آغاز پروژه منشاء‌یابی دوده در هوا
خرداد: معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: پروژه‌ای را با عنوان شناسایی منشاء دوده‌های موجود در هوا آغاز کردیم اما اگر منابع مالی جواب بدهد امسال در سه شهر تهران، مشهد و اهواز به طور کامل اجرا خواهیم کرد.
به گزارش خرداد ،آلودگی هوا کلاف سردرگمی است که وقتی با دقت به آن نگاه می‌کنید چند وجهه دارد، از سوخت گرفته تا نحوه کارکرد صنایع، خودرو و حتی وزش باد به ویژه در کلانشهرها که اگر تمام این موارد درست در کنار هم قرار نگیرند و حول یک هدف یعنی هوای سالم نچرخند قطعا شرایط هوا روز به روز بدتر خواهد شد بر این اساس سازمان حفاظت محیط‌زیست درصدد است تا تمام مولفه‌های مربوط به آلودگی هوا را در کنار هم قرار داده و دستگاه‌ها را برای اجرایی با شتاب بیشتر پای کار آورد.
می دانیم که شرایط هوا به ویژه در کلانشهرها مناسب نیست، بنا به گفته کامران باقری لنکرانی رییس کارگروه کاهش مخاطرات آلودگی هوا در فرهنگستان علوم پزشکی، سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ هزار مرگ در کشور مرتبط با آلودگی هوا رخ می‌دهد که از این عدد ۱۰ درصد آن مربوط به تهران است، انسان‌ها با توجه به آلودگی‌های مختلف، در مخاطرات انواع بیماری‌ها از جمله قلبی، تنفسی و انواع سرطان‌ها قرار دارند بنابراین اگر متوجه شویم با چه مساله مهمی روبرو هستیم آن را در اولویت قرار خواهیم داد.
همچنین بر اساس آخرین گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، زیان اقتصادی ناشی از مرگ و میر زودرس و بیماری های منتسب به آلودگی هوا در سال ۹۶ در تمام کشور برابر با ۱۸۸ هزار میلیارد ریال برآورد شده است.
اگر بتوانیم تحقیقات و بررسی‌ها در زمینه منابع و راه‌های مقابله با آن را دقیق‌تر و عمیق‌تر انجام دهیم و ریشه‌یابی درستی از مشکل داشته باشیم بطور قطع به راهکارهای خوبی در زمینه کاهش آلودگی هوا و اثرات بهداشتی و زیست محیطی ناشی از آن دست خواهیم یافت.
در گزارش‌های ارائه شده در زمینه آلودگی هوا و منابع آلوده کننده گفته می‌شود که سهم منابع متحرک مانند خودروها ۷۶ درصد است اما منابع متحرک متفاوتی داریم از جمله خودروهای سواری، وانت بارها و کامیون که سهم هر کدام متفاوت است بنابراین در مسیر کاهش آلودگی هوا نباید فقط مثلا بر روی خودروهای شخصی تمرکز کرد بلکه باید برای تمام بخش‌ها علمی و منطقی برنامه‌ریزی کرد که سوخت یکی دیگر از این مولفه های مهم است که باید جدی به آن پرداخته شود.
نتایج بسیاری از تحقیقات نشان می دهد که ظرفیت اکولوژیک تهران ۲۰ سال پیش تمام شده و دیگر توان پذیرش جمعیت بیشتر، صنایع مختلف و خودروهای زیادتر را ندارد، کار به جایی رسیده که اگر ۳ تا ۴ روز هوا در پایتخت ساکن شود آلودگی افزایش می‌یابد، متاسفانه با این وضعیت همچنان در حال تولید خودرو و ورود آن به چرخه مصرف هستیم، مثلا در تهران سالانه حداقل ۲۰۰ هزار خودرو اضافه می‌شود که نتیجه آن انباشت آلایندگی و آلودگی هوا است این درحالی است که در به روز بودن استاندارد آنها و حتی سوخت بحث های زیادی وجود دارد، هر چند در سال های اخیر اقدامات خوبی در زمینه تولید سوخت استاندارد صورت گرفته اما باید با شتاب بیشتری پیش رود؛ این نشان می دهد که عوامل زیادی در آلودگی هوا نقش دارند که باید موازی با هم برطرف شوند.
