به‌نظر می‌رسد در حالی که دونالد ترامپ در تلاش برای نقض برجام است، اروپا می‌خواهد میان ایران و آمریکا مصالحه‌ای ایجاد کند تا توافق هسته‌ای بماند
مصلحتی برای آینده برجام
خرداد: برجام در مخمصه چهار دهه خصومت آمریکا با ایران گیر افتاده است. خیلی‌ها چشم دیدنش را ندارند.
به گزارش خرداد، آفتاب یزد نوشت: دلواپسان از تهران تا واشنگتن حضور دارند، اما حالا یک‌سالی است که اوضاع فرق کرده، چراکه دلواپسان آمریکایی یک‌دست قدرت را در ایالات متحده در اختیار دارند و کنگره و کاخ‌سفید جولانگاه محافظه‌کاران آمریکایی شده است. در واشنگتن مردی قدرت را در اختیار دارد که همیشه سیاه و سفید دیده شده، دونالد ترامپ یا طرفدارانی سینه‌چاک دارد یا مخالفانی که او را لکه ننگی برای آمریکا می‌دانند و ظاهرا در سیاست داخلی موفق است. آمار می‌گوید کمترین میزان بیکاری در 17سال اخیر را به‌نام دولتش در همین یک‌سال اخیر ثبت کرده است. در سیاست خارجی اما از همان قاعده نیکسون استفاده می‌کند اینکه رئیس‌جمهور آمریکا باید به‌گونه‌ای رفتار کند که قابل پیش‌بینی نباشد و هر لحظه هر اقدامی از او بربیاید. در طول یک‌سال گذشته بر سر برجام هم از این نوع بازی‌ها زیاد درآورده، هر سه ماه یکبار تقریبا همه جهان را معطل این می‌کند که آیا برجام را تایید خواهد کرد یا خیر! دونالد ترامپ با رویکردهای ضدایرانی خود کاخ‌سفید را به خانه امید برخی تبدیل کرده است؛ اسرائیل و البته عربستان. سعودی‌ها چنان با سرعت سیاست‌های ضدایرانی را پیش می‌برند که گوی سبقت را از خصم 40 ساله آمریکا بر ایران هم ربوده‌اند. دست و دلبازی آنها ترامپ را شارژ کرده تا به‌عنوان یک‌طرف برجام روی این توافق خط‌قرمز بکشد. البته تا اینجا فقط حرفش را زده است. چشم خیلی‌ها به اروپاست. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها و بارها مقابل دوربین آمده و گفته می‌خواهند برجام بماند، اما به‌نظر می‌رسد آمریکا، اروپا را هم در برزخ برجامی قرار داده است. آمریکا می‌گوید برای ماندن در برجام شرط دارد؛ از مذاکرات موشکی تا ابدی‌شدن محدودیت‌های برجامی. ایران اما تا این جای کار گفته شروط آمریکا خط‌قرمز است و مذاکره مجدد برجام بی‌معنی. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا چند روز پیش گفت اروپا راضی شده کمیته‌های همکاری برای رفع نواقص برجام را با ایالات‌متحده تشکیل دهند. آنچه تاکنون مشخص شده اینکه اروپا می‌خواهد برجام بماند و در این راه با توجه به پیوندی که با ایالات متحده دارد به‌دنبال نوعی مصالحه میان ایران و دولت ترامپ است تا هر دو طرف به توافق برسند. در همین حال، وزیر امورخارجه انگلیس در گفت‌وگو با شبکه سعودی العربیه، تاکیدکرد: «توافق هسته‌ای با وجود نواقص و کاستی‌هایش راهی برای جلوگیری از این مسئله است. موضوع حیاتی این است که اطمینان حاصل شود که ایران به توافق پایبند است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال حاضر تایید می‌کند که ایران به تعهداتش عمل کرده و این خوب است.» جانسون در پاسخ به این سوال که آیا لندن برخلاف آمریکا از توافق هسته‌ای حمایت می‌کند؟ گفت:«بله ما حمایت می‌کنیم، اما باید بگویم که آمریکا نیز از توافق پشتیبانی می‌کند. دونالد ترامپ این توافق را لغو نکرده است. او می‌خواهد کاری انجام دهد که ایران به‌طور همزمان (با برجام) اقداماتی اصلاحی در منطقه انجام دهد.»
