چشم انداز خاورمیانه بدون آمریکا
خرداد: دستور رئیس جمهوری آمریکا مبنی برخروج نیروهای این کشور از دو کشور سوریه و افغانستان نشانگر چرخش ناگهانی راهبرد کاخ سفید در قبال خاورمیانه و مناطق مجاور آن است؛ تصمیمی که به دلیل پیامدهای آن با مخالفت هایی از سوی همپیمانان این کشور مواجه شده است.
به گزارش خرداد به نقل از ایرنا، با گذشت حدود دو سال از ورود «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا به کاخ سفید، گویی یکی دیگر از شعارهای انتخاباتی وی در حال تحقق یافتن است. وی که در حین رقابت های انتخاباتی سال 2016 بر ضرورت پایان دادن به حضور نظامی در آسیا تاکید می کرد، اینک در صدد اجرای آن برآمده است.
رئیس جمهوری آمریکا چهارشنبه (28 آذر) در یک پیام ویدئویی گفت که «ما برای یک مدت طولانی در سوریه جنگیده ایم. ما اکنون بر داعش پیروز شده ایم. آنها را شکست داده ایم، آنها را سخت شکست داده ایم. اکنون زمان بازگشت نیروهای‌مان به خانه است.» وی همچنین بر خروج نیمی از نیروهای آمریکا از افغانستان تاکید کرد.
آن طور که از توئیت های ترامپ بر می آید، وی بیش از هر عاملی به کاهش هزینه های اقتصادی نظر دارد به عنوان نمونه در یکی از توئیت های خود نوشته است که «آمریکا با پلیس شدن در خاورمیانه و هزینه کردن تریلیون‌ها دلار، چیزی را نصیب خود نکرده و فقط به ایران و روسیه کمک می‌کند.»
اما سردرگمی ترامپ در ارتباط با حضور نظامیان آمریکا در افغانستان مشهود است. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که ترامپ در دو سال گذشته علاوه بر افزایش بودجه نظامی ایالات متحده، بر شمار نظامیان خود در کشورهای این منطقه نیز افزود.
رییس جمهوری آمریکا سی ام مردادماه پارسال راهبرد ایالات متحده را در قبال افغانستان تشریح کرد و گفت: نیروی نظامی آمریکا از 16 سال پیش در افغانستان حضور دارد و این حضور چند سال دیگر نیز ادامه خواهد یافت. در جریان این ماموریت قرار است مبارزه با تروریست های القاعده و داعش تشدید و از قدرت گیری اسلام گرایان افراطی طالبان در افغانستان فعالانه جلوگیری شود.
اینک با وجود اعتراضات آشکار همپیمانان آمریکا، شاهد چرخش ناگهانی از سوی ترامپ در این زمینه هستیم و از حدود 14 هزار سرباز آمریکایی حاضر در افغانستان، اینک باید نیمی از آن ها یعنی حدود هفت هزار نفر باید خاک این کشور را ترک کنند و ماموریت مقابله با تروریست های داعش و طالبان را بر عهده 350 هزار سرباز افغان بسپارند؛ ماموریتی که مقامات افغانستان از آن احساس نگرانی نمی کنند و سخنگوی رئیس جمهوری این کشور گفته است «خروج نیروهای آمریکایی تاثیر سوئی بر امنیت این کشور نخواهد داشت زیرا در چهار سال و نیم گذشته کنترل کامل اوضاع در دست نیروهای افغان بوده است.»
از سال 2001 که آمریکا به بهانه نابودی القاعده، افغانستان را اشغال کرد، واشنگتن تا کنون هزینه های جانی و مالی چشمگیری را متقبل شده است که بر پایه برخی گزارش ها، کشته شدن بیش از دو هزار و 400 سرباز آمریکایی و هزینه ای بالغ بر 900 میلیارد دلار (و بر پایه برخی گزارش ها یک هزار میلیارد دلار) از آن جمله به شمار می رود.
