آیا روس ها دوباره جا خالی می دهند؟!

سرویس سیاسی خرداد- رضا رئیسی: اگر تاریخ چند سده اخیر ایران را تورقی بزنیم، کم تر کشوری را پیدا می کنیم که همانند روسیه تزاری ایران را از جهات مختلف مورد تاخت و تاز قرار داده و منافع ملی ما را مخدوش کرده باشد،شوروی نیز البته در این ماجرا ید طولایی داشته و کم از انگلیس و آمریکا در خیانت به ایران عمل نکرده و مصداق بارز ناخشنودی ملت ایران از عملکرد سرخ قباهای روسی را می توان در تبلور شعاری دانست که هنوز بر سر در وزارت امورخارجه ما متبلور است «نه شرقی نه غربی»

به گزارش خرداد؛ این روابط اما در یک دهه اخیر و به خصوص در دوران دوم ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین تغییر یافته است، روس ها که آخرین بار در عین دم زدن از دوستی و همراهی با ایران امضای خود را پای شش قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت؛ نشاندند، این بار دیگرگونه رفتار کرده و در پی تحکیم روابط خود با ایران به عنوان یک شریک راهبردی هستند.

البته نکته مهم و کلیدی در این میان آن است، که در تحلیل این تمایل و ترغیب به بهبود روابط به کژراهه نرفته و دچار توهم و اعوجاج نشویم و گمان نبریم که روس ها دچار تغییر و تحول بنیادین در مشی و مرام سیاست خارجی خود شده اند، این تغییر رفتار روس ها برآمده از تمایل ویژه آنان به تغییر راهبرد در عرصه سیاست خارجی و معادلات ژئوپلتیکی منطقه ای است.

در واقع پوتین پس از تسلط و اشراف بر صحنه سیاست داخلی و احیای اقتصادی دوران پسا شوروری و با نگاه به تمایل دو چندان غرب به نفوذ به عمق استراتژیک خود در آسیای میانه و قفقاز و جمهوری های سابق، راهکار را نقش آفرینی جدی تر در فرا سوی مرزها و در حیطه های اصلی و کانونی قدرت جهانی یافتند و چه جایی مهم تر و راهگشاتر از هارتلند انرژی جهان یعنی خاورمیانه.

روسیه برای مهار ناتو و آمریکا در کنار مرزهای خود لازم داشت که سطح منازعه را به مناطق نفوذ سنتی آمریکا برده و هژمونی ایالات متحده را به چالش بکشد و منازعات میدانی سوریه بهترین روزنه نفوذ بود و در این میان تنها و یگانه کشوری که می توانست (و البته سیاست اش بر این مهم پایه گذاری شده بود) که در برابر آمریکا و متحدان قد علم کرده و در کنار روسیه کفه معادلات را متوازن کند، ایران بود.

اینگونه بود که روس ها تا امروز بارهاو بارها بر این نکته تاکید کرده اند که به دنبال بسط و تعمیم روابط راهبردی خود با ایران هستند و در معادلات میدانی سوریه نیز این همبستگی و همپوشانی تا امروز وجود داشته، البته با این قید که هزینه های پرداختی از سوی ایران در این معامله بسیار فراتر از طرف مقابل بوده و در عمل این ایران بوده که در بحبوحه فشارهای جهانی برای اسقاط نظام سوریه یک تنه ایستاده و صحنه را حفظ و زمینه را برای حضور روسیه مهیای و هم اکنون نیز در نبرد میدانی سخت ترین وظایف را عهده دار است.

اما بهانه این نوشتار به حملات اسرائیل به سوریه طی چند روز گذشته باز می گردد، که به طور مشخص شاهد رشد و سرعت و حجم این عملیات های نظامی و بمباران اهداف سوری در نزدیکی مرزها با فلسطین اشغالی هستیم، نقاطی که به طور سنتی در اختیار نیروهای حامی ایرانو حزب الله لبنان است.

طرف اسرائیلی بعد از حمله موشکی غافلگیر کننده ایران به دیرالزور چنین واکنش هایی را کلید زده و همزمان طرف آمریکایی هم بر تحرکات نظامی خود در سوریه افزوده است، در این میان اما نکته عجیب و قابل تامل سکوت محض روس ها در قبال حملات اسرائیلی ها به مواضع دولت سوریه است، دولتی که شریک استراتژیک روسیه است و به طور طبیعی باید این حملات با واکنش طرف روسی روبرو باشد، آنچنان که روس ها در پی تحرکات نظامی آمریکا در منطقه، اخطار دادند که هر حمله نظامی دولت آمریکا را هم سطح با آن پاسخ می دهند اما کلامی و کوچکترین اظهار نظری درباره حملات نظامی اسرائیل نداشتند!

نکته جالب آنکه یک میلیون روس تبار در سرزمین های اشغالی زندگی می کنند و روسیه حتی جلوتر از آمریکا و تنها کشوری است که قدس را به پایتختی اسرائیل به طور رسمی پذیرفته است، روسیه همچنین روابط بسیار حسنه ای با اسرائیل داشته و همکاری نظامی گسترده ای با آنها دارد و در صحنه میدانی و هوایی جنگ سوریه نیز تاکنون هماهنگی کاملی میان روسیه و اسرائیل برقرار بوده و حال سئوال اینجاست که روسیه تا چه زمانی قرار است در برابر این حملات اسرائیل به منافع شرکای راهبردی خود سکوت کند؟ آیا نمی بایست در بزنگاه حساس و تعیین کننده، روس ها مشخص کنند که در کنار چه کسانی در معادلات منطقه ای قرار دارند؟ اسرائیل اگر چه روابط حسنه ای با روس ها دارد اما در نهایت هیچ گاه آمریکا را به روسیه نخواهد فروخت و به طور طبیعی ایران هم نمی تواند، به دیده اغماض به این تحرکات تا مدت زمان طولانی نگریسته و در نقطه ای این موازنه منفی برقرار شده در شرایط فعلی شکسته خواهد شد، یا از اساس بگوییم اگر قرار بر عدم شکست آن باشد، روسیه می بایست اخطارهای لازم را در حمایت از شریک راهبردی فعلی خود داده و ترمز طرف مقابل را بکشد و مشخص کند که در این رابطه آماده پرداخت هزینه نیز هست!

حال باید منتظر ماند و دید که سرخ قباهای روسی در این آزمون جدی پیش روی آنان بالاخره طلسم چند سده ای را شکسته و در بزنگاه حساس در کنار ایران خواهند ایستاد؟ که البته بازهم از هر زاویه ای به آن نگریسته شود، منافع خود روس ها با توجه به هدف گذاری چند سال اخیر آنان در بسط و تدوام همین روابط راهبردی است.