئله حجاب در سال ۱۴۰۲ بشود به جلوگیری از عبور برخی زنان از گیت‌های فرودگاهی اشاره کرد، طوری‌که رسانه‌ها نوشتند «فیلم و عکس‌هایی از جلوگیری از سوار شدن مسافران بی‌حجاب در فرودگاه شیراز در فضای مجازی منتشر شده است.» خبری که البته بدون واکنش نماند، مثلاً محسن برهانی، حقوقدان درباره آن در حساب توئیتری خودش نوشت: «ممانعت از ورود زنان به اماکن عمومی یا عدم ارائه خدمات به آنها در فرودگاه‌ها به بهانه عدم رعایت حجاب، هیچ مستندی ندارد و اقدامی کاملا غیرقانونی است. بیچاره ملتی که نه قانون را می‌شناسد نه قانون‌شکنی را و در برابر زورگویی غیرقانونی، مظلومانه فقط می‌گوید چشم! ببخشید!»
همچنین علی‌اکبر گرجی، حقوقدان در یک پیام توئیتری نوشت: «اصول ۱۹ و ۲۰ قانون اساسی از برابری بین شهروندان سخن می‌گویند. در هیچ اصلی از این قانون و در هیچ قانون دیگری، دریافت خدمات عمومی، بویژه در بخش خصوصی، مشروط به نوع پوشش شهروندان نشده است. چنین تبعیضی با مبانی اخلاقی، دینی و قانونی مغایرت دارد و از مصادیق رفتار خودسرانه است.»
در کنار حواشی مربوط به فرودگاه انتشار ویدیوهایی در فضای مجازی نشان داد که برخی از اماکن تفریحی و گردشگری از ورود برخی زنان جلوگیری کردند.
تذکر با سطل ماست!
بدون تردید یکی از بحث‌برانگیزترین موارد مواجهه با مسئله حجاب در روزهای اول سال ۱۴۰۲ انتشار تصاویری در فضای مجازی بود که در آن فردی برای تذکر حجاب به یک دختر و مادر در فروشگاه لبنیاتی به سر آنها سطل ماست خالی کرد، تصاویری که بلافاصله پربازدید و البته پربازخورد شد. دراین‌باره سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در یادداشتی نوشت: «تجربه زیسته بیش از چهل سال در کشورمان نشان می‌دهد که این نوع برخورد با یک موضوع فرهنگی نه تنها پاسخ مثبت نمی‌دهد و اثرگذار نیست بلکه اتفاقا نتیجه معکوس دارد. مگر فراموش کردیم با افرادی که در دهه‌های قبل این‌گونه برخورد کردیم چه نتایجی به‌دنبال داشت؟ »
مدرسه و دانشگاه برای سال نو پیش قدم شدند...
بعد از پایان تعطیلات نوروز مدرسه و دانشگاه با صدور اطلاعیه‌هایی برای مقابله با بدحجابی پیش‌قدم شدند، مثلاً وزارت آموزش و پرورش درحالی‌که همچنان با موضوع عدم پرداخت حقوق معلمان و مسئله رتبه‌بندی آنها تا روزهای پایانی سال گذشته و البته ابتدایی سال جدید مواجه بود در اطلاعیه‌ای از ارائه نکردن خدمات به دانش‌آموزانی که مقررات حجاب را رعایت نمی‌کنند خبر داد، در بخشی از این اطلاعیه آمده است: «آموزش وپرورش همواره به دنبال ایجاد فضای امن و مناسب تربیتی بوده تا دانش آموزان در یک محیط بانشاط وسالم ضمن ارتقای سواد و تجربه فردی و اجتماعی، در موقعیت‌های ویژه تربیتی قرار بگیرند و فردای جامعه ایران اسلامی را از انسان‌های شریف و تربیت یافته در مکتب متعالی اسلام برخوردار سازند، از این رو بر اساس قوانین و مقررات از ارائه خدمات آموزشی به معدود دانش آموزانی که قوانین و مقررات پوششی در مدارس را رعایت ننمایند، معذور خواهد بود.»
همچنین وزارت علوم تحقیقات و فناوری در اطلاعیه‌ای مشابه از ارائه نکردن خدمات آموزش و رفاهی به دانشجویانی که مقررات پوشش در دانشگاه را رعایت نمی‌کنند خبر داد، در بخشی از اطلاعیه این وزارتخانه نوشته شد که : «کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ارائه خدمات آموزشی، رفاهی و ... به معدود دانشجویانی که قوانین و مقررات دانشگاه‌ها در این خصوص (پوشش) را رعایت ننمایند، معذور خواهند بود.»
