وعده های نسیه و تکرار زیاده خواهی اروپایی
بازی اروپایی ها در زمین واشنگتن و صبر تاکتیکی ایران
خرداد؛ با بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی در واکنش به تحریم های نفتی و هسته ای آمریکا علیه ایران، بار دیگر مشخص شد که اروپا و آمریکا در یک زمین علیه ایران بازی می کنند و امید به اروپایی ها برای ایفای نقش مستقل از آمریکا بیهوده است.
به گزارش ایرنا، 'فدریکا موگرینی' مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیران امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس روز شنبه در بیانیه ای مشترک از اقدام آمریکا در تمدید نکردن معافیت های تحریمی برای صادرات نفت ایران و همچنین تمدید نکردن همه معافیت های مربوط به پروژه های هسته ای در ایران ابراز تاسف و نگرانی کردند.
در حالی که آمریکا با 'قابل تحریم دانستن' همکاری با ایران برای خارج کردن مازاد اورانیوم غنی شده و آب سنگین، عملا ایران را در موضع 'نقض برجام' با عبور از محدوده مجاز ذخایر هسته ای یا اجابت خواسته های غیرقانونی غرب در توقف غنی سازی قرار داده است، اتحادیه اروپا در بیانیه خود بدون اشاره به تلاش عملی آمریکا برای به شکست کشاندن برجام، خواستار ادامه اجرای کامل تعهدات ایران در برجام شده است.
در بخش دیگری از بیانیه اروپایی ها با تکرار وعده های مربوط به تجارت با ایران آمده است: ما مصمم به دنبال کردن تلاش ها با شرکای اروپایی برای ایجاد امکان ادامه تجارت مشروع با ایران - از جمله از طریق عملیاتی سازی ساز وکار 'اینستکس' - هستیم. امضا کنندگان این بیانیه همچنین همه کشورها از جمله روسیه و چین به عنوان طرف های برجام را تشویق کرده اند که برای دنبال کردن تجارت مشروع مجاز مطابق برجام تلاش کنند.
اما مهمترین بخش بیانیه اتحادیه اروپا در کنار تکرار وعده های عملیاتی شدن اینستکس و ادامه تجارت مشروع با ایران ، تاکید دوباره بر پرداختن به مسائل منطقه ای و برنامه موشکی ایران است.
در بیانیه اتحادیه اروپا از نقش منطقه ای ایران در مبارزه با تروریسم و حمایت از محور مقاومت در برابر تجاوزکاری های رژیم صهیونیستی، به عنوان 'نقش ایران در بی ثباتی منطقه ای' یاد شده و آمده است: در تکمیل حفظ برجام، ما از یک رویکرد جامع با ایران با دیدگاهی معطوف به پرداختن به همه موضوعات مورد نگرانی از جمله نقش ایران در بی ثباتی منطقه ای و فعالیت های موشکی ایران، حمایت می کنیم.
اتحادیه اروپا بارها تاکید و تصریح کرده است که در مورد ایران همان نگرانی های آمریکا را دارد. همین هفته گذشته بود که «یاچک بایلیکا» (Jacek Bylica) نماینده اتحادیه اروپا در کمیته مقدماتی کنفرانس بازنگری معاهده منع اشاره هسته ای (ان پی تی) در نیویورک، ضمن تاکید بر 'لزوم ادامه اجرای تمام تعهدات ایران، همکاری به موقع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تصویب پروتکل الحاقی تاکید' و گفت:'از ایران می‌خواهیم از هرگونه فعالیت مرتبط با موشک های بالستیک از جمله پرتاب موشک که ناسازگار با قطعنامه 2231 است، خودداری کند؛ نقشی سازنده در منطقه ایفا کند، و به همه قطعنامه‌های مرتبط شورای امنیت بخصوص قطعنامه‌های مرتبط با انتقال سلاح به بازیگران دولتی و غیردولتی در منطقه احترام بگذارد'.
ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی آن براساس سنت های همکاری و اتحاد فراآتلانتیکی سده بیستم و بخصوص همکاری های نظامی و امنیتی دوره جنگ سرد در قالب سازمان ناتو در برابر 'پیمان ورشو' به درک و تفاهم مشابهی از تهدیدهای امنیتی و الگوهای مشابهی از نگرش بین المللی رسیده اند که ترک آنها حتی در دوران پسا جنگ سرد که عده ای از آن به عنوان دوران گذار در روابط بین الملل و 'جهان پساغربی' یاد می کنند، به این آسانی میسر نیست.
در این میان خروج دولت آمریکا از توافق هسته ای بین المللی و چندجانبه با ایران (برجام) موجب وارد شدن شوکی به متحدان اروپایی شد که البته از نگاه اروپایی ها این مساله در چارچوب رویکردهای کلی دولت کنونی آمریکا در مواجهه با توافق های بین المللی، ملی گرایی آمریکایی و برخورد با میراث دولت دموکرات قبلی آمریکا قابل ارزیابی است.
آنچه مشخص است کشورهای اروپایی و آمریکا در قبال تحولات منطقه غرب آسیا و برنامه هسته ای و موشکی ایران دیدگاه یکسان و ارزیابی مشابهی دارند و صرفا تفاوت آنها در شیوه و تاکتیک پرداختن به این مساله است. اروپایی ها با شدت عمل و کارزار موسوم به 'فشار حداکثری' آمریکا در برابر ایران مخالفند چون از پیامدهای احتمالی آن در ایجاد مناقشه و ناامنی در نزدیکی مرزهای اروپا نگرانی دارند.
