ماموریت‌ فضایی زیر سایه جنگ؛ روسیه در ماه دنبال چیست؟

روسیه روز جمعه برای اولین بار در ۴۷ سال اخیر فضاپیمایی را به سمت ماه ارسال کرده است و بدین‌ترتیب اولین کشوری خواهد بود که کاوشگری را روی قطب جنوبی ماه فرود خواهد آورد. منطقه‌ای که احتمال می‌رود که در آن حباب‌هایی از یخ وجود داشته باشد.

اولین تلاش روس‌ها برای ارسال کاوشگر به ماه از سال ۱۹۷۶ به بعد در شرایطی اتفاق می‌افتد که هندی‌ها ماه گذشته کاوشگر چاندرایان ۳ را به فضا پرتاب کردند و روس‌ها علاوه بر هندی‌ها، با چین و آمریکا که برنامه‌های پیشرفته‌ای برای اکتشاف ماه را هدف قرار داده‌اند، به رقابت می‌پردازند.

پرواز به سمت ماه

موشک سایوز ۲.۱ که حامل فرودگر ماه Luna-۲۵ است، ساعت ۲.۱۱ بامداد جمعه به وقت مسکو از پایگاه فضایی وستوچنی در ۵۵۵۰ کیلومتری شرق مسکو به سمت فضا پرتاب شد.

طبق اعلام آژانس فضایی روسیه Roscosmos، این موشک حدود یک ساعت بعد، از مدار زمین خارج شد و حرکتش به سمت ماه را ادامه می‌دهد.

یوری بوریسوف، رئیس فضایی روسیه در گفتگو با تلویزیون دولتی این کشور اعلام کرد که انتظار می‌رود تا این فرودگر در روز ۲۱ آگوست به ماه برسد و این درحالی است که پیش از این آژانس فضایی روسیه، تاریخ فرود آن را ۲۳ آگوست اعلام کرده بود.

بوریسوف در این باره گفت:« حالا ما منتظر روز بیست و یکم آگوست هستیم. امیدوارم که یک فرود نرم بسیار دقیق روی سطح ماه انجام شود و ما اولین کشوری باشیم که به این منطقه از ماه می‌رسیم.»

لونا ۲۵ که ابعادی اندازه یک خودروی کوچک دارد، قرار است به مدت یک سال در قطب جنوبی ماه به فعالیت بپردازد؛ منطقه‌ای که دانشمندان ناسا و سایر آژانس‌های فضایی در سال‌های اخیر آثار احتمالی یخ آب را در دهانه‌های سایه دارش شناسایی کرده‌اند.

ماموریت‌های فضایی زیر سایه جنگ

حرف و حدیث‌ها در مورد ماموریت لونا ۲۵ بسیار زیاد است؛ کرملین اعلام کرده که تحریم‌های غربی‌ها به خاطر جنگ اوکراین که بسیاری از آنها بخش‌های هوا فضای مسکو را هدف قرار داده، نتوانسته است تا اقتصاد روسیه را فلج کند. رسیدن به ماه، ماموریتی که روسیه دهه‌هاست برای آن برنامه‌ریزی می‌کند، استقلال رو به رشد این کشور در فضا را محک خواهد زد.

این در حالی است که بعد از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲، تقریبا بیشتر ارتباطات فضایی روسیه با کشورهای غربی قطع شده است.

به عنوان مثال، آژانس فضایی اروپا قصد داشت تا دوربین ناوبری Pilot-D را با متصل کردنش به لونا ۲۵ مورد آزمایش قرار دهد ولی با آغاز جنگ روسیه و اوکراین، ارتباطش با این پروژه را قطع کرد.

آصف صدیقی، استاد تاریخ در دانشگاه فوردهام دراین رابطه گفته:«آرزوهای روسیه برای رسیدن به ماه، با مسائل مختلفی ترکیب شده است. فکر می کنم که اولین و مهمترین آن، به نمایش گذاشتن قدرت ملی روسیه در عرصه بین‌المللی است.»

گرچه نیل آرمسترانگ، فضانورد آمریکایی در سال ۱۹۶۹به عنوان اولین انسانی که روی سطح ماه قدم گذاشت، مشهور شد؛ اما باید بدانید که ماموریت لونا ۲ شوروی در سال ۱۹۵۹، در حقیقت شامل اولین فضاپیمایی بود که روی سطح ماه فرود آمد و در ماموریت لونا ۹ در سال ۱۹۶۶، اولین فرود نرم برروی سطح ماه انجام شد.