با این وجود برخی از کارشناسان حقوقی مانند مورد قبل درخصوص ارائه خدمات حمل‌ونقل در فرودگاه‌ها معتقدند که براساس قانون نمی‌شود به دانشجو و دانش‌آموز خدمات آموزشی و رفاهی ارائه نداد، دراین‌باره حسن کیا، وکیل دادگستری در گفت‌وگویی به خبرآنلاین گفت: «وزارت علوم و دانشگاه هیچ حقی دراین‌باره ندارد و نمی‌تواند به دانشجویی که عضو آن دانشگاه هست خدمات آموزشی و رفاهی ارائه ندهد، چرا که ما قانون بالادستی داریم و دانشگاه نمی‌تواند از خودش قوانین جدید وضع کند، یا به قوانین اضافه کند، مجازات‌های تکمیلی هم در دست قاضی است، کجای قانون آمده که جاهای دیگر می‌توانند خودشان مجازات تکمیلی وضع کنند؟ اگر قرار باشد هر فرد و نهادی خودش قانوگذار و مجری قانون شود که سنگ روی سنگ بند نخواهد شد، این‌طور مسائل خطرناک است.»
او بیان کرد: «اگر قرار باشد وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش و سایر وزاتخانه‌ها و سازمان‌ها برای خودشان درباره حجاب قانونگذاری کنند پس جایگاه مجلس، قانونگذاری و تفکیک قوا چه می‌شود؟ مگر می‌شود هر جایی برای خودش قانون داشته باشد، همه این موارد خلاف است.»
همچنین عباس عبدی، فعال سیاسی در حساب توئیتری خودش درباره ارائه نکردن خدمات عمومی به افرادی که بی‌حجاب خوانده می‌شوند نوشت: «آیا دیده‌اید که به هیچ مجرمی خدمات دولتی ندهند؟ طبعا خیر، چون بر اساس مجازات می‌شوند. پس چرا درباره افراد فاقد حجاب چنین رفتاری می‌کنند؟ برای این که اکثر مردم آن را جرم نمی‌دانند، همچنین قانون حجاب هم قابل اجرا نیست، لذا قانون را دور می‌زنند و از روش‌های غیرقانونی وارد می‌شوند.»
نوبت به مترو رسید/ پای ارتش به مسئله حجاب باز می‌شود؟
اگرچه روزهای چندانی از شروع سال ۱۴۰۲ نمی‌گذرد اما درهمین چند روز ابتدایی اخبارو حواشی درباره مسئله حجاب زیاد بوده است، یکی از مواردی که به‌نظر می‌رسد در روزهای آینده درباره آن بیشتر شنیده شود شروع طرح تذکر لسانی حجاب در سالن‌های متروی تهران است، دراین‌باره شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه در اطلاعیه‌ای نوشت: «در راستای مطالبات عموم مردم شریف ایران در موضوع حجاب، «طرح تذکر لسانی، وظیفه همگانی» از امروز (۱۵ فروردین) در ایستگاه‌های مترو تهران و حومه اجرا می‌شود....البته غالب مسافران محترم مترو تهران و حومه به مسئله حجاب که یک ضرورت شرعی و الزام قانونی مورد اتفاق آحاد جامعه است اهتمام دارند و این شرکت خود را موظف می‌داند نسبت به رعایت هرچه بیشتر این مهم، اقدامات لازم فرهنگی را انجام دهد.»
درکنار اقدام شهرداری برای شروع طرح تذکر لسانی درباره حجاب در سالن‌های مترو، اعضای شورای شهر تهران هم درخصوص حجاب اظهارنظر کردند، سید محمد آقامیری در یکصد و سی و هفتمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: «چرا روزهایی که کرونا روزانه جان چندین نفر را می گرفت کسی پلیس را به دخالت در مبحث سلامت متهم نکرد؟ نیروهای مردمی و جهادی، رسانه ها و نیروهای ارتش و بسیج در کرونا پای کار بودند. حالا چرا از این ظرفیت برای مقابله با فحشا و بی حجابی استفاده نمی شود؟»
همچنین این عضو شورای شهر در اظهار نظری بحث‌برانگیز با بیان اینکه برخی مسئولین ساده اندیش خیال می کنند باید با هنجارشکنان بی‌حجاب مماشات کرد که این خود یک متد براندازی است، ادامه داد: «اینکه کسانی فکر می‌کنند با گل دادن به زنان بی‌حجاب، کاری از پیش می‌برند خیالی بیش نیست.»
