تاریخچه جشنواره فیلم کن
تاریخچه جشنواره فیلم کن به اواخر دهه 30 بازمی‌گردد؛ زمانی که «ژان زای»، وزیر آموزش ملی دولت فرانسه با حمایت آمریکا و انگلیس تصمیم گرفت در واکنش به نفوذ دولت‌های فاشسیت آلمان در انتخاب فیلمهای جشنواره ونیز، جشنواره‌ای سینمایی راه‌اندازی کنند.
به گزارش خرداد و به نقل از ایسنا, فیلمهای بخش رقابتی جشنواره کن 2014 امروز (پنجشنبه) اعلام می‌شوند و درحالیکه کمتر از یک ماه به آغاز شصت‌وهفتمین دوره این فستیوال معتبر مانده، نگاهی به تاریخچه و بخش‌های گوناگون جشنواره کن، شکل‌گیری نخل طلای کن و برندگان این جایزه معتبر در ژانرهای گوناگون سینمایی می‌اندازیم.
تاریخچه جشنواره فیلم کن به اواخر دهه 30 بازمی‌گردد؛ زمانی که «ژان زای»، وزیر آموزش ملی دولت فرانسه با حمایت آمریکا و انگلیس تصمیم گرفت در واکنش به نفوذ دولت‌های فاشسیت آلمان و ایتالیا در انتخاب فیلمهای جشنواره ونیز، جشنواره‌ای سینمایی راه‌اندازی کنند.
در ژوئن 1939 بود که «لویز لومیر»، از بنیانگذاران صنعت فیلم هالیوود پذیرفت تا اولین رییس جشنواره فیلم کن نام بگیرد که قرار بود از اول تا 30 سپتامبر برگزار شود. اما حمله آلمان به لهستان و متعاقب آن اعلام جنگ فرانسه و انگلیس علیه آلمان موجب شد تا اولین دوره جشنواره فیلم کن پیش از آنکه آغاز شود پایان یابد.
جشنواره فیلم کن در سال 1946 با حمایت وزارت خارجه فرانسه باردیگر راه‌اندازی شد و با وجود آنکه ماهیت اصلی شکل‌گیری آن رقابت با جشنواره ونیز بود، اما مقامات این دو فستیوال در توافقی پنهانی پذیرفتند تا برگزاری هر دو فستیوال در سال‌های متمادی را جشن گرفته و رسمی بدارند.
جشنواره کن در اولین سال برگزاری به موفقیت چشمگیری دست یافت و در سال دوم در پیشرفتی قابل توجه، 16 فیلم به بخش رقابتی آن دعوت شدند و تصمیم گرفته شد برای اجرای عدالت، هیات داوران متشکل از یک نماینده از هر کشور باشد.
این رویداد سینمایی معتبر در سال‌های 1948 و 1950 به علت مشکل بودجه برگزار نشد و در سال 1951 بود که به لطف روابط حسنه میان فرانسه و ایتالیا، زمان برگزاری جشنواره کن به بهار منتقل شد و جشنواره ونیز در همان پاییز ماند.
موقعیت جشنواره کن در سال‌های 1960 در جهان فرهنگ و هنر تثبیت شد و از آن زمان به‌عنوان معتبرترین جشنواره فیلم در دنیا شناخته میشود. از سال 1955 بود که جایزه نخل طلا به عنوان جایزه اصلی این رویداد سینمایی معرفی شد.
برنامه‌های این جشنواره از هفت بخش اصلی مسابقه، خارج از مسابقه، نوعی نگاه، سینه‌فونداسیون، هفته منتقدان، دو هفته کارگردانان و بازار فیلم تشکیل شده است.
بخش مسابقه؛ در این بخش مسابقه معمولا 20 فیلم حضور دارند که نامزد دریافت نخل طلا هستند که کسب این جایزه تاثیر بسزایی در فروش آن فیلم در اکران‌های عمومی خواهد داشت.
خارج از مسابقه؛ تعداد زیادی از فیلمهای سینمایی بلند در این بخش جشنواره به نمایش گذاشته می‌شوند که معمولا فیلم‌هایی هستند که ازسوی هیئت انتخاب برای بخش مسابقه انتخاب نمی‌شوند، اما ازنظر برگزارکنندگان جشنواره کن شایستگی حضور در این جشنواره را دارند. یکی از برنامه‌های این بخش نمایش بخش‌های تدوین‌نشده فیلمهای درحال تولید کارگردانان مطرح سینما است.