در این میان سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی امر آلودگی هوا با همکاری نهادهای مرتبط یک سری اقداماتی را در قالب قانون هوای پاک آغاز کرده است که یکی از مهمترین آنها بحث نظارت بر دستگاه های اجرایی در خصوص سوخت است که مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: سوخت به عنوان یکی از مولفه های آلودگی هوا به ویژه در کلانشهرها از اهمیت زیادی برخوردار است از این رو سازمان محیط زیست نظارت خود را بر این مقوله زیاد کرده است.
وی افزود: در تابستان سال گذشته تعداد روزهایی که به علت بالا بودن ناکس و ازن شرایط هوا ناپاک بود به مراتب از ذرات گرد و غبار ریزی که در زمستان به علت انباشت ذرات معلق ناشی از سوخت و احتراق ناقص خودروها، بیشتر بوده است بنابراین اگر تابستان را حذف کنیم می توانیم بگوییم که سال گذشته از لحاظ وضعیت کیفی هوا، سال بسیار خوبی بوده است چون سال گذشته نظارت های خود را نسبت به سوخت افزایش دادیم، وزارت نفت نیز نسبت به سال ۹۷ عملکرد بهتری داشته است، در واقع عملکرد سال ۹۷ وزارت نفت در خصوص نفت و گاز حدود ۷۵ درصد مثبت بوده که سال ۹۸ به بیش از ۸۵ درصد کیفیت سوخت استاندارد ارتقاء یافت.
افزایش یک میلیون معاینه فنی خودرو
تجریشی در ادامه به روند معاینه فنی خودروها اشاره کرد و گفت: معاینه فنی یکپارچه در سال ۹۷ شکل گرفت که بعد از آن بیش از یک میلیون معاینه فنی جدید انجام شد که این خودروها مجبورند که در دوره بعد هم معاینه فنی را انجام دهند که این روند می تواند ادامه دار باشد، بر این اساس نظارت دوربین های وزارت کشور و پلیس راهنمایی و رانندگی در تهران بهبود داشته است بنابراین افراد زمانی که وارد شهر می شدند اگر معاینه فنی نداشتند جریمه می شدند که این خود عامل بازدارنده بود که خودروهای آلوده وارد شهرها نشوند، البته در دیگر شهرها عملکرد در این زمینه هنوز بسیار ضعیف است.
وی ادامه داد: اینها یک سری اقداماتی است که در بهبود وضعیت هوا بیشترین اثر را داشتند، البته شاید وضعیت بهتر نشده باشد اما وجود افزایش ۱۵۰ هزار خودرو به تهران حداقل شرایط هوا ثابت مانده است که این جای امیدواری دارد، آمارها نشان می دهد در سه سال اخیر تعداد خودروهایی که در تهران ثبت شد بیش از ۳۰۰ هزار خودرو است، این در حالی است که خودروهایی که در شهر تهران تردد می کنند عمرشان تمام شده و بیشتر آلودگی ایجاد می کنند بنابراین اتوبوس ها، مینی‌بوس ها و تاکسی‌ها سال به سال فرسوده تر می شوند، با این شرایط نباید انتظار داشته باشیم که سال به سال وضعیت بهتر شود اینها واقعیت هایی است که باید به مردم گفته شود اینطور نباشد که مدام بگوییم وضعیت خوب شده البته شرایط بهتر شده اما هنوز راضی نیستیم چون عمر ناوگان حمل و نقل افزایش یافته است و باید فکری اساسی برای سامانه های حمل و نقل عمومی در شهر تهران شود.
تهیه بانک اطلاعاتی منابع ثابت
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: منابع ساکن یکی دیگر از مولفه های آلودگی کلانشهرها به ویژه تهران است و باید برای آنها نیز فکری بکنیم، مطالعاتی در سال ۹۲ انجام شد که در سال های ۹۷ و ۹۸ نیز ادامه یافت به نکته جالب و حایز اهمیتی اشاره کرد اینکه سهم آلودگی منابع ثابت در حال افزایش است یعنی از ۱۵ درصد به ۴۰ درصد رسیده است و آنهم نشاندهنده این است که حتما باید روی منابع ثابت متمرکز شویم.
وی ادامه داد: بر این اساس بانک اطلاعاتی منابع ثابت را تهیه و تکمیل کردیم و در حال وارد کردن اطلاعاتی همچون نوع صنایع ، مکان قرار گیری آنها و نحوه آلودگی آنها را به عنوان اطلاعات پایه در این بانک هستیم بنابراین با توجه به اهمیت موضوع حتما بروی منابع ثابت باید برنامه داشته باشیم که امسال در راستای قانون هوای پاک بر روی افزایش سهم منابع ثابت مانند موتورخانه ها و کارخانه ها متمرکز شده ایم.