باوجود اعتماد به نفس سران کابل و تاکید آنان بر تامین امنیت کشور خود اما در داخل و خارج از مرزهای آمریکا انتقادهایی علیه تصمیم ترامپ صورت گرفته است. از نگاه منتقدان، خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان بر تقویت و افزایش گستره نفوذ طالبان خواهد افزود. مضاعف بر آن، اخیرا این گروه تروریستی بیش از پیش قدرت گرفته است.
در طرف دیگر ماجرا سوریه ای قرار دارد که ترامپ پایان عمر داعش را دلیل خروج نیروهای خود از این کشور عنوان کرده است. بر پایه تصمیم ترامپ، 2 هزار و 130 نیروی امریکایی در سوریه ظرف 60 تا 100 روز آینده خاک این کشور را ترک می کنند و در شهر اربیل عراق مستقر می شوند؛ تدبیری که متحدان منطقه ای و فرامنطقه ای آمریکا را ناخرسند ساخته است.
باوجود حمایت آمریکا از کردهای سوریه، این تصمیمی نبود که به مذاق کردها خوش آید. از این رو «کریم عمر» سخنگوی «ائتلاف نیروهای نظامی کرد و عرب» (SDF) روز پنجشنبه (29 آذر) ضمن ابراز نارضایتی از تصمیم ترامپ، تاکید کرد که این تصمیم تاثیری منفی بر مبارزه با نیروهای تروریستی خواهد گذاشت و باعث تجدید قوای این گروه تروریستی خواهد شد.
ضمن این که در ماه های اخیر شاهد تنش های جدی بین کردهای شمال سوریه و ترکیه بوده ایم و کردها برای تقابل با ترکیه روی حمایت های آمریکا حساب ویژه ای باز کرده اند. نگرانی همپیمانان اروپایی آمریکا نسبت به تاثیر تصمیم ترامپ بر افزایش تنش میان کردها و ترکیه و همچنین تقویت گروه های تروریستی در روزهای اخیر انعکاس گسترده ای یافته که می توان به مواضع انتقادی وزیر امور خارجه آلمان و وزیران دفاع بریتانیا و فرانسه اشاره کرد.
در داخل ایالات متحده و درون دو طیف سیاسی اصلی این کشور اعم از دموکرات و جمهوریخواه نیز صدای انتقادها بر ترامپ همچنان بلند است که «لیندسی گراهام» سناتور جمهوریخواه و «مارک وارنر» سناتور دموکرات از آن جمله محسوب می شوند. جدی ترین اختلاف در کابینه ترامپ اما بین رئیس جمهوری و «جمیز متیس» وزیر دفاع او رخ داده است؛ اختلافی که باعث شد متیس روز پنجشنبه موضوع کناره گیری خود را رسانه ای کند.
هر چند در متن استعفای متیس اشاره ای به اختلاف نظر وی با ترامپ در ارتباط با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و سوریه نشده اما وی در بخشی از استعفانامه خود نوشته که «شما (ترامپ) حق برخورداری از وزیر دفاعی را دارید که نظراتش با نظرات شما همسوتر باشد.»؛ جمله ای که ناظران آن را در ارتباط با تصمیم اخیر رئیس جمهوری آمریکا تفسیر می کنند.
منتقدان، تصمیم ترامپ را بسترساز قدرت یابی افزون تر و بازیگری موثرتر روسیه و ایران در منطقه ارزیابی می کنند؛ ائتلافی شامل مسکو و تهران که در ماه های اخیر آنکارا را نیز با خود همراه کرده است. از نگاه آنان، تضعیف اسرائیل و کشورهای عربی خاورمیانه نیز در صورت حضور کمرنگ آمریکا در منطقه دور از ذهن نیست.
در نگاه ترامپ، تشنج در منطقه می تواند برا پیشبرد سیاست های این کشور موثر واقع شود. با متشنج تر شدن اوضاع خاورمیانه، ترامپ سلاح های بیشتری را به این منطقه آشوب زده روانه خواهد کرد. ضمن اینکه وی نیم نگاهی نیز به انتخابات 2020 این کشور دارد. پایان دادن به طولانی ترین حضور نظامی آمریکا در افغانستان که عمر آن به 17 سال می رسد، برگ برنده او در انتخابات پیش رو در مقابل دموکرات ها خواهد بود.
