وضعیت قرمز در اروپا؛ هشدار سازمان جهانی هواشناسی درباره گرما

مناطق وسیعی از جنوب و شرق اروپا روز گذشته (سه‌شنبه) ۱۸ ژوئیه در وضعیت هشدار قرمز موج گرما قرار گرفتند.

همزمان، سازمان جهانی هواشناسی نسبت به افزایش خطر مرگ و میر ناشی از وضعیت آب و هوایی نامتعارف در آسیا و آمریکا هشدار داده است.

مقامات در اروپا پس از آن که دومین موج گرما در چند هفته اخیر منطقه مدیترانه را در بر گرفت به ساکنان و گردشگران هشدار دادند تا در گرم‌ترین ساعات روز در خانه بمانند. همزمان حداقل سه کشور اروپایی یونان، اسپانیا و سوئیس با آتش‌سوزی‌های جنگلی دست و پنجه نرم می‌کنند.

دمای هوا در جزیره «ساردینیا»ی ایتالیا در دریای مدیترانه ممکن است به بیش از ۴۷ درجه برسد. بر اساس پیش‌بینی‌های کارشناسان هواشناسی، دمای هوا ممکن است در چندین شهر ایتالیا از جمله در رم، پایتخت این کشور به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد برسد.

سازمان جهانی هواشناسی (WMO) همزمان با گرمای سوزان، آن هم در اوج فصل گردشگری در تابستان اروپا اعلام کرد که موج گرما در نیمکره شمالی تشدید خواهد شد. تخمین زده شده که سال گذشته در اروپا بیش از ۶۰ هزار نفر بر اثر موج گرما جان خود را از دست دادند.

مرکز هماهنگی واکنش اضطراری اتحادیه اروپا برای اغلب مناطق ایتالیا، شمال شرق اسپانیا، کرواسی، صربستان، جنوب بوسنی و هرزگوین و مونته نگرو وضعیت هشدار قرمز را صادر کرده است.

در پی موج گرمای تابستان امسال دمای هوای در دره مرگ کالیفرنیا به ۵۳ درجه و در شمال غرب چین به ۵۲ درجه سانتیگراد رسید، گرمایی که علاوه بر آتش سوزی‌های جنگلی از یونان گرفته تا کوه‌های آلپ سوئیس با سیل مرگبار در هند و کره جنوبی همزمان شده است.

سازمان جهانی هواشناسی می‌گوید گرمی هوا در آمریکای شمالی، آسیا و سراسر آفریقای شمالی و مدیترانه برای چند روز متوالی در هفته پیش‌رو بالای ۴۰ درجه سانتیگراد خواهد بود.

این سازمان افزود انتظار می‌رود حداقل دمای شبانه به بالاترین حد جدید خود برسد و باعث افزایش موارد حملات قلبی و مرگ و میر شود.

گرمای شب خطرناک‌تر از گرمای روز است

در این بیانیه آمده است: در حالی که بیشتر توجهات بر روی حداکثر دمای روز متمرکز است، این دمای شبانه است که بیشترین خطرات را برای سلامتی به ویژه برای جمعیت‌های آسیب‌پذیر دارد.

سازمان‌های گردشگری گمان می‌کنند که گرما در اروپا باعث تغییر دائمی عادات گردشگران خواهد شد و آنها مقاصد خنک‌تری را انتخاب و بجای تابستان در بهار یا پاییز سفر خواهند کرد.

در اسپانیا و در آستانه انتخابات پیش رو در روز یکشنبه، سیاستمداران با تغییر مکان و زمان کمپین‌ها و یا محدود کردن مبارزات انتخاباتی خود در فضای باز و روی آوردن به شبکه‌های مجازی آنلاین، خود را با گرمای سوزان وفق داده‌اند.

گرم‌ترین تابستان‌های ثبت شده در اروپا

دانشمندان مدت‌هاست هشدار داده‌اند که تغییرات آب و هوایی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای که عمدتاً خود ناشی از سوختن سوخت‌های فسیلی است، توالی موج‌های گرما را بیشتر و شدید و کشنده‌تر می‌کند. این دانشمندان سالهاست که می‌گویند دولت‌ها باید برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اقدامات جدی انجام دهند.

«سرویس تغییرات آب و هوایی کوپرنیک اتحادیه اروپا» می‌گوید: سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ میلادی گرم‌ترین تابستان‌های تاریخ این قاره بوده است و بالاترین دما دو سال پیش با ۴۸.۸ درجه سانتیگراد در «سیسیل» ایتالیا ثبت شد.