مازوت و گازوییل خط مقدم آلودگی هوا در زمستان
تجریشی اظهار داشت: با اقداماتی که صورت گرفته بود سال گذشته می توانست وضعیت هوا بسیار بهتر شود اما متاسفانه در آن پیکی که مشکل آلودگی هوا داشتیم در بسیاری از شهرها مازوت سوزی و گازوییل سوزی صورت گرفت که برای برخی از شهرها مانند کرمانشاه و همدان مشکل ساز شد چون نزدیک به ۶۵ درصد سوخت مورد نیازشان مازوت و گازوییل بود چون نتوانسته بودند در زمستان گاز مورد نیاز را تامین کنند اما در تهران و اصفهان با جدیت مانع استفاده از این دو به عنوان سوخت شدند و محیط زیست به طور مداوم کار پایش را انجام داد.
وی تاکید کرد: بنابراین اکنون مشکل اساسی که داریم این است که از یک طرف هر چه می توانیم به روستاها و شهرها گاز می دهیم بعد که به زمستان می رسد نمی توانیم بین مصرف شهری و مصرف صنعتی توازن برقرار کنیم، خطوط انتقال پاسخگوی هر دو نیاز نیست بنابراین مجبور می شویم برویم سراغ استفاده از گازوییل و مازوت، این درست زمانی اتفاق می افتد که حالت وارونگی دما را نیز داریم این را باید به صورت کاملا جدی حل کنیم.
در قطع گاز، آلودگی هوا در نظر گرفته شود
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اکنون اطلاعات تک تک نیروگاه ها را جمع آوری کردیم و باید برویم سراغ حل این مساله، باید یک برنامه داشتیم که کدام شهرها و صنایع دیسپچینگ نباید بدون در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی گاز آن کارخانه را قطع کند و بگوید بروید سراغ مازوت یا گازوییل، چون کارخانه و نیروگاه ها هم می گوید دست ما نیست به ما هم گاز نمی دهند و ما هم که نمی توانیم نیروگاه را از کار بیندازیم بنابراین در این قسمت با صنعت مشکلی نداریم و باید برویم سراغ نهادی که تامین کننده انرژی است و از آنها بخواهیم که به مسائل محیط زیستی و آلودگی هوا در تامین انرژی توجه بیشتری کنند در حالی که آنها فقط نگاه می کنند که گاز دارند یا ندارند و این تبعات بسیار سنگینی دارد. دیسپچینگ یعنی جایی که فشار گاز پایین افتاده ، گاز صنایع تعیین شده قطع شود.
وی افزود: مردم انتظار دارند که وضعیت بهتر شود و این حقشان است به هر حال تلاش حکومت ها و دولت ها نیز باید در این باشد که مردم هوای خوب داشته باشند اما باید به مسائل زیادی توجه کنیم، برخی مشکلات در راستای سیاست گذاری است که باید حل شوند، اکنون کارگروه مشترکی را با همکاری پژوهشگاه نیرو ایجاد کردیم تا ببینیم که چه فعالیت هایی را می توان به سمت مصرف برق سوق داد، یعنی اینها مسائل چالشی نهادینه و پایه ای ما است که هر سال با آنها روبرو می شویم، برخی هم باید در بحث نظارت و مدیریت حل شوند که امیدواریم امسال بتوانیم با آمادگی بیشتری عمل کنیم به رغم اینکه تعداد خودروها زیادتر می شود و صنایع و خودروها قدیمی تر می شوند اما نباید بگذاریم که وضعیت ما بدتر شود.
تجریشی تصریح کرد: پتانسیل بهتر شدن در کشور وجود دارد، اما اگر وضعیت جوی هوا نیز همراهی کند قطعا وضعیت بهتر خواهد شد، مثلا سال گذشته یک روز آلودگی هوا در تهران زیاد شد چون میزان وزش باد صفر بود وقتی باد به صفر متر در ثانیه برسد مانند خانه ای می شود که مثلا در آن اسپند دود کرده باشید که اگر در باز نشود هوای محیط خانه بسیار سنگین خواهد شد، در حالی که توان اکولوژیک تهران چند سال است تمام شده و در زمینه هوا بسیار آسیب پذیر شده است، مثلا شاید بتوان از یک نقطه ای آبی را به نقطه ای دیگر انتقال داد اما هوا را نمی توان جابجا کرد.