اما در عمل به نظر می رسد که نقش اروپا به عنوان 'پلیس خوب' برای تعدیل فشارهای آمریکا در یک طرح و برنامه واحد ضد ایرانی قابل ارزیابی است.
آنچه مسلم است اینکه دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران نیز به این مساله واقف است و در تلاش است تا از این روزنه و شکاف اندک تاکتیکی میان واشنگتن و برخی پایتخت های اروپایی تا حد ممکن برای امتیازگیری از طرف اروپایی استفاده کند.
'محمدجواد' ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اواسط فروردین ماه امسال در پیامی توئیتری از سستی اروپا در حمایت از برجام انتقاد کرد و نوشت: یک سال پس از لغو غیرقانونی برجام توسط آمریکا، اروپا نتوانسته است اراده ای سیاسی برای مقابله با تروریسم اقتصادی آمریکا جمع کند. حتی نه از طریق ایجاد یک کانال بانکی برای کمک های بشردوستانه. به جای این کار، سه کشور اروپایی با اعمال فشار بر سازمان ملل متحد در مورد قابلیت های دفاعی ما مشغول خشنود کردن دونالد ترامپ هستند.
ظریف همچنین اواخر فروردین ماه امسال در واکنش به گستاخی سفیر فرانسه در آمریکا، به 'طرف های اروپایی در برجام' تاکید کرد: هیچ ممنوعیتی بر غنی سازی اورانیوم توسط ایران تحت 'ان پی تی' ، برجام یا قطعنامه 2231 وجود ندارد . نه الان نه در سال 2025 نه بعد از آن - شاید مفید باشد که طرف های اروپایی سندی که امضا کردند و متعهد به دفاع از آن شدند را بخوانند.
'ژرار آرو' سفیر فرانسه در آمریکا اواخر فروردین ماه در روزهای پایانی ماموریت خود در واشنگتن با طرح ادعاهایی علیه برنامه هسته ای ایران نوشت: پس از پایان برجام نیز ایران مجاز به غنی سازی اورانیوم نخواهد بود. ایران طبق 'ان پی تی' و پروتکل الحاقی اول باید ثابت کند که فعالیت های هسته ای آن صلح آمیز است. وی افزود: همانطور که در سال 2002 گفتیم، غنی سازی اورانیوم بدون وجود برنامه هسته ای که بطور معتبر صلح آمیز باشد، طبق 'ان پی تی' غیرقانونی است.
در سال 2025 هم اگر لازم باشد قادر خواهیم بود که همانگونه واکنش نشان دهیم. تحریم ها اعمال شد و تحریم ها می تواند مجددا اعمال شود. پس از برجام هیچ 'غروبی' (برای محدودیتها) وجود ندارد. روسیه سوخت نیروگاه بوشهر را تامین می کند و بنابراین ایران نیازی به غنی سازی نخواهد داشت.
این مواضع سفیر فرانسه که البته تحت فشارهای و بطور مصلحتی مجبور به حذف این بیانیه در توییتر شد، به روشنی نشان داد که کشورهای اروپایی نیز در ارتباط با برنامه هسته ای ایران دقیقا دیدگاه استراتژیک مشابه آمریکا دارند و به چیزی کمتر از تعطیلی صنعت بومی هسته ای ایران رضایت نمی دهند.
وزیر امور خارجه ایران همچنین در گفت وگویی با پایگاه اطلاع رسانی رهبری تاکید کرد: ما هیچ‌گاه امید به اروپا نبستیم؛ برای همین هم هست که در سال‌های گذشته حتی در ابتدای برجام، بیشترین رفت و آمدهای ما با کشورهای همسایه بوده، با کشورهایی بوده که شرکای قدیمی ما هستند مثل روسیه، چین، ترکیه، عراق و توجه ما برای آینده‌ی روابط خارجی به این سمت بوده است.
وی افزود: از ابتدای کار دولت یازدهم و به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام، توجه ما روی کشورهایی که نزدیک ما هستند، در کنار ما بوده‌اند، کشورهایی که در شرایط دشواری با ما همکاری کرده‌اند، متمرکز بوده است. وظیفه‌ی ما به‌عنوان دستگاه دیپلماسی این است که کار اروپایی‌ها را پیگیری کنیم، به آنها تذکر بدهیم، فشار بیاوریم که شما موظفید تعهداتتان را انجام بدهید؛ اما هیچ‌گاه به آنها چشم امید نباید داشته باشیم.
در چنین شرایطی است که جمهوری اسلامی ایران ضمن داشتن نیم نگاهی به اروپا و ساز وکار اینستکس، تمرکز خود را بر همکاری با همسایگان و کشورهای خارج از مدار غرب مانند چین و روسیه قرار داده و می تواند بدعهدی های اروپایی را نیز در صورت لزوم و در زمان مناسب پاسخ دهد چنانکه مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده اند که صبر ایران نامحدود نیست و برجام بیش از آنکه اقتصادی باشد یک توافق امنیتی بوده که با کل جهان در ارتباط است. بدیهی است هرگونه ضربه عملی به برجام می تواند تبعاتی بر امنیت اروپا هم داشته باشد.