وزارت بهداشت ایتالیا روز گذشته برای ۲۰ شهر از ۲۷ شهر بزرگ این کشور وضعیت هشدار قرمز هواشناسی صادر کرده است. سه شهر دیگر امروز (چهارشنبه) به این فهرست اضافه خواهد شد.

قوانین اروپا چه دمایی را برای کار کردن، «بیش از حد گرم» تلقی می‌کنند؟

در سطح اتحادیه اروپا، هیچ قانون مشترکی برای تعیین سقف دمای مجاز در محیط‌های کاری وجود ندارد؛ اما برخی از کشورها دستورالعمل‌های مختص به خود را اجرا می‌کنند.

کشورهای مختلف اروپایی در روزهای اخیر در حال تجربه گرمای بالای هوا هستند.

در شرایطی که کارگران و کارمندان با گرم‌تر شدن هوا در تابستان به کار خود ادامه می‌دهند، به نظر می‌رسد که قوانین در کشورهای اروپایی خیلی هم با شرایط موجود مطابقت ندارد.

همزمان با گسترش موج گرمای موسوم به «سربروس» (که نام خود را به درستی از محافظ دروازه‌های جهنم در اسطوره‌های یونانی وام گرفته)، این سوال مطرح می‌شود که پس چه زمانی به لحاظ قانونی برای کار کردن به شدت گرم محسوب می‌شود و چرا قوانین به صراحت در مورد آن سخنی نیاورده است؟

در زیر به صورت اجمالی به قوانین کشورهای فرانسه، انگلیس، اسپانیا، ایتالیا و آلمان در ارتباط با دمای مجاز در محل کار می‌پردازیم:

انگلیس

تابستان گذشته پس از آنکه انگلیس برای اولین بار با هشدار گرمای شدید هوا مواجه شد، اتحادیه کارگری انگلیس (GMB) درخواست تصویب قانونی تحت عنوان «بیش از حد گرم برای کار» را کرد تا از کارگران در برابر دمای سوزان و خطرناک محافظت شود.

این درخواست تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است، چرا که هنوز هیچ دمایی به عنوان حداکثر دمای مجاز برای محل کار در مقررات انگلیس تعریف نشده است. هر چند چیزی تحت عنوان «حداقل دمای توصیه‌شده» وجود دارد.

دستورالعمل‌های ایمنی و بهداشتی انگلیس این است که محل کار باید «راحت» باشد، با این حال در این قوانین تنها کف دمایی تعریف شده است. به این معنی که دما در محیط کاری نباید از ۱۶ درجه سانتیگراد، یا اگر کار از نظر فیزیکی سخت است از ۱۳ درجه سانتیگراد، پایین‌تر بیاید.

در این قانون هیچ اشاره‌ای به حد بالای دمای مجاز وجود ندارد. امری که احتمالاً چند دهه پیش ضروری تلقی نمی‌شد اما اکنون به دلیل افزایش دما در تابستان‌ها تبدیل به یک موضوع داغ شده است.

به علاوه کشورهایی در اتحادیه اروپا که به طور عمومی گرم‌تر از انگلیس هستند لزوما آمادگی بهتری برای مقابله با موج گرما ندارند.

فرانسه

در فرانسه قانون کار یا همان «Code du Travail» حداکثر و حداقل دمای محیط کار را تعیین نمی‌کند، با این وجود به موجب یک بند قانونی کارفرمایان ملزم هستند اطمینان حاصل کنند که کارمندان آنها می‌توانند وظایف محوله خود را در شرایط ایمن انجام دهند. این بند می‌تواند شامل محافظت از کارکنان در برابر خطرات ناشی از گرمای شدید باشد.

طبق یک ماده از قانون کار فرانسه، کارفرمایان در بخش ساختمان باید دستکم سه لیتر آب در روز برای کارکنان خود تامین کنند.

ماده دیگری به کارمندان اجازه می‌دهد در صورت ترس از خطر فوری جانی، کار را متوقف کنند. اما اینکه آیا این ماده شامل موج گرما نیز می‌شود یا خیر، قابل تفسیر است و به صراحت توسط قانون این کشور تعریف نشده است.

ایتالیا

قانون کار در ایتالیا حداکثر دمای مجاز در محل کار را تعریف نمی‌کند اما مانند فرانسه کارفرمایان را ملزم می‌سازد اطمینان حاصل کنند که کارمندان می‌توانند کار خود را در ایمنی کامل انجام دهند.

بر اساس حکمی که در سال ۲۰۱۵ توسط بالاترین دادگاه تجدیدنظر این کشور صادر شد، اگر کارفرما شرایط ایمن را برای کارگران تامین نکند یا آنها را در درجه حرارتی فلج‌کننده مجبور به کار در خارج از خانه کند، آن ها حق دارند کار را متوقف کنند بدون اینکه نگران از دست دادن درآمد یا اخراج باشند.

