جشن آکادمی سینمای ایران با الگوبرداری از جوایز اسکار

شانزدهمین جشن خانه سینما علی‌رغم عدم برگزاری مراسم اصلی و تنها معرفی برنده‌ها تا همین مرحله که نامزدها معرفی شده‌اند، شاکیان فراوانی داشته و بسیاری به عدم حضور فیلم‌شان در میان نامزدها انتقاد کرده‌اند و برخی از این نقدها نیز وارد بوده و به همین دلیل خانه سینما، راه اندازی آکادمی علوم و فنون هنرهای سینمایی را مشابه اسکار در دستور کار قرار داده اما این آکادمی چه ویژگی‌هایی دارد؟

به گزارش خرداد و به نقل از تابناک، جشن خانه سینما در شانزدهمین دور با چالش‌های فراوانی مواجه بود و مهم‌ترین این چالش‌ها، حجم بالای فیلم‌هایی بود که باید مورد قضاوت قرار می‌گرفتند و در نهایت از میان ایشان برندگان اعلام می‌شدند. بیش از صدسینماگر به عنوان نمایندگان منتخب صنوف سینمایی در دوره‌ای مشخص به تماشای فیلم‌ها نشستند و در نهایت گزینه‌هایی انتخاب شدند که نتوانست توقع بسیاری از سینماگران را برآورده کند، هرچند چاره‌ای نبود و به هر حال از میان حجم بالای فیلم‌های چند سال اخیر باید برخی آثار خط می‌خوردند.

با این حال شاید نقد اساسی آنجا بود که این داوری‌ها جهت گیری خاصی نداشت و هم یک فیلم پرفروش و دارای ساختار متوسط و هم یک فیلم دارای ساختار و نه چندان موفق در گیشه در میان نامزدهای بخش‌های مختلف قرار داشتند و به همین دلیل رسیدن به درک مشخصی درباره فلسفه انتخاب‌های نمایندگان منتخب صنوف، اندکی عجیب بود و حتی بحث لابی پیش آمد که البته این لابی از هر سو رد شد و حتی رایزنی با صنوف برای معرفی نمایندگانشان نیز رد شد.

این برای اولین بار بود که نمایندگانی از سوی صنوف برای داوری جشن خانه سینما انتخاب شدند و داوری‌ها در دو مرحله به صورت آکادمیک انجام شد و در این میان نکته جالب حضور نامزدها میان اعضای هیات داوران بود که طبیعتاً با توجه به داوری 108 فیلم و حجم عظیم فیلم‌ها سه سال اخیر که جشن خانه سینما برگزار نشد، اساساً محال بود که از فیلمسازی شاهد اثری نباشیم و در واقع همه کارگردان‎های مطرح در میان این 108 فیلم، اثر یا آثاری داشتند و با این اوصاف تنها راه ممکن عدم استفاده از سینماگران برای داوری بود!

در این شرایط با اعلام فرهاد توحیدی، رسماً مشخص شد داوری جشن خانه سینما به سمت استفاده از شیوه داوری آکادمی اسکار پیش می‌رود و امسال پیش از خداحافظی هیئت مدیره کنونی و سپردن خانه سینما به دست گروه تازه، آکادمی علوم و فنون هنرهای سینمایی راه‌اندازی خواهد شد تا جشن سال آینده از طریق آکادمی انجام و با انتخاب اعضای آکادمی عملی شود. 
 
آن گونه که اعلام شده، از سال 86 به بعد جریان پیوسته‌ای روی اساسنامه آکادمی کار می‌کرد و در سال 87 با سفر هیئت رئیسه اسکار به تهران، بین هیئتی که اساسنامه آکادمی علوم و فنون هنرهای سینمایی ایران را تدوین می‌کرد، جلسه‌ای تشکیل شد و اساسنامه اسکار ترجمه شد و از تجربیات سایر کشور‌ها استفاده و اساسنامه تدوین شد در همین سال تدوین اساسنامه به پایان رسید و در سال بعد به دلیل تقارن جشن با حوادث بعد از انتخابات، به شکل مسابقه برگزار نشد. 

مطابق با این روش که بعد از بازگشایی خانه سینما و پس از جشن شانزدهم اجرایی خواهد شد، سینماگرانی که به عضویت آکادمی در می‌آیند دارای درجه‌هایی هستند. افرادی که درجه پیوسته دریافت می‌کنند اعضای دائمی آکادمی خواهند بود و پس از جشن، اساسنامه منتشر خواهد شد. با این شرایط احتمالاً اکثر یا همه اعضای خانه سینما حق عضویت در آکادمی علوم و فنون هنرهای سینمایی ایران را خواهند داشت و در عمل همه آنها حق رای خواهند داشت؛ اتفاقی که وضعیت را تغییر نخواهد داد.

نقد اساسی که توسط برخی سینماگران مطرح پیش کشیده می‌شود این است که برخی اعضای صنوف که علی رغم محترم بودن در درجه دوم اهمیت در پروژه‌های سینمایی هستند نه تنها رای‌شان با مطرح‌ترین کارگردان‌های کشور یکسان محاسبه می‌شود، بلکه به دلیل تعداد بالای اعضای این صنوف، حتی میزان تاثیرگذاری این صنوف از صنف کارگردان‌ها نیز بیشتر می‌شود که از این اتفاقات عجیب بوده و طبیعتاً باید در آکادمی علوم و فنون هنرهای سینمایی ایران نیز تدبیری برایش در نظر گرفت تا توازنی منطقی برای اعلام نظر درباره برگزیدگان وجود داشت باشد، هرچند ظاهراً در رای گیری نهایی اسکار نیز چنین توازنی وجود ندارد و میان رای اسکورسیزی و یک فیلمبردار عضو آکادمی تفاوتی نیست.

از این که دست نگرانی‌ها می‌توان به سازوکار ورود اعضای جدید به آکادمی نیز اشاره کرد، چرا که در حال حاضر سازوکارهای شفافی برای عضویت در خانه سینما نیز وجود ندارد و سیاست درهای بسته روز به روز پررنگ‌تر می‌شود و بنابراین اگر آکادمی مذکور فراگیری نداشته باشد و همچون آکادمی اسکار که بیش از 5 هزار عضو دارد، از چنین عقبه‌ای برخوردار نباشد، اعتبار این رویداد نیز به چالش کشیده خواهد شد و در این میان آنچه بر این اعتبار خواهد افزود، دقت در رای گیری نیز خواهد بود که احتمالاً همچنان چالش برانگیز خواهد بود.

با همه این اما و اگرها، شکل گیری جشنی که همه سینماگر در انتخاب برترین‌هایش نقش مستقیم داشته باشند، یک اتفاق مبارک است که جای خالی‌اش حس می‌شد و جشن خانه سینما با سازوکارهایی که تاکنون داشته نتوانسته بود این خلاء را پرکند. هفدهمین جشن خانه سینما یا به عبارت دیگر، نخستین جشن آکادمی علوم و فنون هنرهای سینمایی ایران، نخستین آزمون طرحی است که چندین سال برای تدوینش زمان و انرژی صرف شده و نخستین مشارکت عمومی سینماگران ایران خواهد بود.