برای پیروز؛ کالبدشکافی مرگ ۲۴۳ پوزپلنگ اسیر نتیجه‌اش شد استرس و نارسایی کلیه!

چهره رنجور پیروز ، سومین پسر ایران در کلینیک دامپزشکی تهران ، بهانه ای شده برای داشتن غصه ای جدید روی دیگر غصه های مردم ایران در این شرایط سخت اقتصادی . او که تک تک این ده ما ، با هر عکس از حال و روز خوشش ، بهانه ای می شد برای لبخندی بر لب های مان . بیماری کلیوی اما یکی از حادترین بیماری های گربه سانان ، بخصوص یوزهای در اسارت است. این را پژوهشی بین المللی با حضور محققان دانشگاه و پارک ملی واشنگتن دی سی ، نامیبیا . فلوریدابه اثبات رسانده است. این پژوهش می گوید:« طبق بررسی‌های انجام شده آمار مرگ و میر در بین یوزپلنگ‌های در اسارت به دلیل ابتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی در سراسر دنیا بالاست.»

در کالبدشکافی‌های انجام شده برروی جنازه ۲۴۳ یوزپلنگ در اسارت، ارتباط میان ضایعات کلیوی و مرگ در اثر بیماری‌های مزمن کلیوی و همچنین مقایسه میزان بروز این بیماری بین یوزپلنگ‌های دربند و یوزپلنگ‌های آزاد در طبیعت مورد ارزیابی قرار گرفت.

فیبروز مدولاری کلیه تنها ضایعه مرتبط با احتمال مرگ یوزپلنگ‌ها در اثر بیماری‌های مزمن کلیوی بود و جالب اینجا بود که اکثر یوزپلنگ‌های مبتلا به این بیماری، جوان‌تر از یوزپلنگ‌هایی با دیگر بیماری‌های کلیوی بودند.

این تحقیقات حاکی از آن بود که سن و فیبروز مدولاری کلیه از عوامل ابتدایی موثر بر روند پیشروی و بیماری‌زایی بیماری مزمن کلیوی در یوزپلنگ‌های اسیر است.

یوزپلنگ‌ها به خاطر خوی و میل طبیعی‌ به استرس و طول عمر طولانی در اسارت و مسائل مختلف بیشتر از هر گربه‌سان دیگری در اسارت مستعد ابتلا به بیماری‌های کلیوی حاد هستند و وجود بیماری مزمن کلیوی در یوزپلنگ‌های خردسال، نشانگر این است که پیشگیری، شناسایی و کاهش استرس‌ها برای پیشگیری موفقیت‌آمیز از ابتلای آنها به بیماری‌های مزمن کلیوی ضروری است.

بیماری‌های رایج در یوزپلنگ‌های در اسارت

از جمله بیماری‌های رایج در یوزپلنگ‌های اسیر می‌توان به بیماری انسداد وریدی، گاستریت لنفوپلاسمیتیک و بیماری مزمن کلیوی( CRD) اشاره کرد. برای تشخیص بیماری نارسایی کلیه در این‌گونه از جانوران، به علائمی مثل بی‌اشتهایی، ضعف، استفراغ، کم‌آبی و افسردگی توجه می‌شود و این بیشترین علت مرگ در بین یوزپلنگ‌های بین ۱۲ تا ۱۶ سال است.

در این بررسی که برروی ۲۴۳ یوزپلنگ در اسارت که برای بررسی علت مرگ کالبدشکافی شده بودند، انجام شد، نتایج جالبی به دست آمد. در این مسیر جزئیاتی مثل جنسیت و تاریخ تولد در نظر گرفته شد تا مشخص شود که آیا بیماری کلیوی علت مرگ این یوزپلنگ‌ها بوده یا خیر و فاکتورهای متعددی از جمله کم‌آبی، میزان اوره و کراتینین، پلی یوری، پلی دیپسی و.. موردارزیابی قرار گرفت تا علت مرگ این یوزپلنگ‌ها مشخص شود.

نمای ماکروسکوپی کلیه یوز اسیر با بیماری مزمن کلیوی

در تحقیقات انجام شده این نتیجه به دست آمد که کلیه یوزپلنگ‌هایی که به بیماری کلیوی مبتلا شده بودند، تغییر شکل داده، کوچک شده و دارای چند حفره بود و این آسیب‌ها به وضوح قابل رویت بود.

استرس ، استرس و امان از استرس

جمع‌بندی‌های این تحقیق حکایت از آن دارد که اولا درصد مرگ در اثر بیماری‌های مزمن کلیوی در یوزپلنگ‌های در اسارت بیشتر از یوزپلنگ‌های وحشی آزاد در طبیعت است. چرا که یوزپلنگ‌های در اسارت سطح استرس بالاتری نسبت به یوزپلنگ‌های آزاد دارند و واکنش‌های استرس قشر آدرنال به خوبی در یوزپلنگ‌های در اسارت ثبت شده و این در ابتلای آنها به بیماری‌های گوارشی نقش پررنگی دارد و تحریک سیستم عصبی سمپاتیک و RAA در نتیجه استرس مزمن یا مکرر می‌تواند باعث ایجاد بیماری مزمن کلیوی CRD در یوزپلنگ شود.

بیماری مزمن کلیوی، بیماری رایجی در بین بسیاری از گونه‌های جانوری است و در این مطالعه و سایر مطالعات، سن عامل اصلی مؤثر بر شیوع ضایعه و مرگ ناشی از CRD در یوزپلنگ‌های اسیر بود؛ این در حالی است که یوزپلنگ‌ها در اسارت به طور قابل توجهی بیشتر از طبیعت زندگی می‌کنند و بنابراین یوزپلنگ‌های اسیر ممکن است مستعد ابتلا به CRD مرتبط با افزایش سن باشند.

رژیم غذایی نیز درشروع و پیشرفت بیماری مزمن کلیوی (CRD) در گربه‌سانان نقش پررنگی دارد و رژیم غذایی یوزپلنگ در اسارت ممکن است به اندازه کافی نیازهای تغذیه‌ای حیوانات سالم را برآورده نکند که البته به تحقیقات بیشتری در مورد نقش رژیم غذایی در ابتلا و پیشروی روند بیماری CRD در یوزپلنگ‌ها مورد نیاز است.

در نهایت لازم به ذکر است که بیماری مزمن کلیوی (CRD) در میان جمعیت یوزپلنگ‌های دراسارت، عمدتا به دلیل فیبروز مدولاری بوده است که ممکن است مرتبط با سن یا استرس باشد. بررسی این بیماری در یوزپلنگ‌های جوان حاکی از آن است که پیشگیری، شناسایی زودهنگام و کاهش استرسی برای پیشگیری در ابتلا و پیشروی این بیماری در یوزهای در اسارت، نقش تعیین کنده و حیاتی دارد.