روحانی و اصلاح طلبان چگونه پیروز انتخابات هستند؟
خرداد: تقی آزاد ارمکی جامعه شناس برجسته ای است که اشراف و اطلاعات جامعه نسبت به لایه های مختلف و متکثر اجتماعی دارد و بدین واسطه نظرات صائبی درباره انتخابات و رویکرد افکارعممی و بخش های مختلف جامعه، ارمکی معتقد است که اصلاح طلبان نباید از وضعیت موجود دفاع کنندو بدین وسیله نمیتوانند مردم را مجاب به حضور در انتخابات کنند، ارمکی در گفت و گویی که با آرمان امروز داشته، همچنین معتقد است که روحانی باید در قامت یک روحانی جدید ظاهر شود تا در انتخابات امکان پیروزی مطلق را داشته باشد و او تاکید دارد که رئیس جمهوری باید واقعیات شرایط موجود را به جامعه بگوید.
در ادامه متن کامل این گفت و گو را به گزارش خرداد می خوانید.
فضای کلی انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اصلاح‌طلبان اعتقاد دارند که علاوه بر آرای ثابت خود می‌توانند در جذب آرای خاکستری موفق عمل کنند. آیا آنها این توانایی را دارند؟
در این دوره از انتخابات اصلاح‌طلبان از وضعیت موجود دفاع می‌کنند و اصولگرایان منتقد این وضعیت هستند. اتهاماتی که اصولگرایان به دولت و اصلاح‌طلبان می‌زنند، به خاطر دفاع آنها از وضعیت موجود است. اصولگرایان به جریان اصلاح‌طلب و اعتدالی که در این چهار سال در قدرت حضور داشتند، نقد جدی دارند. اصلاح‌طلبان به دلیل اینکه حامی دولت هستند اصرار دارند که از وضعیت موجود دفاع کنند اما به‌طور کلی دفاع از وضعیت موجود نمی‌تواند رای توده‌های اصلاح‌طلب را به خود جذب کند. به عنوان نمونه اگر اصولگرایان حدود 15 درصد از آرا را در اختیار داشته باشند و اصلاح‌طلبان نیز در همین حدود آرای ثابت در اختیار داشته باشند، نباید به هیچ وجه آرای ثابت آنها سقوط کند. زیرا مدافعان سرسخت جریان اصلاح‌طلب در این دوره سرسختی گذشته را ندارند و همچنان در حالت تحیر و ابهام قرار گرفته‌اند.
درحال حاضر نماینده حوزه فرهنگ درجریان اصلاح‌طلب در بین مردم کیست؟ نماینده گروه‌های حاشیه‌نشین در این جریان سیاسی را چه کسی برعهده دارد؟ نماینده قشر تحصیلکرده را کدام یک از اصلاح‌طلبان برعهده دارد؟ درحال حاضر اصلاح‌طلبان شناخته شده در شبکه‌های اجتماعی در هر حوزه‌ای که بتوانند، فعالیت می‌کنند و هیچ اصلاح‌طلبی در بین آنها مرجعیت گروه خاصی را برعهده ندارد.
فضای مجازی در ایران بیش از اینکه عمل مثبت را ممکن کند، فضای نقد را ممکن کرده است. فضای مجازی در انتخابات چون کنش مثبت را بر نمی‌انگیزد در نتیجه در حال نقد دو جناح کشور است. ضمن اینکه جمعیت کثیری به فضای مجازی وارد شده‌اند که اگر امروز نقدهای فضای مجازی تبدیل به یک حادثه و معنا نشود، این امکان وجود دارد که انرژی موجود در شبکه‌های اجتماعی پراکنده شود و در آینده و حتی در فضای انتخابات از کنش مثبت خارج شود. این دلخوشی که 40 میلیون نفری که در فضای مجازی به فعالیت می‌پردازند آرای خود را به صندوق اصلاح‌طلبان می‌ریزند دلخوشی منطقی‌ای نیست و می‌تواند در آینده حادثه بیافریند.
چه حادثه‌ای ممکن است در توجه بیش از اندازه اصلاح‌طلبان به فضای مجازی برای آنها به وجود آید؟
اولین حادثه این است که فضای مجازی در جهت کنش مثبت نباشد و تنها در جهت کسب اطلاع باشد. البته در این انتخابات به فضای مجازی مشروعیت بخشیده خواهد شد. چون اصولگرایانی که مثبت به فضای مجازی نمی‌نگریستند امروز در فضای مجازی حاضر هستند. در گذشته این افراد در بیرون بازی مجازی در فضای کنش انتخاباتی حاضر بودند اما در این انتخابات وارد بازی شده‌اند. امروز اصولگرایان از ادبیات گذشته خود در مورد فضای مجازی که این فضا غیراخلاقی است، دست برداشته‌اند.
