ایسنا نوشت: گروهی از قانونگذاران آمریکایی در نامهای به رهبران سه کشور اروپایی عضو توافق هستهای، با مطرح کردن ادعاهایی علیه ایران در زمینه اجرای تعهدات برجامی، از آنها خواستند مکانیسم ماشه علیه ایران را فعال کنند.
وبگاه جوییش اینسایدر در گزارشی نوشت که سیوپنج قانونگذار مجلس نمایندگان آمریکا در نامهای به رهبران کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان (تروئیکای اروپا)، سه عضو اروپایی توافق هستهای (برجام) خواستند مکانیسم ماشه را ذیل برجام علیه ایران فعال کنند.
طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، در صورت شکایت یکی از طرفها به کمیسیون مشترک حل اختلاف و حل نشدن این شکایت ظرف ۳۵ روز، شاکی میتواند موضوع را به عنوان تخطی از توافق به شورای امنیت ارجاع کند و این شورا باید ظرف ۳۰ روز در مورد قطعنامهای برای لغو تعلیق تحریمها علیه ایران رای بدهد.
همچنین بر اساس پیوست یکم برجام، مکانیسمی به منظور دسترسی آژانس بینالمللی انرژی اتمی به سایتهای مشکوک ظرف ۲۴ روز از طریق کمیسیون مشترک تعیین شده که طبق آن، نتیجه همکاری نکردن ایران، به کار افتادن یک مکانیسم حل اختلاف و بازگشت بالقوه تحریمهای سازمان ملل خواهد بود. این دو شرط مطرح شده در برجام، مکانیسم ماشه (Trigger Mechanism) یا بازگشت خودبهخودی تحریمها (Snapback) خوانده میشوند.
ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران پیشتر در پاسخ به سوالی درباره امکان فعال کردن مکانیسم ماشه توسط کشورهای اروپایی گفته بود: «چنانکه طرف مقابل دچار خطای محاسباتی شود و اقدامات غیرمنطقی در مورد برجام و روند مذاکرات انجام دهند آنها بر اساس پیامی که قبلا از ایران دریافت کردهاند به صورت واضح میدانند که واکنش ایران به این موضوع چه خواهد بود و این پیام به نظرم به اندازه کافی گویا است.»
وی تاکید کرد که «عدم برگزاری نشستهای مذاکراتی در موضوع برجام به معنای رکود کامل در این زمینه و متوقف بودن تلاشهای دیپلماتیک برای احیای برجام نیست.» سخنگوی وزارت خارجه ایران تصریح کرد که «مسیر دیپلماسی همچنان باز است» و «مسیرهای مختلفی برای تبادل پیام ها وجود دارد.»
جوییش اینسایدر که مدعیست رونوشتی از این نامه را رویت کرده است، در ادامه گزارش داد «این قانونگذاران آمریکایی به ویژه، با اشاره به نزدیک شدن پایان تاریخ محدودیتهای موجود (بندهای غروب برجام) در زمینه فعالیتهای ایران در حوزه صنایع موشکی در ادامه سال جاری (اکتبر ۲۰۲۳)، بر ضرورت فعال شدن این مکانیسم تاکید کردند.» در ادامه این مطلب آمده است که قانونگذاران آمریکایی مدعی شدند: «واضح است که ایران نتوانسته است به تعهداتش در زمینه منع اشاعه تسلیحات هستهای عمل کند و زمان برای متوقف کردن بلندپروازیهای هستهای آنها رو به پایان است.»
این گزارش میافزاید، قانونگذاران آمریکایی مدعی شدند که «ایران حدود چهار سال است که اجرای تعهدات مهم برجامی را متوقف کرده، به توسعه برنامه هستهای خود ادامه میدهد و پیشنهادات دیپلماتیک را رد کرده است.»
جوییش اینسایدر در ادامه نوشت: در این نامه ادعا شده است که «تخطیهای ایران از برجام - فعال کردن سانتریفیوژهای پیشرفته و پیدا کردن تخصص در زمینه غنیسازی اورانیوم در سطح تسلیحاتی- بازگشتناپذیرند. حتی اگر درباره توافق جدید مذاکره شود، اجازه دادن این که ایران بندهای غروب توافق پیشین را حفظ کند، باعث خواهد شد که هر توافقی بیفایده شود.»
توافق هستهای (برجام) و قطعنامه ۲۲۳۱ شامل محدودیتهای هستهای و غیرهستهای برای ایران بود. برخی از این محدودیتها تاریخ انقضای معینی دارند که مقامات و رسانههای غربی از آن به عنوان بندهای غروب (Sunset Clauses) برجام یاد میکنند.