سایه تهدید رویارویی نظامی بر سر روابط ایران و عربستان سعودی

سرویس بین الملل خرداد: "ماهان عابدین" تحلیلگر مسائل ایران با انتشار مقاله ای تحلیلی در "میدل ایست آی" درباره روابط میان ایران و عربستان سعودی به پیامدهای این موضوع اشاره کرده است. او در این مقاله می نویسد:"رقابت میان ایران و عربستان سعودی به گونه ای رو به افزایش از شکل یک درگیری منطقه ای به شکل یک رویارویی نظامی بالقوه مستقیم در می اید. در حالی که هیچ یک از طرفین خواستار درگیری همه جانبه نیستند با این حال، به نظر می رسد که قابلیت دو کشور برای مدیریت تنش در مسیری که منجر به درگیری نظامی مستقیم و یا یک جنگ تمام عیار نشود بیش از پیش در حال تضعیف هستند. نگران کننده ترین نشانه آن است که دو طرف گویا تمایل ظاهری به عبور از خطوط قرمز یکدیگر پیدا کرده اند. عربستان سعودی از گروه های معاند نظام ایران حمایت می کند در مقابل ایران دست کم در رسانه های دولتی حمایت خود را از انصارالله در یمن اعلام کرده است. اکنون ترکیبی از درگیری  های نیابتی میان ایران و عربستان سعوید در سوریه و یمن و به میزان کمتر در بحرین و عراق در جریان است و سبب شده تا اتش تنش فرقه ای در منطقه تشدید شود این موضوع در لحظات بحرانی خارج از کنترل است. در اوایل ماه جاری مقام عالی رهبری ایران در سخنرانی خود آل سعود را به عنوان شیاطین کوچک و ضعیف و در خدمت شیطان بزرگ امریکا یاد کردند. پس از آن عبدالعزیز الشیخ مفتی سعودی اصطلاحات نژاپرستانه ای را برای توصیف ایرانیان به کار برد و ایرانیان را غیر مسلمان خواند موضع او مشابه با موضع تکفیری ها بود. این جنگ لفظی و کلامی می تواند بر روی روابط دوجانبه دو کشور به طور مستقیم تاثیرگذار باشد. پس از انتشار خبر جانباختن بیش از 464 نفر از زائران ایرانی در حج سال گذشته و پس از اعدام شیخ نمر روحانی شیعه در عربستان سعودی و بدنبال آن حمله به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری آن کشور در مشهد تنش میان دو قدرت منطقه ای به سطح بی سابقه ای رسیده است. پس از جانباختن نزدیک به 300 زائر ایرانی در جریان حج سال 1987 میلادی در اوج جنگ ایران و عراق شدت تنش این چنینی در روابط دو کشور ایران و عربستان سعودی بی سابقه بوده است. 

ماهان عابدین در ادامه اشاره می کند که قطعا وضعیت ایران و عربستان در زمان کنونی قابل مقایسه با وضعیت دو کشور در دهه 80 میلادی و در زمان جنگ ایران و عراق نیست و در این باره  می نیوسد که در آن زمان ایرانی که کشور انقلابی آماده نبرد بود ایران امروز مسلما قدرتی مسلط در خاورمیانه است که هر گوشه ای از آن تاثیرگذاری دارد. نکته مهم آن که ایران امروز نقشی کلیدی در یمن، سوریه و عراق ایفا می کند. ایران از طریق متحدان محلی خود توازن قوا در لبنان را حفظ کرده است تا به درگیری با اسرائیل شکل دهد. ایران از نفوذ قابل توجهی در میان شیعیان بحرین و شیعیان شرق عربستان سعوید برخوردار است". 

به گزارش خرداد، ماهان عابدین در ادامه اشاره می کند که تحلیلگران غربی در بیان علت اختلاف میان ایران و عربستان سعودی به نظر می رسد بیش از اندازه از عامل فرقه گرایی یاد می کنند و در این باره اغراق به خرج می دهند. او می نویسد:"اهمیت فرقه گرایی وجود دارد. فرقه گرایی یا هر شکل دیگری از سیاست هویتی مهم است منتهی تا جایی که با منافع ملی کشورها هماهنگ باشد و بتواند به دستیابی به اهداف ژئوپولیتیک و درک عقلانی از آن کمک کند. 

او اشاره می کند که اکنون خطر اصلی تشدید فرقه گرایی نیست بلکه درک عربستان سعودی از تغییر توازن قوا در منطقه است. او می نویسد:"مهم ترین عامل در این میان خروج تدریجی امریکا از خاورمیانه و افزایش اعتماد به نفس نیروهای ایرانی در خلیج فارس است که نمونه اخیر آن بازداشت ملوانان نیروی دریایی امریکا توسط نظامیان ایرانی بود. از این رو رهبری تازه عربستان سعودی با اتخاذ استراتژی تازه سیاست تهاجمی ای را اغاز کرده است که شامل مقابله با نفوذ ایران با هدف بی ثبات کردن امنیت داخلی ایران با استفاده از  گروه های تروریستی می شود". 

ماهان عابدین به نقل از یک دیپلمات ارشد سابق توضیح می دهد که با توجه به رشد تهدید عربستان سعودی برای امنیت ملی ایران شرایط برای وقوع یک جنگ بزرگ مساعد می شود. با این حال، ترکیبی از عوامل استراتژیک و نظامی سبب شده اند تا درگیری مستقیم پایدار میان دو کشور روی ندهد. 

او در ادامه می نویسد:"در مرحله اول امریکا نیروی نظامی قابل توجهی در خلیج فارس دارد. امریکا  می خواهد همواره باز بودن مسیر تنگه هرمز برای انتقال انرژی تضمین شده باشد. در مرحله دوم مرز زمینی ای بین ایران و عربستان سعودی وجود دارد و هرگونه درگیری مستقیم میان دو کشور تنها از طریق جنگ هوایی و دریایی خواهد بود. در حالی که عربستان سعودی در عرصه هوایی دست بالا را دارد نیروی دریایی ایران در مقایسه با نیروی دریایی نسبتا کوچک و بی تجربه سعودی ها از موقعیت بهتری برخوردار است. علاوه بر این تهران می تواند بر روی ذخایر گسترده موشک های بالستیک خود برای جلوگیری از حملات هوایی عربستان سعودی علیه زیرساخت هایش متکی باشد".