تنش در روابط با کشورهای عرب؛ هدف کویت از طرح موضوع ناگهانی میدان گازی آرش چیست؟

عربستان روز چهارشنبه با ادعای اینکه ایران هیچ حقی در میدان گازی آرش ندارد، همه را شوکه کرد. این ادعا در حالی صورت گرفته که روابط تهران و ریاض با سرعت بالا به سمت بهبود پیش می رود. کویت از روزهای گذشته زمزمه‌هایی در مورد میدان گازی آرش کرده بود که بر اساس آن حق ایران بر این میدان را به رسمیت نمی‌شناخت. حالا عربستان هم در حالی که در زمین کویت بازی می‌کند، ادعاهای مشابهی را مطرح کرده است. تنش بر سر میدان گازی آرش برای امروز و دیروز نیست و دهه‌ها سه کشور را به خود مشغول کرده است. تهران اخیرا آمادگی خود را برای آغاز عملیات حفاری در میدان گازی آرش در خلیج فارس اعلام کرده بود و درپی آن کویت از ایران برای ازسرگیری مذاکرات بر سر تعیین حدود مرز آبی دعوت کرد. پس از اعلام ایران سعد البراک، معاون نخست‌وزیر و وزیر نفت کویت مواضع ایران در قبال میدان گازی آرش را غافلگیرکننده و در تناقض با تمام اصول بنیادین روابط بین‌الملل عنوان کرد و گفت: ما به صورت تمام و کمال و قاطعانه تمامی فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده ایران را پیرامون میدان گازی فراساحلی الدره رد می‌کنیم. پیش از آن هم وزارت خارجه کویت در بیانیه‌ای اعلام کرده بود: تنها دولت کویت و پادشاهی عربستان سعودی منحصرا مجاز به استفاده از ثروت طبیعی میدان الدره هستند. دولت کویت مجددا از طرف ایرانی برای آغاز مذاکرات بر سر تعیین مرز آبی دعوت می‌کند.

عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوپلیتیک دانشگاه و دیپلمات پیشین در مورد اهمیت میدان گازی آرش می‌گوید: این میدان در واقع در جزیره آرش قرار گرفته که منابع گازی قابل توجهی دارد و و کشور عربستان و کویت مدعی هستند که خط منتسب به ایران از این جزیره نمی‌گذرد و در مرزهای این جزیره است. لذا آمادگی ندارند که در این زمینه با ایران همکاری کنند. بارها کویت این مساله را در جلسات و نشست ها با طرف ایرانی مطرح کرده اما ایران زیر بار نرفته است. بنابراین اینکه چرا در این مقطع که روابط ایران و کشورهای عربی از جمله عربستان با سرعت خوبی جلو می‌رود؛ این موضوع از سوی کویت مطرح شده و از سمت عربستان هم مورد استقبال قرار گرفته مشخص نیست. نمی‌شود گفت مطرح کردن این موضوع از روی سوءنیت بوده و شاید از روی بی دقتی بوده است. اما در زمانی که روابط در حالت ثبات باشد دیپلمات ها می‌توانند بر سر این موضوع گفتگو کنند. البته ایران از حق خودش در این میدان نفتی عقب‌نشینی نمی‌کند و مردم هم به مرزهای آبی و خاکی حساس هستند. این گونه مسائل باید از طریق دیپلماسی و گفتگو مطرح و بررسی شود و متخصصین امر پاپیش بگذارند.

او در مورد قرارداد بین عربستان و کویت بر سر میدان آرش توضیح داد: کویت اصلا حاکمیت ایران بر جزیره آرش را به رسمیت نمی‌شناسد و معتقد است که مساله مرزی بین کویت و عربستان باید حل و فصل شود و طرف سومی مثل ایران نباید وارد شود. اما ایران معتقد است این جزیره برای سه کشور مشترک است و برای حل و فصل موضوع هر سه طرف باید پاپیش بگذارند. به همین خاطر آنها مدعی هستند مساله باید بین کویت و عربستان حل و فصل شود و قرار داد هم بین آن دو مطرح شده و ایران در نظر گرفته نشده است.

فرجی‌راد در مورد رویکرد عربستان در این خصوص گفت:‌ بعد از چند ماه که ارتباط خوبی بین ایران و عربستان برقرار شد و خوب هم پیش رفت، این اولین نقطه ای است که می‌تواند اثر منفی بر رابطه تهران و ریاض بگذارد. طرف ایرانی باید دقت کند که این موضوع را از طریق دیپلماسی حل کند و اجازه ندهد که چنین موضوعی رابطه بین ایران و عربستان را تحت تاثیر قرار دهد.

وی در پایان گفت: ما نباید با بدبینی به این مساله نگاه کنیم. شاید دلیل رسانه ای کردن موضوع میدان گازی آرش از سوی کویت، به دلیل پیشرفت های اخیر در روابط ایران و عربستان باشد. به نظر من نباید این اتفاق را حساس کرد و اجازه داد که کشورهای دیگر که دوست ندارند رابطه تهران و ریاض بهبود پیدا کند، از فرصت سواستفاده کنند. بلکه باید این مساله را به سمت اتاق‌های دیپلماتیک ببرند و موضوع را از مسائل رسانه‌ای دور کنند.