فضای مجازی؛
بازار مکاره یا ابزار اطلاع رسانی
خرداد:شبکه های اجتماعی در سال های گذشته بر زندگی فردی و اجتماعی، تاثیر فراوانی گذاشته اند. پیامدهایی مثبت و منفی که با ارتقای سواد رسانه ای، افراد جامعه می توان از این بازار مکاره در جهت توسعه اقتصادی و تثبیت امنیت ملی بهره برد.
به گزارش خرداد به نقل از ایرنا؛ با فراگیر شدن شبکه های اجتماعی و تاثیر غیرقابل انکار آن بر ابعاد گوناگون زندگی، آسیب شناسی این مقوله امری مهم و حیاتی به شمار می رود، کارشناسان انتشار سریع و آزادانه اخبار، افزایش قدرت تحلیل، تقویت روحیه انتقادی و خرد جمعی، امکان عبور از مرزهای جغرافیایی، امکان بیان ایده‌ها، توسعه مشارکت‌های مفید اجتماعی و بسیج افکار عمومی و افزایش سرعت در فرآیند آموزش را از جمله مزیت های شبکه های اجتماعی می دانند.
این فضای غیر واقعی یا به قول معروف مجازی در کنار مقبولیت های خود، آسیب هایی را نیز متوجه کاربران خویش می سازد که می توان به مواردی چون ایجاد ناآرامی و اغتشاش با بسیج افکار عمومی، تغییر در ارزش‌ها و باورها، افزایش تعارضات ساختاری و دوگانگی هویت، هدف قرار دادن وحدت و انسجام ملی، تضعیف پیوندهای سنتی از طریق تقویت و تبلیغ ارزش‌های بیگانه اشاره کرد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، نظرات «امیدعلی مسعودی» استاد علوم ارتباطات دانشگاه سوره را در ارتباط با نقش شبکه های اجتماعی در زندگی روزمره، جویا شد.
** فراگیری شبکه های اجتماعی در زندگی فردی و اجتماعی
فراگیر شدن شبکه های اجتماعی در زندگی فردی و اجتماعی مردم، علت و ریشه های متنوعی دارد. نوع اطلاع رسانی، رسانه های جمعی به گونه ای بوده است که نتوانسته اند تا نیازهای مخاطبان را برآورده سازند و در ارتباط با دلایل این موضوع می توان ضعف ساختاری، مدیریت نابسامان رسانه ها و کاستی های محتوایی را بیان کرد و در کنار این مسایل باید به جذابیت ها و توانمندی های شبکه های اجتماعی برای جذب مخاطب پرداخت که از آن جمله می توان به حالت مولتی مدیا(چند رسانه ای) بودن، این شبکه ها اشاره کرد به عنوان مثال در هنگام خواندن روزنامه، فقط نوشته ها را می‌توان خواند و صدا و تصویر متحرک (ویدیو) در اختیار مخاطب قرار نمی گیرد اما کاربران با ورود به شبکه های مختلف اجتماعی قادر هستند تا تمام این امکانات(دیداری، شنیداری و نوشتاری) را به طور همزمان در اختیار داشته باشند.
از طرف دیگر مهمترین جذابیت این فضا، تعاملی بودن این فضا است که این امکان را برای کاربر مهیا می سازد تا مخاطب و خواننده، نظر خود را در ارتباط با موضوع های مختلف بیان و منتقل کند. در فضای مجازی هر انسان خود یک رسانه به شمار می رود و هر فرد می‌تواند خود به تولید محتوا بپردازد. همچنین سرعت، دقت، کیفیت بالا و هزینه ها پایین را باید به مزیت های شبکه های اجتماعی افزود. این عوامل باعث می شود تا مردم به سمت رسانه های مجازی و شبکه های اجتماعی گرایش و سوق یابند.
** پیامدهای مثبت و منفی شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی با دارا بودن آثار مثبت و منفی، حکم شمشیر دولبه را در زندگی افراد جامعه ایفا می کنند. گردش سریع اطلاعات، سرعت انتقال اخبار و حجم وسیع داده ها از نقاط قوت شبکه های اجتماعی به شمار می روند از طرف دیگر به دلیل آن که خیلی از این شبکه ها از پشتوانه مشخصی برخوردار نیستند و در جایی ثبت نشده اند، این امکان وجود دارد تا وارد حریم خصوصی افراد شوند چراکه در بسیاری از مواقع، آنها از منابع ناشناسی تغذیه می شوند. این موارد بستر وارد ساختن آسیب هایی را به کاربران مهیا می سازد در صورتی که این مساله در ارتباط با رسانه های سنتی به خاطر آن که منبع مشخص و مدیران شاخص دارند و اگر جرمی هم به وقوع بپیوندد امکان پیگیری وجود خواهد داشت به کمترین میزان خود می رسد و کمتر جرائمی در این رسانه ها روی می دهد.
**شبکه های اجتماعی و قدرت بسیج کنندگی
فراگیر بودن شبکه های اجتماعی و نفوذ فضای مجازی در زندگی مردم، قابلیت و قدرت بسیج کنندگی مردم را در حوزه های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای این رسانه ها فراهم کرده است و نفوذ و فعالیت دشمنان در این فضا و تاثیرگذاری غیرقابل انکار آنها، گاهی به تجمع های غیرقانونی، التهاب ها و تنش های اجتماعی می انجامد اما این شبکه ها دور از دسترس نیستند و با نظارت و شناسایی می توان با شبکه های سیاه نما و وابسته برخورد و آنها را از دسترس کاربران خارج ساخت.
حضور آگاهانه در این فضای می تواند به خنثی ساختن، طرح های دشمنان در این زمینه منجر شود و با آگاهی بخشی و ارتقای سواد رسانه ای، جامعه را نسبت به تهدیدات موجود آگاه ساخت، مردم در کنار خبر به تحلیل و گزارش نیاز دارند و بایستی که با اقناع افکار عمومی، میدان را به دشمنان واگذار نکرد هر چه عرصه اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف در کشور محدودتر باشد به دیگران و نیروهای بیگانه این امکان داده می شود تا حضور خود را استحکام بخشند.
**شبکه های مجازی موثر در توسعه اقتصادی
باید توجه داشت که شبکه های اجتماعی، فقط فضای اطلاعات و داده های خام نیست و در این فضا، بسیاری از مشاغل فعالیت می کنند به عنوان مثال در حمل و نقل های شهری، وجود برخی از نرم افزارها و اپلیکیشن ها تا حدودی سبب کاهش هزینه ها، بهبود آلودگی هوا و حل معضل ترافیک شده اند. بنابراین پیامدهای مثبت و منفی شبکه های اجتماعی باید به طور همزمان دیده و رصد شود. با حذف این شبکه‌ها، بخشی از زندگی روزمره مردم دچار مشکل خواهد شد، همچنین برای حفظ و استفاده از این فناوری نیز باید هزینه‌هایی را پرداخت کرد و با حضور موثر در این فضا و رسانه به پرسش ها و ابهامات جامعه پاسخگو بود و در مسیر منافع ملی به جریان سازی پرداخت.
** افزایش سواد رسانه ای و پیشگیری از آسیب های اجتماعی
افزایش سواد رسانه ای یکی از راهکارهای تاثیرگذار در مصونیت بخشیدن به کودکان و نوجوانان در مواجهه با آسیب های شبکه های اجتماعی است و در این مسیر، برگزاری انجمن ها و همایش های علمی و همچنین آگاهی بخشی در مدارس و مجهز ساختن والدین به سواد رسانه ای می تواند از آسیب های موجود در این فضا پیشگیری کند.