بخش «نوعی نگاه» برای اولین‌بار در سال 1978 برگزار شد که به معرفی آثار برجسته سینمای جهان اختصاص دارد. این بخش غیررقابتی است.
بخش «سینه‌فونداسیون» که به مسابقه فیلمهای کوتاه اختصاص دارد در سال 1998 به برنامه‌های جشنواره کن اضافه شد. حدود 15 فیلم کوتاه از سراسر جهان که عموما توسط دانشجویان مدرسه‌های فیلم ساخته شده، توسط جشنواره انتخاب می‌شوند. این بخش هیات داوری جداگانه دارد و سه جایزه به فیلمهای برگزیده اعطا می شود.
بخش «هفته منتقدان» به‌عنوان قدیمی‌ترین بخش جنبی جشنواره کن در سال 1962 پایه‌گذاری شد و توسط انجمن منتقدان فیلم فرانسه اداره میشود. این بخش به معرفی آثار فیلم‌سازان جدید جهان می‌پردازد.
بخش «دوهفته کارگردانان» در سال 1968 هم‌زمان با اعتصاب‌های سراسری فرانسه که به لغو برگزاری جشنواره کن در آن سال انجامید آغاز به‌کار کرد. این بخش به رادیکال‌ترین بخش جشنواره کن مشهور است و به معرفی فیلمهای بلند و کوتاه فیلم‌سازان جهان می‌پردازد.
«مارش دو فیلم» و یا همان بازار فیلم از دیگر بخش‌های اصلی جشنواره کن است. بازاریاب‌ها و پخش‌کننده‌های فیلم از سراسر دنیا برای خرید، فروش و گرفتن اجازه پخش جهانی فیلم به کن می‌آیند. این بازار در نوع خودش مهم‌ترین و بزرگ‌ترین بازار فیلم جهان محسوب میشود.
از سال 1939 تا 1954 جایزه‌ای تحت عنوان "جایزه بزرگ جشنواره کن" به برنده بهترین فیلم این رویداد سینمایی اعطاء می‌شد اما در سال 1965 هیئت داروان جشنواره پیشنهاد دادند چایزه‌ی بزرگ جشنواره هر سال با طراحی جدید از یکی از هنرمندان معاصر ساخته شود. در اواخر سال 1954 هیئت مدیره جشنواره کن گروهی از جواهرسازان را برای طراحی "نخل" دعوت کردند و در نهایت «لوچینه لازون» طراحی نخل طلای جشنواره کن را انجام داد.
اولین جایزه نخل طلا در سال 1955 به «دلبرت مان» کارگردان آمریکایی برای فیلم «مارتی» اعطاء شد و تا سال 1964 نخل طلا جایزه اصلی این رویداد سینمایی بود تا اینکه بدلیل برخی مشکلات مرتبط با کپی رایت، جایزه بزرگ دوباره جای نخل طلا را گرفت.
در سال 1975 جایزه نخل طلا دوباره به عنوان جایزه اصلی کن معرفی شد و تا به امروز جایزه سمبولیک این رویداد سینمایی باقی مانده است.
در میان کشورهای برنده نخل طلای کن (نخل طلا بعلاوه‌ی جایزه بزرگ جشنواره) کارگردانان آمریکایی با 19بار کسب این جایزه سینمایی، با اختلافی فاحش پیش‌تاز هستند، «ترنس مالیک» آخرین کارگردان آمریکایی است که در سال 2011 با فیلم «درخت زندگی» موفق به کسب نخل طلای کن شد.
رتبه دوم با 12 نخل طلا در اختیار سینمای ایتالیا قرار دارد که آخرین بار در سال 2001 با فیلم «اتاق فرزند» ساخته «نانی مورتی» موفق به کسب این جایزه شد.
کارگردانان فرانسوی نیز تاکنون 11 بار موفق به نخل طلایی کن شده‌اند که عبدالطیف کشیش» با فیلم «آبی گرمترین رنگ است» در سال 2013 آخرین برنده فرانسوی این جایزه سینمایی معتبر محسوب میشود و کارگردانان انگلیسی نیز 10بار کسب نخل طلای کن را تجربه کرده‌اند.
