مسکو به تهران پشت می‌کند؟
خرداد: ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ به زودی در فنلاند با یکدیگر دیدار می‌کنند، زمزمه‌هایی از نزدیکی دو کشور و دستیابی به دیدگاهی مشترک نسبت به سوریه وجود دارد.
به گزارش خرداد، آفتاب یزد نوشت: دونالد ترامپ و پوتین حدود دو هفته دیگر در هلسینکی فنلاند دیدار می‌کنند. بدون تردید روابط مسکو و واشنگتن در بدترین وضعیت خود بعد از فروپاشی اتحاد شوروی قرار دارد. هرچند نگاه ضد روسی را می‌توان در افکار عمومی ایالات متحده، غالب رسانه‌ها، کنگره و برخی از چهره‌های دولتی دید اما بدون شک دونالد ترامپ که قدرت را در کاخ سفید در اختیار دارد خواهان چنین وضعی نیست. او از جمله حامیان بهبود روابط با روسیه است و همین چند هفته پیش در اجلاس گروه هفت کشور صنعتی یعنی «جی 7» خواستار بازگشت روسیه به این گروه شد، درحالی که روس‌ها بعد از الحاق کریمه از این گروه اخراج شده بودند. این درحالی است که کمپین انتخاباتی ترامپ همچنان تحت تحقیقات شدید پلیس فدرال FBI قرار دارد به این اتهام که آنها با مقاماتی از روسیه دیدار داشته‌اند و مسکو در نتیجه انتخابات در آمریکا دخالت کرده است. با همه این حواشی، ترامپ خواستار بهبود روابط با پوتین است. این دو، سال گذشته یک بار در حاشیه دیدار رهبران گروه جی 20 با هم دیدار کردند اما حالا دیدار جدید از پیش برنامه ریزی شده و اختصاصی است. این درحالی است که زمزمه‌هایی از همکاری دو کشور در موضوعاتی همچون سوریه و تولید نفت وجود دارد. روسیه در کنار عربستان در اجلاس اخیر اوپک از افزایش تولید نفت حمایت کرد. درحالی که تحریم‌های نفتی ایران از ماه نوامبر آغاز خواهد شد، این موضع روسیه می‌تواند برای تهران تبعاتی داشته باشد. با این حال روسیه و آمریکا احتمالا به دنبال اشتراک دیدگاه در موضع بحران سوریه هم هستند.
نزدیکی روسیه و آمریکا در سوریه؟
به تازگی تلویزیون سی ان ان گزارش داده که ترامپ مجددا ایده خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه را این بار به طور خصوصی در نشستی خصوصی با مالک عبدالله دوم، پادشاه اردن در کاخ سفید طی روزهای اخیر مطرح کرده است. یک منبع دیپلماتیک به این شبکه گفت: «این دو رهبر مسئله سوریه را مفصلا مورد بحث قرار دادند و ترامپ گفته که باور دارد می‌تواند با پوتین توافقی را درباره یک به اصطلاح منطقه حائل در جنوب غرب سوریه که به آمریکا اجازه خروج در سریع‌ترین زمان ممکن را بدهد، به توافق برساند. ترامپ در ماه مارس گفته بود آمریکا خیلی زود از سوریه خارج خواهد شد.» این صحبت او ساعاتی بعد از آنکه پنتاگون بر لزوم باقی ماندن سربازان آمریکایی در سوریه در آینده پیش رو تاکید کرد، مطرح شد. با این حال مقام‌های آمریکایی گفته‌اند ترامپ هنوز هیچ چارچوب زمانی مطرح نکرده و حضور آمریکا در سوریه مبتنی بر شرایط است. اکنون به نظر می‌رسد که ترامپ دوباره می‌خواهد این مسئله را احیا کند و از فرصت دیدارش با پوتین برای بحث درباره این موضوع استفاده خواهد کرد. مقام‌های آمریکایی گفته‌اند سوریه در دستور کار نشست ترامپ و پوتین در هلسینکی قرار دارد. منابع خبری گفتند که ترامپ طرحی دارد که به روس‌ها اجازه خواهد داد به بشار اسد رئیس جمهور روسیه کمک کند یک منطقه را در طول مرز با اردن که در آنجا ائتلاف تحت رهبری آمریکا و شرکای نظامی‌اش با فشار فزاینده از سوی یک نیروی متخاصم ناشناس روبه‌رو هستند، بازپس بگیرد.
