که بود که می‌گفت شمال آب دارد؛ نامسئولان! جگرگوشه خزر در آستانه مرگ است

خلیج گرگان با مساحت حدود ۵۱ هزار هکتار زیستگاه حدود ۲۰۰ گونه ارزشمند و در معرض خطر انقراض است که ۴۰سال‌پیش به عنوان نخستین تالاب بین المللی ایران در کنوانسیون جهانی رامسر ثبت جهانی شد.

از اوایل دهه ۹۰ شمسی و به تبعیت از کاهش تراز آب دریای خزر ، مقوله پسروی و کاهش پهنه آبی خلیج گرگان آغاز شد .در ادامه و متاثر از رخدادهای اقلیمی مانند گرمایش زمین، افزایش تبخیر، کاهش بارندگی و همچنین برداشت بی‌رویه سفره‌های زیرزمینی پیرامون خلیج گرگان، سدسازی در مناطق بالا دست و کاهش آورده رودخانه‌ها، پسروی و خشک شدن خلیج گرگان به عنوان یک تهدید زیست محیطی نمایان شد.

روزگار سخت خلیج گرگان

 خلیج گرگان که در شرایط سختی روزگار سپری می کرد؛ تلاش کرد با رخدادهایی مانند شکل‌گیری و پدیدار شدن جزیره جدید هزار هکتاری آکاز ، وقوع پدیده چنگ جلبکی ،مرگ و میر حدود ۸۰ هزار پرنده آبزی و کنار آبزی، تغلیظ آب و رسیدن شوری به ۵۰ هزار واحد و البته انتشار بوی بد و تعفن حال ناخوشش را فریاد بزند.

کارگروه نجات خلیج گرگان چه کرد؟

در سال ۱۳۹۶ کارگروه نجات خلیج گرگان تشکیل شد و پس از چند سال کش و قوس‌های بی‌ثمر طرح ۵ ساله احیای خلیج گرگان و تالاب میانکاله در ستاد ملی احیای تالاب‌های کشور مصوب تا با راهکارهای کوتاه مدت میان مدت و دراز مدت این پهنه احیا شود تعلل دولت‌های یازدهم و دوازدهم در احیای خلیج گرگان سبب شد که این اکوسیستم که روزی یک بوم سازگان منحصر به فرد در شمال کشور تلقی می‌شد و رزق و روزی حدود نیم میلیون نفر از اهالی پیرامون تامین می‌کرد به حال احتضار درآید در اسفند ۱۴۰۱ و همزمان با سفر رئیس جمهور شهید چبه جزیره عاشوراده دستور صریح آیت الله شهید رئیسی در خصوص آغاز عملیات لایروبی کانال‌های آبرسان صادر شد و طی حدود ۱۸ ماه این طرح به اتمام رسید و کانال آبرسان آراکانال یا کانال آشور به عرض ۴۰۰ متر و طول ۱۱ کیلومتر لایروبی شد و پس از بهره‌برداری از کانال این دالان آبی یک و نیم میلیارد متر مکعب آب روانه خلیج گرگان شد قبل از اتصال کانال حدود ۴۶ درصد خلیج گرگان خشک شده بود و پهنه آبی خلیج گرگان به عدد ناچیز ۲۷ هزار هکتار کاهش یافته بود با اتصال دریای کاسپین به خلیج گرگان جان دوباره به این زیستگاه هدیه شد و ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر به تراز آبی خلیج گرگان افزوده شد ثمره اجرای نخستین مداخله از مداخلات ۱۶گانه احیای خلیج گرگان کاهش شوری آب و افزایش پهنی آبی این زیستگاه بود تعلل دولت چهاردهم در اجرای سایر مداخلات مانند تامین حقابه رودها پمپاژ آب از نکارود و خزر لایروبی کانال خوزینی و چوپاقلی سبب شد تا در کمتر از دو سال از آبگیری خلیج گرگان در سال ۱۴۰۲ شرایط خلیج گرگان بار دیگر بغرنج شود علی رغم گذشت حدود نیم سال از طرح برخی وعده‌های امیدوار کننده از سوی دولت چهاردهم هیچ اقدام عملی دیده نشد و چشمان بومیان و ساحل نشینان بار دیگر نگران شده است و امیدی که در دولت سیزدهم ایجاد شده بود در حالت شکننده قرار گرفت.

آخرین وضعیت میدانی خلیج گرگان

بازدید میدانی حاکی از آن است که پسروی آب در وضعیت بسیار بغرنجی قرار دارد و شدت عقب نشینی نسبت به نیمه دوم ۱۴۰۲ از چند صد متر هم فراتر رفته است و گویا مرگ خلیج گرگان محتوم است.تعلل دولت در اجرای تکالیف قانونی خود سبب شد تا نماینده مردم غرب گلستان، در صحن مجلس به رئیس جمهور تذکر قانونی دهد.

نماینده مردم کردکوی در مجلس در تذکر به رئیس جمهور، گفت: با توجه به اینکه خلیج گرگان یکی از مطالبات به حق مردم است، ما در دولت سیزدهم مصوب کردیم که ستاد ملی احیای تالاب میانکاله و خلیج گرگان سه کانال را لایروبی کنند اما متاسفانه این ۳ کانال لایروبی نشد و تنها توانستیم کانال آشوراده را لایروبی کنیم؛ لذا حتما لازم است ۲ کانال دیگر نیز لایروبی شوند و متعاقب آن حتما باید پمپاژ آب از دریای خزر به سمت خلیج گرگان صورت گیرد لذا دستور فوری دهید این اقدام اتفاق بیفتد زیرا اگر خشکسالی در خلیج گرگان اتفاق بیفتد مردم در شرایط بحرانی قرار خواهند گرفت.

درهمین راستا، عالی‌ترین مقام اجرایی دولت در گلستان در دیدار با رئیس دفتر بازرسی ویژه دولت چهاردهم، بار دیگر صرفا به پیامدهای عواقب خشکسالی خلیج گرگان اشاره کرد .گویا نهادی غیر از دولت متولی احیا این پهنه آبی است! استاندار گلستان با هشدار درباره وضعیت بحرانی خلیج گرگان، گفت: بدون علاج‌بخشی فوری، این پهنه آبی تا دو سال آینده به سرنوشت دریاچه ارومیه دچار خواهد شد. علی‌اصغر طهماسبی عصر چهارشنبه در نشست رئیس دفتر بازرسی ویژه رئیس‌جمهور با اعضای ستادهای انتخاباتی دکتر پزشکیان در گلستان افزود: رئیس‌جمهور دستور ویژه‌ای برای پمپاژ و لایروبی خلیج گرگان تا سال ۱۴۰۴ صادر کرده است.

پایان سخن آنکه، هر گونه تعلل در اجرای سایر مداخلات احیایی به ویژه پمپاژ آب دریای خزر به خلیج گرگان مرگ این گوهر آبی را محتوم می نماید و امید است دوران تساهل و تسماح دولتمردان در خصوص خلیج گرگان به پایان رسد .خلیج گرگان نه‌تنها پناهگاه طبیعت و زیستگاه گونه‌های بی‌شمار، بلکه میراثی گران‌بها برای نسل‌های آینده به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر،زخم‌هایی عمیق تحمل می کند.