ناهاری با طعم ضدایرانی
دونالد ترامپ که بارها نشان داده ناقض برجام است ضیافت ناهاری را به ابتکار نیکی هیلی با نمایندگان کشورهای شورای امنیت برپا کرد. وی در این نشست، در اظهاراتی واقعی و تکراری ایران را به انجام اقدامات بی‌ثبات‌کننده در خاورمیانه متهم کرد و گفت:«این گروه کار زیادی برای انجام‌دادن دارند از جمله مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران، پایان‌دادن به جنگ سوریه، مقابله با تروریسم و خلع هسته‌ای کره‌شمالی.» رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه ادعاهای مغرضانه خود گفت: «ساعاتی پیش نمایندگان (شورای امنیت) موشک‌هایی که ایران به شبه‌نظامیان متعهدش در یمن ارسال کرده بود را مشاهده کردند. بنابراین آنها موشک‌های ایران را دیده‌اند.» از سوی دیگر نیکی هیلی، نماینده ارشد آمریکا در سازمان ملل تلاش کرد این نمایندگان را با نمایش‌دادن بقایای موشک‌هایی که ادعا می‌کند توسط حوثی‌های یمن به عربستان شلیک شده است، متقاعد کند که موشک‌ها ساخت ایران بوده است. او مدعی شد: «این شواهد باز هم نشان می‌دهد ایران تعهدات بین‌المللی‌اش را نادیده می‌گیرد. اقدامات ایران تهدیدی نه تنها برای همسایگانش بلکه برای تمام جهان شد.» گویی ادعای رابطه ایران و حوثی به برجام پیوست شده و تا اینجای کار از آنها اصرار و از ایران انکار است. او پس از دیدار با سفیران برخی کشورها در سازمان ملل متحد گفت: «این کار جوابگوست. اکنون همه کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که اگر در مورد تخلفات ایران صحبتی نکنند، اگر موضوعات تخلف ایران را مورد اشاره قرار ندهند، ایالات‌متحده همه این بی‌توجهی‌ها و خودِ توافق هسته‌ای را شرم‌آور می‌داند.» نیکی هیلی دوباره اقدام به نمایش برخی قطعات موشکی جمع‌آوری‌شده از عربستان سعودی کرد و افزود: «چینی‌ها با دقت این قطعات را نظاره و نت‌برداری کرده‌اند. از سوی دیگر، سوال روس‌ها این بوده است که این موشک‌ها چطور به یمن رسیده است؟!» به‌نظر می‌رسد بقایای این موشک کم‌کم به یک موزه سیار تبدیل شود. قطعاتی از آن در ریاض نمایش داده می‌شود و قطعاتی در واشنگتن، باید منتظر شهرهای جدید باشیم!
تصمیم بر اساس مصلحت
در حالی که آمریکا به‌شدت در حال تکاپو برای متقاعدکردن طرف‌های دیگر به‌ویژه اروپاست تا بر ایران فشار وارد کند ایران نیز معتقد است اروپا تا اینجای کار واکنش‌هایی نسبتا مناسب داشته، اما به‌دنبال طرح موضوعات دیگری است که نظام باید درباره آن تصمیم بگیرد. دوشنبه شب معاون سیاسی وزیر خارجه در یک برنامه تلویزیونی حاضر شد تا به گفت‌وگو درباره برجام بپردازد. عراقچی درباره مواضع اروپایی‌ها در قبال برجام و مقاومت در برابر ترامپ با بیان اینکه اروپایی‌ها تا الان مواضع‌شان خوب بوده است، گفت: اینکه در آینده چه تصمیمی می‌گیرند مشخص نیست. او با تاکید بر اینکه بین مواضع اروپایی‌ها و آمریکا باید تفاوت قائل شویم، اظهارکرد: اروپا در بحث حقوق‌بشر، تروریسم، برنامه موشکی و هسته‌ای با ما اختلاف‌نظر دارند و در برجام تنها موضوع هسته‌ای حل شد. اروپایی‌ها نسبت به برنامه موشکی ما مسئله دارند به‌ویژه اگر بُرد موشک‌های ما قاره‌پیما شود تهدید امنیتی اروپا هم می‌شود. عراقچی گفت: موضع ما قاطع و روشن است که برجام نه مذاکره مجدد می‌شود و نه الحاقیه‌ای به آن اضافه می‌شود و نه به هیچ موضوع دیگری ربط دارد. معاون وزیر امورخارجه در پاسخ به این پرسش که برای مکمل برجام گفت‌وگویی نمی‌کنید؟ گفت: گفت‌وگو نخواهیم کرد. این مسئله‌ای مربوط به آینده است، اما الان گفت‌وگو نکرده و نمی‌کنیم، اما اینکه نظام در هر مقطع به مصلحت خود چه تصمیمی می‌گیرد، اصلا مربوط به من نیست، بنابراین موضع ما روشن و منطقی است که درباره برجام هیچ مذاکره مجددی نداریم. درباره مکمل برجام و ارتباط دادن به مسائل موشکی یا منطقه‌ای هم هیچ بحثی نداریم. او گفت: اروپایی‌ها تا الان این تفکیک را رعایت کردند، اما نگرانی‌هایی با ایران دارند که در جای خود معتقدند باید بحث شود که تا الان هم ما در این موارد صحبت نکردیم و امیدواریم اروپایی‌ها در این موضع خود بمانند. او در پاسخ به این پرسش که سه ماه آینده چه می‌شود؟ گفت: ترامپ دفعه قبل هم گفت که بار آخر است و اگر از برجام خارج شود، برجامی دیگر در کار نخواهد بود و برای همه سناریوها آمادگی داریم. چند سناریو داریم و در هیئت نظارت هم بحث شده است. حتی اگر ترامپ در برجام باقی بماند، اما بخواهد به این رفتارش ادامه دهد که بعید است بعد از این چهار ماه دیگر کسی به فضاسازی او وقعی بگذارد. عراقچی درباره هزینه‌های ترامپ به‌خاطر خروج یک‌جانبه‌اش از برجام گفت: هزینه‌هایی که ما پرداخت کردیم کلیدی و حیاتی نیست و برگشت‌پذیر است. ترامپ و دیگران اگر می‌دانستند از برجام خارج شوند، هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند، از آن خارج می‌شدند.
کار را به کاردان بدهیم
برجام که به‌تازگی دو ساله شده در روزهای آینده سرنوشت پیچیده‌ای را خواهد دید. آمریکا می‌داند که خروج از برجام چندان ساده نیست و چه بسا واشنگتن را در مسیری پُرخرج قرار دهد. هزینه‌هایی که مریدانی چون سعودی‌ها که روی گنج نشسته‌اند هم از پس آن برنیایند. اروپا برجام را نه تنها در بُعد اقتصادی که به لحاظ امنیتی نیز حائز اهمیت می‌داند. سران اروپایی که در چند دهه اخیر در خط مقدم صلح جهانی قرارگرفته‌اند به‌خوبی از اهمیت برجام آگاه هستند. آنها می‌دانند که بی‌ثباتی در خاورمیانه در قدم اول کشورهای اروپایی را هدف قرار می‌دهد. البته بدیهی است اروپا به‌دلیل روابط فوق‌العاده استراتژیکی که با ایالات متحده دارد به‌دنبال مصالحه باشند. هرچند در ایران سیاست خارجی در چند سال اخیر «داخلی‌زده» شده و بسیاری با سخنان یا اقداماتی که رنگ و بوی جناحی داشته برای دولت روحانی مانع‌تراشی کرده‌اند، اما در داخل لازم است اینبار با توجه به مثلث ترامپ، سعودی، صهیونیسم کمی حواسمان جمع باشد. تیم دیپلماسی روحانی مناقشه چندین ساله هسته‌ای را به سرانجام رساند. فرجامی که رئیس‌جمهور آمریکا یک سال است در مخالفت با آن گام برمی‌دارد، اما نتوانسته قید آن را بزند، بنابراین وزارت خارجه روحانی می‌تواند با ظرافت ظریف اختلافات کنونی را نیز به‌نوعی حل و فصل کند. نباید فرصت اجماع‌سازی علیه ایران به طرف مقابل داده شود. این شاید همان مصلحتی است که عراقچی نیز از آن سخن گفت.