خروج هزار نیروی روس از سوریه
همزمان ولادیمیر پوتین از خروج حدود هزار نیروی روس از سوریه خبر داده است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در جمع گروهی از فارغ‌التـحــصــیلان دانشگاه‌های نظامی در کرملین به سخنرانی پرداخت. او در این سخنرانی خاطرنشان کرد: در چند روز گذشته ۱۳ جنگنده، ۱۴ بالگرد و ۱۱۴۰ نظامی ما از سوریه خارج شده‌اند. او در ادامه تصریح کرد:«همه این افراد دارای تجربه هستند و آزمون نبرد را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند.» پوتین خطاب به فارغ‌التحصیلان نظامی کشورش اظهار کرد: «شما و همکاران نظامی‌تان باید از تجربه آنها برای آموزش نیروهای نظامی و عملیاتی در خاک روسیه استفاده کامل داشته باشید.» او افزود:«دولت تضمین‌های اجتماعی برای نیروهای نظامی، افسران و خانواده‌های آنها ایجاد خواهد کرد.
بی قراری ترامپ برای دیدار با پوتین
در همین حال رئیس جمهور آمریکا می‌گوید بی‌صبرانه منتظر دیدار با پوتین است. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد برای دیدار با ولادیمیر پوتین همتای روس خود در شهر هلسینکی فنلاند لحظه شماری می‌کند.» او گفت:«اگر در این دیدار با پوتین به توافق برسند این بسیار شگفت انگیز خواهد بود.» همچنین سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به نقل از ترامپ به خبرگزاری تاس گفت:«ترامپ پیش بینی می‌کند این دیدار به تقویت صلح و امنیت سراسری در جهان بینجامد.» او افزود:«رئیس جمهور ترامپ امیدوار است دیدارش با پوتین به کاهش تنش و ایجاد روابطی سازنده منجر شود.» سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد ترامپ معتقد است این دیدار به نفع امنیت ملی آمریکا است. به گفته سخنگوی کاخ سفید، ترامپ معتقد است بهبود روابط با روسیه برای هر دو کشور به یک‌اندازه مفید خواهد بود. او تاکید کرد: «توپ اکنون در زمین بازی روسیه است و ترامپ فعالیت‌های مخرب مسکو را تحت نظارت دارد و اولویت رئیس جمهور امنیت و منافع ملت آمریکا است.»
روسیه نگرانی اسرائیل را درک می‌کند!
در مسکو نیز تمایل به انجام دیدار بسیار است و در روزهای گذشته کرملین به روش‌های مختلفی خرسندی خود از دیدار با رئیس جمهور آمریکا را اعلام کرده است. در این زمینه سرگئی ریباکوف معاون وزیر خارجه روسیه گفت: «سرگئی لاوروف، رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه احتمالا طی دو هفته آینده دیداری با مایک پامپئو، همتای آمریکایی خود خواهد داشت.» او خاطرنشان کرد: «مسکو پیشنهادهایی درباره جزئیات دیدار میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و ولادیمیر پوتین، همتای روس وی ارائه کرده و منتظر پاسخ واشنگتن است.» همزمان در پالس مثبت دیگری نماینده روسیه در سازمان ملل گفته نگرانی اسرائیل و اردن از رخدادهای جنوب سوریه را درک می‌کند. واسیلی نبنزیا افزود: «نظامیان ما برای مذاکره با مخالفان میانه‌رو و رسیدن به توافق با آنها تلاش می‌کنند و نتایجی در این زمینه حاصل شده و برخی از این گروه‌ها اعلام کرده‌اند که در کنار دولت سوریه خواهند جنگید.» او تاکید کرد:« منطقه کاهش تنش شامل تروریست‌ها نیست. ما نگرانی اسرائیل و اردن درباره اوضاع این منطقه را درک می‌کنیم و مذاکراتی با آنها درباره این مسئله داریم.»