در سال ۲۰۱۵، دادگاهی در ایتالیا در مورد یک پرونده مربوط به شکایت از دمای بسیار سرد در محیط کار رای صادر کرد. به لحاظ تئوری، همین حکم می‌تواند مبنای احکام در مورد دماهای بسیار گرم قرار گیرد.

پرتغال

در پرتغال، درجه حرارت در محل کار به طور قانونی باید بین ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد باشد، اگرچه در شرایط خاص می تواند حداکثر به ۲۵ درجه سانتیگراد هم برسد. نکته مهم این است که رطوبت محیط کار نیز باید تحت کنترل باشد و باید بین ۵۰ تا ۷۰ درصد باشد.

این قانون که چندین دهه است در پرتغال در حال اجرا است، بر وظیفه کارفرمایان برای اطمینان از سلامت و ایمنی کارگران خود صحه می‌گذارد اما به کارکنان این اجازه را نمی‌دهد که زمانی که محل کارشان خیلی گرم است بتوانند دست از کار بکشند.

آلمان

مانند بسیاری از کشورهای اروپای غربی، در آلمان نیز دما در سال‌های اخیر شروع به افزایش کرده و بسیاری از ساکنین این کشور با خود فکر می‌کنند وقتی شرایط به گونه‌ای می‌شود که دانش‌آموزان می‌توانند به دلیل هوای گرم در تابستان، مدرسه را ترک کنند، پس حق و حقوق آن‌ها در مورد وضعیت «معافیت از کار در گرما» یا به اصطلاح «Hitzefrei auf der Arbeit» چیست؟

آلمان به صورت کلی حداکثر دمای محل کار را در شرایط عادی ۲۶ درجه سانتیگراد تعریف می‌کند اما این محدودیت در قانون ذکر نشده است. اگر دما از ۲۶ درجه سانتیگراد بیشتر شود، شرکت‌ها باید اطمینان حاصل کنند (از جمله با توزیع آب آشامیدنی) که کارگران به طور ایمن به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

در این کشور اگر دماسنج عدد ۳۰ درجه سانتیگراد را نشان داد، کارفرمایان باید اجازه توقف کار و استراحت کارگران و کارمندانشان را صادر کنند.

زمانی که دمای محیط کار به بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد برسد، مطابق تعریف شرایط برای کار «نامناسب» در نظر گرفته می‌شود مگر اینکه اقدامات اضافی انجام شود. در نتیجه این بدان معنا نیست که کارگران اجازه دارند به خانه بروند، بلکه کارفرمایان باید از خنک شدن محل کار اطمینان حاصل کنند.

اسپانیا

اسپانیا که در مجموع کشور گرمی به شمار می‌رود، بیش از سایر کشورهایی که در بالا ذکر شد بر تنظیم مقررات دمایی تاکید داشته است.

«موسسه ملی بهداشت و ایمنی در محل کار»، دمای بین ۱۷ تا ۲۷ درجه سانتیگراد را برای کار در دفتر ضروری دانسته است. بنابر مقررات این نهاد، آن دسته از کارهایی که نیاز به تلاش فیزیکی سبک‌تر دارند باید در دمای بین ۱۴ تا ۲۵ درجه سانتیگراد انجام شوند.

اگر کارفرما از این الزامات پیروی نکند، کارگران می‌توانند این تخلف را به سازمان «بازرسی کار و تامین اجتماعی» یا اتحادیه کارگران گزارش دهند تا آنها کارفرما را ملزم به رعایت قانون کنند.

مسلما در هر شش کشور مورد اشاره، دستورالعمل‌هایی در سطوح ملی وجود دارد که کارفرمایان را موظف به مراقبت از کارکنان خود می‌کنند و حتی برخی از آنها به کارگران اجازه می‌دهند در صورت افزایش خطرناک دما، دست از کار بکشند.

با این حال شرایطی که به کارگران اجازه می‌دهد در گرمای بالا دست از فعالیت بکشند همچنان به طور دقیق معین نشده است و به نظر نمی‌رسد این نوع از حفاظت قانونی در برابر گرما در محیط کار در کشورهای اروپایی با سرعت گرم‌شدن سیاره زمین همگام بوده باشد.

این در حالی است که می‌توان انتظار داشت با گرم شدن روزافزون زمین و افزایش موج‌های گرما، قوانین جاری به طور فزاینده‌ای به محل بحث تبدیل شوند.