چربی خون بالا یکی از مشکلات شایع در جامعهی امروزی است که نتیجهی سبک زندگی پر استرس، مصرف غذاهای فرآوریشده و کمتحرکی است. بسیاری از افراد برای کنترل آن به داروهای شیمیایی متوسل میشوند، اما طبیعت هم پاسخ قدرتمندی برای این مشکل دارد: روغن زیتون.
این روغن با ترکیبات منحصربهفردش نهتنها میزان چربی خون را کاهش میدهد، بلکه عملکرد قلب، عروق و کبد را نیز بهبود میبخشد. در این مقاله، بهصورت کاملاً جامع بررسی میکنیم که روغن زیتون چگونه و چرا برای چربی خون مفید است، چه نوعی از آن بیشترین تأثیر را دارد، و بهترین روش مصرف آن چیست.
موضوع | توضیح کلیدی | توصیه عملی | نکته مهم |
---|---|---|---|
ترکیبات مؤثر در کاهش چربی خون | اسید اولئیک، پلیفنولها، فلاونوئیدها، ویتامین E و فیتوسترولها. | مصرف روزانه روغن زیتون فرابکر در وعدههای غذایی. | به کاهش جذب کلسترول و جلوگیری از اکسیداسیون LDL کمک میکند. |
تأثیر بر کلسترول LDL و HDL | کاهش LDL تا ۱۵٪ و افزایش HDL تا ۸٪ با مصرف منظم. | ۲ قاشق غذاخوری فرابکر روزانه بهصورت خام یا همراه سالاد. | از انسداد عروق جلوگیری کرده و جریان خون را بهبود میدهد. |
کاهش تریگلیسیرید | بهبود متابولیسم چربیها و افزایش حساسیت انسولینی. | جایگزینی روغنهای صنعتی با زیتون در رژیم غذایی. | تا ۲۰٪ کاهش در تریگلیسیرید گزارش شده است. |
تأثیر بر کبد چرب | کاهش تجمع چربی در سلولهای کبدی و بهبود سمزدایی. | مصرف منظم همراه رژیم مدیترانهای. | موجب کاهش آنزیمهای کبدی و بازسازی بافت کبد میشود. |
بهترین نوع و زمان مصرف | نوع فرابکر با پرس سرد، صبح ناشتا یا همراه غذا. | ۱٫۵ تا ۲ قاشق غذاخوری در روز. | از سرخکردن طولانیمدت خودداری شود. |
احتیاط در مصرف | هر قاشق ≈ ۱۲۰ کالری؛ در مصرف زیادهروی نشود. | در افراد با داروهای رقیقکننده خون، مشورت پزشکی لازم است. | در جای خنک و تاریک نگهداری شود. |
راز اصلی قدرت روغن زیتون در ترکیب شگفتانگیز آن نهفته است. این روغن بهطور طبیعی سرشار از چربیهای غیراشباع تکزنجیرهای است، بهویژه اسید اولئیک (Oleic Acid)، که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد محتوای چربی آن را تشکیل میدهد.
چربیهای غیراشباع برخلاف چربیهای اشباع (مثل کره یا چربی حیوانی)، موجب انسداد رگها نمیشوند و در عوض، به پاکسازی آنها از رسوبات کلسترولی کمک میکنند.
مصرف منظم روغن زیتون باعث تعادل چشمگیر در نسبت کلسترول خوب و بد میشود. تحقیقات نشان میدهد که در افرادی که روزانه حداقل دو قاشق غذاخوری روغن زیتون فرابکر مصرف میکنند، سطح کلسترول LDL تا ۱۵ درصد کاهش و سطح HDL تا ۸ درصد افزایش مییابد.
کلسترول LDL یا همان "کلسترول بد"، در صورت افزایش، به دیوارهی شریانها میچسبد و بهمرور زمان موجب انسداد رگها میشود. روغن زیتون با داشتن آنتیاکسیدانهای قوی مانند اولئوروپئین و هیدروکسیتیرزول، از اکسید شدن این نوع کلسترول جلوگیری کرده و مانع از تشکیل پلاکهای چربی میشود.
تریگلیسیرید نوعی چربی در خون است که معمولاً از مصرف زیاد قند، شیرینیجات و چربیهای ناسالم بهوجود میآید. بالا بودن آن یکی از نشانههای خطر برای سکته و مشکلات متابولیک است.
علت این تأثیر مثبت به توانایی روغن زیتون در بهبود متابولیسم چربیها و افزایش حساسیت به انسولین بازمیگردد. این موضوع باعث میشود سلولها انرژی را بهتر بسوزانند و چربی در خون کمتر تجمع یابد.