لبخند پوتین و بولتون
اما همه اتفاقاتی که در روزهای اخیر افتاده تا دیدار ترامپ و پوتین قطعی شود یک معیار پشت پرده دارد. جان بولتون مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا این روزها در مسکو دست در دست ولادیمیر پوتین روبه دوربین لبخند می‌زند و از فرصت‌ها برای همکاری میان این دو کشور سخن می‌گوید. آیا فصل جدیدی در راه خواهد آمد و مسکو و واشنگتن می‌توانند به هم نزدیک شوند؟ جان بولتون می‌گوید: «بولتون در ادامه تصریح کرد که با لاوروف درباره موضوعات مختلفی نظیر کنترل تسلیحاتی، تداوم دوجانبه پیمان کاهش تسلیحات هسته‌ای و پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد گفت‌وگو کرده است. هدف مذاکرات اخیر او دستیابی به نتیجه نبوده بلکه فراهم آوردن زمینه لازم برای دیدار آتی ترامپ و پوتین بوده است.» مشاور امنیت ملی آمریکا اظهار کرد: «به نظر من واقعیت این نشست به خودی خود قابل تامل است. من این مسئله را رد نمی‌کنم که آنها به توافق‌های ملموسی دست پیدا کنند اما موضوعات مختلفی برای سخن گفتن وجود دارد.» ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در دیدار با جان بولتون، معاون رئیس جمهوری آمریکا در امور امنیت ملی تصریح کرد:«در پی نزاع سیاسی داخلی در ایالات متحده، روابط مسکو و واشنگتن در بهترین وضعیت خود قرار ندارد. او افزود:«متاسفانه روابط روسیه و آمریکا در بهترین وضعیت خود نیست. من بارها در مورد این مسئله صحبت کرده‌ام و دوست دارم که در نشست با شما نیز آن را تکرار کنم. من معتقدم که این مسئله تا حد زیادی به دلیل نزاع سیاسی داخلی شدید در ایالات متحده است.» پوتین تصریح کرد: «معتقدم این سفر بولتون امیدی را ایجاد می‌کند تا روسیه و ایالات متحده اولین گام‌ها را برای از سرگیری روابط بردارند.»
بندبازی روس‌ها نسبت به ایران
روابط روسیه و آمریکا در طول حدود دو‌دهه‌ای که ولادیمیر پوتین در قدرت بوده فراز و نشیب‌های مختلفی داشته است. اگرچه پوتین با دو هدف مدرنیزاسیون اقتصادی و بازگشت روسیه به عنوان یک ابرقدرت جهانی به عرصه بین‌الملل به کرملین راه یافت اما او برخلاف دوران شوروی، ایدئولوژی را محور برنامه‌های خود قرار نداده و همواره از شانس بهبود روابط با آمریکا و غرب سخن گفته است. مسکو یک بار هم وقتی باراک اوباما در سال 2009 به قدرت رسید تحت سیاستی به نام «ریست» روابط خود با آمریکا را بازیابی کرد اما چندان دوام نیافت. نکته جالب آنکه در آن زمان وقتی روابط این دو کشور در چالش بود مسکو از حامیان ایران و برنامه اتمی تهران بود اما بعد از بهبود رابطه با واشنگتن آنها به جبهه غرب برای تحریم علیه ایران پیوستند و شدیدترین تحریم‌های اقتصادی اعمال شد. حالا درحالی که تهران و مسکو همکاری‌های نزدیکی را در سوریه تجربه کرده‌اند بیم آن می‌رود که بار دیگر نزدیکی کاخ سفید و کرملین موجب شود روس‌ها ایران را دور بزنند. مسکو در طول تاریخ نشان داده برای دستیابی به منافع خود فاکتوری به نام دوست دائمی نمی‌شناسد و حتی در اولین سند سیاست خارجی این کشور بعد از فروپاشی شوروی نیز آمده روسیه دوست یا دشمن دائمی ندارد و بر اساس مقتضیات و منافع خود به دنبال رابطه با همه کشورهای جهان است. در همین حال آنها روابط ویژه‌ای نیز با اسرائیل دارند و در طول سه سال حضور نیروهای روس در سوریه هماهنگی‌های نظامی میان مسکو و تل آویو همواره منظم برقرار بوده و حتی در دو سال اخیر به طور چشمگیری شاهد سفرهای بنیامین نتانیاهو به مسکو بوده‌ایم. حالا باید دید آیا دیدار آتی میان رهبران دو کشور موجب نزدیکی روابط خواهد شد یا خیر؟ بدون تردید ایران یکی از محورهای مهمی است که دونالد ترامپ در دیدار با پوتین پیش خواهد کشید. تحریم‌های ایالات متحده ظرف چهار ماه آینده به صورت پلکانی علیه ایران اعمال خواهد شد و کاخ سفید به دنبال این است که بار دیگر روسیه را هم برای حمایت از این تحریم‌ها در کنار خود قرار دهد. در شرایطی که احتمال نزدیکی دو کشور وجود دارد اما همچنان برخی سیاستمداران در محافل اصولگرا و محافظه کار معتقدند ایران باید غرب را رها کند و به دامان روسیه برود؛ سیاستی که متاسفانه تا حدودی نیز دنبال شده حتی با علم به اینکه روس‌ها بندبازهای خوبی هستند و در لحظه علیه تهران تغییر موضع می‌دهند.