بعداز آن مسکو تمرکزش را برروی کاوش بر مریخ قرار داد و از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، روسیه هنوز کاوشگر علمی را به خارج از مدار زمین ارسال نکرده است.

تمام ماموریت‌های ناکام

در سال‌های اخیر قدرت‌های بزرگی مثل آمریکا، چین، هند، ژاپن و اتحادیه اروپا، همگی در حال بررسی ماه بوده‌اند و سال گذشته ماموریت ژاپنی‌ها برای فرود روی سطح ماه شکست خورد و اسرائیلی‌ها هم یک تجربه ناکام در سال ۲۰۱۹ داشتند.

از سوی دیگر هیچ کشوری هنوز موفق به فرود نرم برروی قطب جنوبی ماه نشده و ماموریت هندی‌ها در این راستا تحت عنوان چاندرایان ۲ نیز در سال ۲۰۱۹ ناکام ماند.

وجود آب در سطح ماه؟

قرن‌هاست که ستاره‌شناسان درباره وجود آب در سطح ماه که ۱۰۰ برابر خشک‌تر از صحرای آفریقاست ابهامات زیادی دارند. نقشه‌های ناسا در سال ۲۰۱۸، یخ آب را در قسمت‌های سایه‌دار ماه نشان داد و در سال ۲۰۲۰ ناسا تائید کرد که آب در مناطق آفتابگیر سطح ماه نیز آب وجود دارد.

آنچه کار فرود در این بخش از ماه را دشوار می‌کند، زمین ناهموار آن بخش است. اما کشف یخ در این بخش از ماه، می‌تواند یک اتفاق تاریخی به شمار رود ؛ چرا که می‌توان از این حجم یخ برای استخراج سوخت و اکسیژن و همچنین تامین آب آشامیدنی بهره برد.

بوریسوف به این نکته اشاره کرد که روسیه برای هفت سال آینده، دست کم سه ماموریت سفر به ماه دیگر را برنامه‌ریزی کرده و به علاه روسیه و چین هم برروی یک ماموریت احتمالی مشترک برروی ماه با حضور انسان کار خواهند کرد. او گفت:« من و همکارانم از چین، قصد داریم تا وارد مرحله بعدی شویم و احتمال انجام یک ماموریت با حضور انسان به ماه و ساخت پایگاه در ماه وجود دارد.»

ماکسیم لیتواک، رئیس گروه برنامه‌ریزی برای تجهیزات علمی لونا ۲۵به این نکته اشاره کرده که مهمترین وظیفه آنها یافتن آب و قبل از آن فرود آمدن در جایی است که تا پیش از این کسی موفق به فرود در آن منطقه نشده است. او در این باره با اشاره به اینکه ماموریت لونا۲۵ در سطح ماه یک سال طول خواهد کشید و این کاوشگر به نمونه‌برداری از سطح ماه خواهد پرداخت گفت:« نشانه‌هایی از یخ در خاک منطقه‌ای که لونا ۲۵ در آن فرود خواهد آمد، وجود دارد.»

Roscosmos هم به این نکته اشاره کرده که پرواز به ماه، پنج روز به طول خواهد انجامید. این کاوشگر ۵ تا ۷ روز را نیز در مدار ماه سپری خواهد کرد و سپس برروی یکی از سه سایت احتمالی فرود در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود خواهد آمد. برآوردهای زمانی حاکی از آن است که این کاوشگر روسی می‌تواند از نظر برنامه‌ریزی زمانی با رقیب هندی خود برابری کرده و یا حتی از آن پیشی بگیرد. چرا که چاندرایان ۳ برای دو هفته این فرآیند آزمایشی را انجام داد.

لونا۲۵ ، با وزن ۱.۸ تن، حدودا ۳۱ کیلوگرم تجهیزات علمی تحقیقاتی را به همراه دارد و با بهره‌گیری از یک اسکوپ، عمق ۱۵ سانتی از سنگ‌های مورد نظر نمونه برداری خواهد کرد تا احتمال حضور یخ آب در آنها مورد بررسی قرار بگیرد.