شما معتقدید که فضای مجازی فعلی فضای نقد و اطلاع‌رسانی است و فضای مثبتی برای جریان اصلاحات نیست، چگونه می‌توان فضای مجازی را برای گروه‌های سیاسی مثبت جلوه داد؟
برای اینکه فضای مجازی را به نفع جریان خاص سیاسی بهره برداری کنیم باید افراد و جریان‌هایی در این شبکه ظهور کنند. این درحالی است که در حال حاضر همه در این فضا در یک سطح هستند. باید زمینه‌های لازم برای بهره برداری از این فضا را ایجاد کرد تا از نیروی این فضا استفاده مطلوب صورت بگیرد. اگر این اتفاق به وجود بیاید می‌توان ادعا کرد که می‌توان به فضای مجازی در انتخابات اعتماد کرد. ضمن اینکه در همین فضای مجازی نباید پاسخگویی به سوالات را به روز آخر موکول کرد، زیرا در روز آخر ممکن است بازی به نفع هر یک از جناح‌های سیاسی تغییر کند.
اما سوالات اساسی تا این لحظه از هیچ کدام از کاندیداها صورت نگرفته، با این وجود چگونه ممکن است در روز آخر بازی تغییر کند؟
بله، هیچ سوال اساسی صورت نگرفته اما مشخص نیست که این صحنه تا آخر می‌ماند یا تغییر می‌کند. این امکان وجود دارد که روحانی مورد سوالات اساسی در روز آخر قرار بگیرد. نامه یکی از کاندیدای اصولگرا به روحانی در معنی دعوت به عدم سازماندهی انتخاباتی است، اما مشخص نیست در پنج روز آخر این شرایط باقی بماند. من یقین دارم این رویه‌ای که قالیباف شروع کرده تا روز آخر ادامه خواهد یافت و فضای بداخلاقی انتخاباتی در جامعه به وجود می‌آید. ممکن است آن‌چنان فضای بداخلاقی در روز آخر به وجود آید که اساسا فرصتی برای پاسخگویی به تهمت‌ها به دولت داده نشود.
به طور کلی فضای انتخابات سرد است. در حالی که نیاز به گرم‌تر شدن فضای انتخابات وجود دارد چگونه می‌توان به این سمت حرکت کرد؟
باید فضای کنش مثبت و اخلاقی به وجود آورد و از نیروهای جدید استفاده شود، مثلا از دانشجویان و رهبران این سطح سوم و چهارم جامعه ایران استفاده کرد. در این دوره ما با دگردیسی اجتماعی روبه‌رو هستیم. در انتخابات پیشین گروه‌های اجتماعی به وجود آمد، از جمله هنرمندان که انتخابات را هدایت می‌کردند، اما در این دوره این نهادها دیگر تعیین کننده نیستند. نباید طرف مقابل را وادار به کنش اجتماعی کرد. البته این گروه‌های مرجع هنوز نقش آفرین هستند اما نقش تاثیر گذار گذشته را ایفا نمی‌کنند.
پس اگر این گروه‌های مرجع دیگر نقش آفرینی قبل را ندارند چه باید کرد؟ آیا نیروهای دیگری هم وجود دارند که در انتخابات تاثیرگذار باشند؟
نیروهای جدیدی درجامعه ایران به وجود آمده که باید از این افراد استفاده کرد. افراد زیادی در جامعه وجود دارند که گروه‌های خاصی را نمایندگی می‌کنند، مثلا هستند کسانی که «نداری» را نمایندگی می‌کنند که این افراد در جریان احمدی‌نژاد به خوبی خود را نشان دادند.
منظور خود را در مورد افرادی که خود را نماینده «ندارها» جلوه می‌دهند، توضیح دید؟
مقصود من از این مورد نماینده فقرا نیست. نماینده افراد تحصیلکرده ناکام در استفاده از مدرک تحصیلی، روشنفکری که به دستاوردی نرسیده، مهاجرانی که حاصلی از مهاجرت خود به دست نیاورد‌ه‌اند و مانند اینها مفهومی از «نداری» است. در این معنا که چنین افرادی از فقر فاصله دارند اما هنوز در کنار فقر هستند. صدای تحصیلکرده‌ها در ایران صدای بسیار مهمی است. در یک کلام منظور از ندارها طبقات خاکستری است که اتفاقا در این انتخابات ممکن است به سمت شعارهای جریان اصولگرا گام بردارند. خانواده‌هایی که درگیر اعتیاد هستند کم نیستند، اما کسی به دنبال شنیدن صدای آنها نیست. اگر چهار میلیون معتاد در ایران وجود داشته باشد، بیست میلیون از جمعیت ایران با این پدیده درگیر هستند و کسی صدای آنها را نمی‌شنود. جریان اصولگرا این موارد را به فقر تعبیر می‌کند و سعی دارد این جریان را نمایندگی کند، ضمن اینکه مفهوم زندگی شهری نیاز به نماینده دارد.
آیا احتمال دارد قالیباف بتواند به عنوان شهردار تهران، مفهوم زندگی شهری را نمایندگی کند؟
قالیباف این طبقه را در این انتخابات نمایندگی می‌کند و به خوبی هم سعی دارد که آرای این طبقه را به سمت خود هدایت کند و در مقابل دولت و اصلاح‌طلبان باید در مواجهه با این مورد در صحنه انتخابات تصمیمات جدیدی بگیرند.
