شپش سر چیست؟ همه چیز درمورد شپش سر از پیشگیری تا درمان

شپش سر حشرات مکنده خون است که در بین کودکان رایج‌تر است، به ویژه کودکانی که در تماس فیزیکی نزدیک بازی می‌کنند و وسایل شخصی مانند کلاه و شانه مشترک دارند. شپش سر می‌تواند هر کسی را صرف نظر از بهداشت ، وضعیت اجتماعی و اقتصادی را مبتلا کند. در واقع شپش سر تمایزی بین افراد قائل نشده و هر کسی را می‎‌تواند مبتلا کند.

ویژگی‌های شپش سر

• شکل ظاهری: شپش سر به اندازه یک دانه کنجد است و تمام عمر خود را بر روی قسمت مودار سر می‌گذراند.
• بقا: آنها فقط می‌توانند 1-2 روز بدون غذا (بدون خوردن خون) زنده بمانند اما می‌توانند تا یک ماه روی پوست سر انسان زنده بمانند.
• تحرک: شپش سر به سرعت می‌خزد اما نمی‌پرید، پرواز نمی‌کنید و نمی‌پرید.
• انتقال: شپش اغلب از طریق تماس مستقیم یا گاهی اوقات از طریق اشتراک گذاری وسایل شخصی منتقل می‌شوند.

مشکلات مرتبط با شپش سر

شپش سر انتقال دهنده بیماری نیست، اما این مهمان ناخوانده بسیار آزاردهنده است زیرا باعث خارش و خارش می‌شود. زمان و تلاش لازم برای درمان و حذف شپش از روی مو، لباس و ملافه کودک، آنها را به نگرانی قابل توجهی برای والدین تبدیل می‌کند.

مشکلات مربوط به شپش سر تنها مشکلات فیزیکی نبوده و معمولا دارای مشکلات روحی و روانی مختلفی مثل انگ یا تمسخر توسط دیگر افراد است. از این رو مصرف به موقع محصولات ضد شپش مثل شامپو ضد شپش می‌تواند تاثیر بسیار خوبی روی روند درمان و در نتیجه کاهش علائم ابتلا به شپش سر داشته باشد.

روش‌های پیشگیری از ابتلا به شپش سر

اجتناب از تماس فیزیکی: از تماس مستقیم و به اشتراک گذاری وسایل شخصی خودداری کنید.

بررسی‌های منظم: تمام تماس‌های نزدیک کودک مبتلا به شپش باید بررسی شود و کسانی که شواهدی از آلودگی فعال دارند باید تحت درمان قرار گیرند.

استفاده از دافع: محصولات دافع حشرات  مثل اسپری دافع حشرات نلا می‌توانند برای پیشگیری از ابتلا به شپش سر کمک بسزایی داشته باشند.

روش‌های درمانی بدون مواد اضافی

برداشتن مکانیکی: با استفاده از شانه دانه ریز و نور خوب، موها را به چند قسمت تقسیم و موها را شانه کنید تا به صورت فیزیکی شپش‌ها از بین موها خارج شوند.

درمان حرارتی: گرمای یک سشوار دستی ممکن است برای از بین بردن شپش و تخم آنها کافی باشد.

درمان‌های جایگزین: اثربخشی شامپوهای گیاهی، سس مایونز، روغن‌های غذایی و غیره ثابت نشده.

روش‌های درمان و شرایط محیطی

روش‌های درمانی با محصولات ضد شپش

شامپوهای کمتر سمی: محصولات حاوی دی متیکون یا بونزیل مثل محلول بونزیل را می‌توان به عنوان درمان ملایم استفاده کرد.

راه حل‌های بدون نسخه: از لوسیون‌ها، کرم‌ها یا شامپوهای مورد تایید می‌توان در صورت عدم موفقیت سایر درمان‌ها استفاده کرد.

حذف فیزیکی : این روش شامل استفاده از شانه مخصوص شپش دندانه ریز همراه با نور خوب برای از بین بردن شپش و تخم شپش است.

روش‌های درمان محیطی

جاروبرقی: اطراف ناحیه شانه زدن را جاروبرقی بکشید و کیسه جاروبرقی را دور بیندازید تا شپش و شپش از محیط پاک شود.