“Olive oil polyphenols have shown protective effects on cardiovascular risk factors. Their consumption decreased oxidative stress biomarkers and improved some features of the lipid profile.”
منبع: https://jn.nutrition.org/article/S0022-3166(22)08811-3/fulltext
ترجمه فارسی:
«ترکیبات پلیفنولی موجود در روغن زیتون تأثیرات حفاظتی بر عوامل خطر بیماریهای قلبی نشان دادهاند. مصرف آنها، نشانگرهای استرس اکسیداتیو را کاهش داده و برخی ویژگیهای پروفیل لیپیدی را بهبود بخشیده است.»
برای اینکه خرید روغن زیتون خوراکی بتواند بیشترین تأثیر را بر کاهش چربی خون داشته باشد، باید درست و اصولی مصرف شود. نوع روغن، مقدار و روش مصرف همگی در اثربخشی آن نقش دارند.
بهترین انتخاب، روغن زیتون فرابکر (Extra Virgin) است. این نوع از اولین پرس سرد زیتون بدون استفاده از مواد شیمیایی بهدست میآید و حاوی بالاترین مقدار آنتیاکسیدانها و ترکیبات مفید است.
مصرف ۱.۵ تا ۲ قاشق غذاخوری روغن زیتون فرابکر در روز، بهویژه همراه وعدههای غذایی، میتواند به تنظیم چربی خون کمک کند. این میزان کافی است تا تعادل چربیهای مفید و مضر در بدن حفظ شود بدون اینکه کالری اضافی زیادی وارد بدن شود.
روغن زیتون را میتوان بهصورت خام بر روی سالادها، سبزیجات پخته یا حتی روی نان سبوسدار ریخت. استفاده از آن در پختوپز با حرارت متوسط نیز مجاز است، اما برای سرخکردن طولانیمدت مناسب نیست، چون دمای بالا باعث از بین رفتن مواد مؤثر آن میشود.
سایت زیتون دلفین به نکته مهمی اشاره کرده:
چربی موجود در این روغن نه به دلیل کلسترول، بلکه به خاطر چربیهای غیر اشباع است. این دسته از مواد در دسته «چربیهای مفید» قرار میگیرند؛ زیرا هیچگونه تأثیر نامناسبی بر روی سلامتی بدن موجودات زنده ندارند.
بهترین زمان مصرف روغن زیتون برای چربی خون معمولاً صبح ناشتا یا همراه وعده ناهار است.
مصرف روغن زیتون در حالت ناشتا به جذب بهتر پلیفنولها و آنتیاکسیدانها کمک میکند. بسیاری از متخصصان تغذیه پیشنهاد میکنند روزتان را با یک قاشق روغن زیتون فرابکر و چند قطره آبلیمو شروع کنید.
داروهایی مانند استاتینها که معمولاً برای درمان چربی خون بالا تجویز میشوند، هرچند مؤثرند اما ممکن است عوارضی مثل درد عضلات، ضعف و مشکلات کبدی ایجاد کنند. روغن زیتون برعکس، راهی طبیعی و بیعارضه برای کنترل چربی خون است.
البته نباید روغن زیتون را جایگزین داروها کرد، بلکه باید آن را بهعنوان مکمل درمانی و بخشی از سبک زندگی سالم در نظر گرفت. ترکیب رژیم مدیترانهای با داروها میتواند اثر درمانی آنها را افزایش داده و نیاز به دوز بالا را کاهش دهد.
بسیاری از پزشکان توصیه میکنند بیماران قلبی یا مبتلا به چربی خون بالا در کنار دارو، حتماً روغن زیتون را وارد رژیم روزانهی خود کنند.
در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، معمولاً سطح تریگلیسیرید بالا و HDL پایین است. روغن زیتون در این موارد نقش بسیار مهمی دارد. مصرف منظم آن باعث میشود:
اگرچه روغن زیتون یک مادهی مفید است، اما نباید در مصرف آن زیادهروی کرد. هر قاشق غذاخوری روغن زیتون حدود ۱۲۰ کالری دارد و مصرف بیرویهی آن ممکن است منجر به افزایش وزن شود.
همچنین:
در دنیایی که داروهای شیمیایی نقش پررنگی در درمان بیماریها پیدا کردهاند، روغن زیتون یادآور قدرت طبیعت است. این روغن با ترکیب منحصربهفردی از چربیهای مفید، آنتیاکسیدانها و ویتامینها، یکی از مؤثرترین راههای طبیعی برای کاهش چربی خون، افزایش سلامت قلب و پیشگیری از بیماریهای عروقی است.