در شرایط فعلی چه باید کرد که جریان اعتدالگرا بتواند به پیروزی دست یابد؟
اگر اصلاح‌طلبان و روحانی می‌خواهند پیروز مطلق انتخابات باشند، باید طرحی نو دراندازند و من اعتقاد دارم پیروزی روحانی در گرو این است که در صحنه انتخابات چهره جدیدی از خود به نمایش بگذارد. ما نیازمند روحانی جدیدی هستیم. روحانی قدیم اعلام کرده بود که مشکلات ایران را با جهان حل خواهد کرد؛ اکنون این مشکلات حل شده است. این موضوع در فضای انتخاباتی چندان کاربرد موثری ندارد، چون در این مورد کار به نتیجه رسیده است.
توافق هسته‌ای نمی‌تواند در صحنه انتخابات مؤثر باشد؟
مدافع و مخالف برجام نمی‌تواند در این انتخابات رای به دست آورد. چون جامعه در گذشته به دنبال توافق هسته‌ای بود که از میزان فشارهای سیاسی و اجتماعی کاسته شود. امروز توافق حاصل شده و دیگر برجام برای مردم تمام شده است. جامعه از برجام چیزی را که می‌خواست به دست آورد و گمان نمی‌کنم این موضوع در انتخابات تاثیر بیش از حد داشته باشد.
به همین دلیل است که اصولگرایان در مقابل روحانی شعار اشتغال می‌دهند؟
همین طور است. آنها شعار اشتغال می‌دهند و بر مسائل اشتغال و اقتصادی متمرکز شده‌اند و اگر روحانی بخواهد تنها به کاهش تورم و خروج نسبی از رکود متوسل شود، دستش در انتخابات خالی خواهد بود. چون جامعه انتظار کاهش بیکاری را دارد و هر کسی شعار ایجاد اشتغال بدهد، می‌تواند آرای این بخش از جامعه را صرف نظر از اینکه بتواند یا نتواند به ایجاد اشتغال اهتمام ورزد، جذب خواهد کرد. تحصیلکرده بیکار و خانواده‌های گرفتار برای اینکه از وضعیت موجود رهایی یابند از هر شعاری حمایت خواهند کرد. هر کس بگوید چون پول نیست، نمی‌توان کار ایجاد کرد، با واکنش منفی روبه‌رو خواهد شد و مردم از وی رویگردان می‌شوند. مردم از رئیس جمهور آینده کار می‌خواهند و برای آنها مهم نیست که دولت هزینه آن را تامین می‌کند یا از راه‌های دیگر ممکن شود. جامعه از فردای توافق هسته‌ای منتظر اشتغال بوده است و اگر جامعه در این مورد توجیه نشود، از برجام عبور خواهد کرد. هر کاندیدایی که برنامه مشخصی برای کاهش مشکلات مردم نداشته باشد، مردم از وی عبور خواهند کرد.
آقای روحانی در مبارزات انتخاباتی چگونه رفتاری باید داشته باشد؟
اگر روحانی به دنبال رای مجدد است علاوه بر اینکه باید یک چهره جدید از خود به نمایش بگذارد، باید وضعیت موجود را تشریح کند. روحانی جدید، با به دست گرفتن سکان تشریح و تبیین برای مردم، رای بیشتری از قبل خواهد داشت.
چهره جدید روحانی چگونه باید باشد؟
گفتن واقعیت‌ها به مردم از جمله الزامات معرفی یک چهره جدید از روحانی است. مردم ایران اطلاعات خوبی دارند، جامعه ایران یک جامعه باز شده است. اگر همین الان یک تصمیم کوچک در دولت گرفته شود یک ساعت دیگر نمود عملی آن را در جامعه شاهد هستیم. روحانی باید واقعیت‌ها را با مردم در میان بگذارد. روحانی باید به مردم بقبولاند که در دولت آینده خود ایده‌های نو دارد و با تکیه بر این ایده‌ها دولت دوم وی در مقایسه با دولت فعلی تغییرات محسوسی خواهد داشت. روحانی باید به مردم بگوید که در کابینه بعدی چه کارهایی برای تقویت آن خواهد کرد. روحانی جدید با کابینه جدید برای مردم اهمیت پیدا خواهد کرد. روحانی باید اعلام کند که در خدمات اجتماعی چه تغییراتی ایجاد خواهد کرد. روحانی صراحتا باید از طرح‌های فقرزدایی خود با مردم سخن بگوید. روحانی باید به مردم توضیح دهد که در بحث آموزش عالی چه تحولی ایجاد خواهد کرد؟ رئیس جمهور باید به مردم بگوید که در روابط بین‌الملل چه تحولاتی ایجاد خواهد کرد و در نهایت اینکه چهره جدید از روحانی در انتخابات توان جذب رای بالایی خواهد داشت.
