گنجینه باستانی وایکینگها در خاک بریتانیا، ایرانی از آب درآمد | شاهکار ساسانیان را ببینید +عکس
نتایج تحقیقات جدید نشان داد که یک ظرف دردار که گل سرسبد یک گنجینه اسکاتلندی محسوب میشود با استفاده از نقرهای ساخته شده است که از معدنی واقع در ایران استخراج شده است.
به گزارش ایسنا، این ظرف دردار نقرهای ستاره «گنجینه گالووی» است. این گنجینه غنیترین مجموعه متشکل از اشیاء عصر وایکینگها است که تاکنون در بریتانیا و ایرلند کشف شده است و در حقیقت در سال ۹۰۰ میلادی دفن و در محوطهای واقع در اسکاتلند کشف شد. اکنون نتایج تحقیقات جدید نشان میدهد منشاء این ظرف نقره به آسیای غربی بازمیگردد و در حدود ۱۰۰۰ سال قبل نیمی از جهان را سفر کرده است تا به اسکاتلند برسد.
این شیء یک دهه پیش از زمینی واقع در اسکاتلند درحالی خارج شد که اطراف آن منسوجات باستانی پیچیده شده بود که باقی ماندن این منسوجات مسئلهای بسیار نادر است. سطح این شیء فقط از طریق اسکن اشعه ایکس قابل مشاهده بود. از آن زمان تاکنون منسوجات تا حدی از روی ظرف برداشته شدهاند و در مکانی دیگر نگهداری میشوند و ظرف نیز با لیزر پاکسازی شده است تا خوردگی سبز روی بیشتر سطح نقرهای آن حذف شود و به طور علمی مورد بررسی قرار گیرد.
بررسیهای بیشتر، جزئیاتی از طرحهایی به شکل تاج، محرابهای آتشین و موجوداتی از جمله پلنگ و ببر را برای نخستینبار قابل مشاهده کرده است.
تصاویر روی این ظرف به مفاهیم مربوط به «مزدیسنا»، آیین دوران امپراتوری ساسانیان اشاره دارد. همچنین نتایج بررسیهای علمی نشان میدهد نقرهای که این ظرف با استفاده از آن ساخته شده است از معدنی استخراج شده است که در ایران واقع شده است.
این مجموعه اشیاء تاریخی در سال ۲۰۱۴ با استفاده از دستگاه فلزیاب در اسکاتلند کشف شد. این گنجینه که از آن به عنوان یکی از مهمترین یافتههای باستانشناسی بریتانیا یاد میشود از بیش از ۵ کیلوگرم نقره، طلا و سایر مواد تشکیل شده است و اشیاء متنوعی از صلیب گرفته تا سنجاق سینه را شامل میشود.
محققان میگویند نگارههای حکاکی شده روی ظرف به شمایلنگاری دین زرتشتی، مذهب رسمی امپراتوری ساسانی و آخرین امپراطوری ایرانی قبل از فتوحات اولیه مسلمانان در قرن هفتم میلادی، مربوط است.
دکتر مارتین گلدبرگ، متصدی مجموعههای اوایل قرون وسطی و وایکینگها در موزه ملی اسکاتلند، در این باره میگوید: نماد مرکزی جام چیزی است که آنها آن را محراب آتش مینامیدند. این نقشی بود که در سکههای شاهنشاهی ساسانی استفاده میشد و برای اعمال مذهبی آنها رکنی اساسی به حساب میآمد.
او درباره دیگر مشخصات ظرف کشفشده میگوید: این ظرف، اما منقش به تاجی است که دارد از آن شعلههای آتش بیرون میآید. این نگاره احتمالاً به ما میگوید که ظرف برای خاندان شاهنشاهی در نظر گرفته شده یا توسط آنها مورد استفاده قرار میگرفته است.
شاهنشاهان ساسانی در نقوش و نگارههای به جا مانده اغلب در حال شکار پلنگ و ببر نشان داده میشدند و روی این جام نیز ببرهایی مشخص هستند. دکتر گلدبرگ در این باره میگوید: دیدن آن ببرها برای اولین بار واقعاً شگفتانگیز است.
حکاکیها روی ظرف باعث شده کارشناسان به این نتیجه برسند که این جام با ارتفاع ۱۴ سانتیمتر احتمالا متعلق به «یک خانواده فوقالعاده اشرافی با موقعیت بالا و ارتباطات خوب با دربار» بوده است.
تجزیه و تحلیل علمی نشان میدهد که نقره به کار رفته در این ظرف نیز از معدنی در ایران امروزی به دست آمده است.
دکتر جین کرشاو، کارشناس نقره عصر وایکینگ در دانشگاه آکسفورد، که با موزه ملی اسکاتلند روی این پروژه کار کرده است، میگوید: این ظرف آلیاژی از نقره و سرب نسبتاً خالص دارد که نمونهای از نقره ساسانی است.
وی اضافه کرد: ایزوتوپهای سرب موجود در فلز نقره و سیاهقلم مخصوص نقشنگاری روی فلز از ایران است. حتی میتوانیم تا آنجا پیش برویم که بگوییم سیاهقلم به کار رفته در آن [ترکیب نقره، گوگرد، سرب و نقره] از معدن معروف نخلک ایران استخراج شده است. تایید علمی منشأیی چنین دوردست برای این شیء برجسته، اعجابانگیز است.
معدن سرب و نقره نخلک که اکنون نیز از آن برداشت میشود در انارک نائین در استان اصفهان واقع شده است و پیشینه استخراج از آن تا ۲ هزار سال میرسد.
کارشناسان هنوز نمیدانند که ظرف باستانی کشفشده چگونه با طی مسافتی بالغ بر هزاران کیلومتر از ایران به جنوب غربی اسکاتلند رسیده و چه کسی آن را به این مکان آورده است.