وی تاکید کرد: بنابراین با توجه به اهمیت مقوله دیسپچینگ با وزارت نیرو و نفت وارد مذاکره شدیم تا روند دیسپچینگ را بدون توجه به مسائل زیست محیطی تصمیم گیری نکنند، بر این اساس با وزارت نیرو توافق کردیم و پروژه ای را تعریف کردند که با توجه به مسائل زیست محیطی کار دیسپچینگ را انجام دهند و تصمیم گیری کنند که مورد موافقت قرار گرفت.
افزایش ایستگاه های پایش گوگرد گازوییل از ۲۰۰ به ۴۰۰ دستگاه
تجریشی گفت: اقدام دیگر گسترش پایش است، تا پیش از این اندازه گیری میزان گوگرد گازوییل را نهادهای دیگر انجام می دادند اما دستگاه های هایی را خریداری کردیم که دیگر به جای اینکه اندازه گیری گوگرد را واگذار کنیم خودمان این کار را انجام دهیم که حرکت خوبی در راستای افزایش پایش است، بر این اساس وزارت نفت قول داد که تعداد ایستگاه های پایش گوگرد گازوییل را تا آخر امسال از ۲۰۰ دستگاه به ۴۰۰ دستگاه برساند این هم قدم خوبی است بابت اینکه ما مساله سوخت را حل کنیم.
آغاز توسعه مدل پیش بینی ۶ ساعته هواشناسی
وی افزود: در قانون هوای پاک گفته شده که ۹۶ ساعت قبل از اینکه به مشکل هوا برخورد کنیم باید یک سری دستورالعمل ها تهیه شده باشد و بر اساس آن اقداماتی صورت گیرد، در این راستا با سازمان هواشناسی تفاهم نامه ای امضا کردیم که باید به قرارداد تبدیل شود که بر اساس آن قرار است توسعه مدل پیش بینی ۶ ساعته خود را امسال آغاز کنند و اینطور نباشد که مثلا ۴ بعدازظهر متوجه شویم که قرار است فردا مدارس تعطیل شود.
تهیه سیاهه آلودگی هوا برای ۱۳ شهر
تجریشی اظهار داشت: همچنین پایگاه اطلاعاتی سیاهه انتشار را در اختیار استان ها قرار می دهیم و اطلاعات تمام کلانشهرها مربوط به اینکه چه صنایعی چه میزان آلودگی در سال ایجاد می کنند و سهم آنها چقدر است مشخص می شود، این سیاهه برای ۱۳ شهر از جمله تهران، مشهد، تبریز، اراک، کرمانشاه، قم، اصفهان، شیراز و اهواز تهیه و بانک اطلاعاتی آنها نهایی شده است که بر اساس آن سناریو سازی می شود اینکه بگوییم در هر شهر چه اقداماتی، با چه هزینه ای و چه میزان اثر بخشی صورت گیرد، این مطالعه ای است که ۸ دانشگاه برتر کشور با همکاری دستگاه های اجرایی انجام می دهند.
وی گفت: همچنین پروژه کنسرسیوم دانشگاه ها که برای آلودگی هوای کلانشهرها تشکیل شده بود برای ۵ شهر آماده است که در اردبیهشت و خرداد امسال نهایی می شود که در این حالت می توانیم برنامه مقابله با آلودگی هوا در این ۵ شهر را به دولت ارائه دهیم، در واقع در این کنسرسیوم چه اقداماتی، با چه میزان هزینه و اثر بخشی برای هر شهر مشخص می شود.
آغاز پروژه منشاء یابی دوده در هوا
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: پروژه ای را با عنوان شناسایی منشاء دوده هایی که در هوا است را آغاز کردیم اگر منابع مالی ما جواب بدهد امسال سه شهر تهران، مشهد و اهواز را تمام خواهیم کرد، در این پروژه می آییم دوده هایی که در هوا است را می گیریم و منشاء آنها را پیدا می کنیم.
وی گفت: دراین راستا بانک اطلاعاتی صنایع ثابت که برای کلانشهرها است امسال کاملا راه اندازی می شود، اکنون اطلاعات را به صورت پراکنده وارد می کنیم که از امسال اطلاعات تمام این صنایع به طور کامل در این بانک بارگذاری و اندازه گیری ها مشخص می شود و می توانیم دقیق تر بفهمیم که سهم صنایع آلاینده ای که در داخل شهرها و حاشیه کلانشهرها هستند در آلودگی هوا چقدر است.