نگاهی به فهرست برندگان جایزه نخل طلای کن نشان می‌دهد، 28 و نیم درصد از فیلمهای برنده نخل طلا، یعنی 11 فیلم با موضوع جنگ و درگیری‌های نظامی بوده‌اند که آثار ذیل را شامل می‌شوند: «طبل حلبی» فولکر شلوندروف(1979)، «اینک آخر‌الزمان» فرانسیس فورد کوپولا(1979)، «کاگه‌موشه» آکی‌را کوروساوا(1980)، «مرد آهنین» آندره وایدا (1981)، «گمشده» کوستا گاوراس(1982)، «وداع با محبوبه‌ام» چن کایگه (1993)، «زیرزمین» امیر کاستاریکا(1995)، «پیانیست» رومن پولانسکی(2002)، «فارنهایت 9/11» مایکل مور(2004)، «بادی که به مرغزار می‌وزد» کن لوچ (2006). و «روبان سفید» (2009).
فیلمهای با موضوع خانوادگی در رتبه دوم، بیشترین آثار برنده نخل طلا قرار دارند که 20 درصد، یعنی هفت فیلم را دربرمی‌گیرند: «راه» ساخته یلماز گونی (1982)، «ترانه غم‌انگیزی از نارایاما» ساخته شوهی ایمامورا (1983)، «پاریس، تگزاس» ساخته ویم وندرس (1984)، «وقتی پدر به ماموریت رفت» ساخته امیر کاستاریکا (1985)، «پله فاتح» ساخته بیل آگوست (1988)، «رازها و دروغ‌ها» ساخته مایک لی (1996)، «اتاق پسر» ساخته نانی مورتی (2001).
فیلمهای رمانیتک و عاشقانه شامل چهار فیلم، حدود 11 و نیم درصد از مجموع فیلمهای برنده نخل طلا را تشکیل می‌دهند؛ «جنسیت، دروغ‌ها و نوار ویدئو» ساخته استیون سودربرگ (1989)، «بهترین نیات» ساخته بیل آگوست (1992)، «پیانو» ساخته جین کمپیون (1993)، «مارماهی» ساخته شوهی ایمامورا (1997)و «عشق» (2012)
فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی که در سال 1997 نخل طلا را کسب کرد، به‌همراه فیلم «ابدیت و یک روز» (1998) ساخته «تئو آنجلوپولوس» کارگردان سرشناس یونانی تنها کارگردانانی هستند که طی 35 سال اخیر در ژانر مرگ موفق به کسب نخل طلا شده‌اند.
در ژانر فیلمهای مذهبی، «ماموریت مذهبی» ساخته «رولند جافه» (1986) و «زیر خورشید شیطان» ساخته موریس پیالا (1987) تنها دو اثر برنده نخل طلای کن هستند.
در ژانر فیلمهای جنایی، «پالپ فیکشن» ساخته کوئنتین تارانتینو (1994) و «قلبا وحشی» ساخته دیوید لینچ (1990) مجموعا 5 و 7 دهم درصد از کل فیلمهای برنده نخل طلا را تشکیل می‌دهند.
فیلمهای با موضوع کودکان با دو اثر «کودک» ساخته برادران داردن (2005) و «چهارماه، سه هفته و دو روز» ساخته کریستین مونگیو (2007) دراین گزارش دیده می‌شوند.
در زمینه صنعت و اقتصاد دو فیلم «All That Jazz» ساخته باب فاس (1980) و بارتون فینک ساخته برادران کوئن (1991)، در بخش فیلمهای همراه با تخیلات ذهنی دو فیلم «رزتا» ساخته برادران داردن (1999) و «رقصنده در تاریکی» ساخته لارس فون تریر (2000) و هم‌چنین در بخش فیلمهای با موضوع محیط‌های آموزشی، دو فیلم «کلاس» ساخته لاورنت کانته (2008) و «فیل» ساخته گاس ون سنت (2003) از برندگان نخل طلای کن هستند.
شصت‌وهفتمین جشنواره فیلم کن از روز 14 می (24 اردیبهشت) با نمایش فیلم «گریس از موناکو» آغاز به کار خواهد کرد و تا 25 می (چهارم خرداد) ادامه خواهد داشت.