ابزار تمیز کردن: شانه‌های شپش و سایر ابزارهای پاک کننده را با استفاده از آب گرم صابون یا مالیدن الکل بین هر ضربه تمیز کنید.

شستن لباس و ملافه: لباس‌ها و ملافه‌ها را در آب داغ (حداقل 149 درجه فارنهایت) بشویید و در خشک کن داغ خشک کنید تا شپش از بین برود.

اقلام انجماد: هدفون و کلاه ایمنی را در پلاستیک قرار دهید و حداقل به مدت 10 ساعت در فریزر با دمای 5 درجه فارنهایت یا کمتر قرار دهید تا شپش‌ها به صورت کامل از بین بروند.

چالش‌های درمان شپش سر

مقاومت در برابر درمان

 گاهی اوقات درمان‌های بدون نسخه جواب نمی‌دهند، زیرا شپش سر در برابر مواد شیمیایی مقاومت نشان داده‌اند که در این مواقع باید نوع درمان را تغییر داده و از روش‌های قوی‌تر استفاده کرد.

بی‌اثر بودن درمان‌های جایگزین

درمان‌هایی که شامل شامپوهای گیاهی، سس مایونز، روغن‌های غذایی، نفت سفید و ژل‌های مو می‌شوند، مؤثر نیستند.

اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ابتلا به شپش سر

کنترل استفاده از وسایل شخصی

شانه، برس، کلاه، کلاه و روسری نباید برای جلوگیری از آلودگی مشترک باشد. در واقع هر گونه استفاده مشترک از لوازم شخصی باید محدود شود.

بازرسی‌های منظم

بازرسی‌های روزانه و حذف تخم شپش باید حداقل به مدت دو هفته انجام شود. همه اعضای خانواده و افراد نزدیک باید بازرسی شوند.

مشارکت جامعه برای درمان شپش و کنترل زنجیره انتقال

مدارس و مراکز مراقبت از کودکان

مدارس و مکان‌هایی که تجمع کودکان در آن زیاد است اصلی‌ترین جا برای انتقال و مبتلا شدن کودکان و افراد به شپش سر است. از این رو داشتن توجه ویژه به این دسته مکان‌ها بسیار ضروری و مهم است. اجرای سیاست‌های روشن در مورد تشخیص شپش سر، مدیریت و اطلاع رسانی به والدین.

آموزش عمومی

ارائه کارگاه‌ها، سمینارها و مواد آموزشی به والدین، معلمان و اعضای جامعه. این راه کار جزو استراتژی‌های پیشگیری از ابتلا به شپش سر است که می‌تواند تا حد زیادی به پیشگیری از ابتلا به شپش سر کمک کند.

همکاری با ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی

کار با پزشکان اطفال، داروسازان، و سایر ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای اطمینان از درمان و پیشگیری مناسب می‌تواند هم قبل از ابتلا به شپش سر یعنی پیشگیری و هم بعد از ابتلا و درمان کمک ساز باشد.

ملاحظات روانشناختی در روند درمان شپش سر

انگ و باورهای غلط

پرداختن به ننگ و احساس خجالت مرتبط با شپش سر و آموزش جامعه که شپش به نظافت یا موقعیت اجتماعی مربوط نیست می‌تواند به جلوگیری از ایجاد حس خجالت در افراد کمک زیادی کند.

حمایت و اطمینان

ارائه حمایت عاطفی از کودکان و خانواده‌های مبتلا به شپش سر، با تاکید بر اینکه این یک بیماری شایع و قابل درمان است می‌تواند یک تسکین دل و همچنین آرامش بخش باشد. که روند درمان را سهل‌تر می‌کند.

استراتژی‌های بلند مدت پیشگیری از شپش سر

نظارت منظم: تشویق خانواده‌ها به انجام معاینات منظم، به ویژه در فصول اوج شپش.

ترویج شیوه‌های ایمن: آموزش کودکان در مورد به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند کلاه و شانه.

ایمنی محیطی: اطمینان از اینکه فضاهای مشترک مانند مدارس و مراکز نگهداری از کودکان از پروتکل‌های مناسب نظافت و بهداشت پیروی می‌کنند.