آیا می توان دوباره حضانت فرزند را از همسر پس گرفت؟

زندگی مشترک گاه به بن‌بست می‌رسد و زوجین راهی جز جدایی و طلاق نمی‌بینند. در این میان، سرنوشت فرزندان، بیش از هر چیز دیگر اهمیت پیدا می‌کند. حضانت، یعنی حق نگهداری و تربیت فرزند، چالشی است که می‌تواند جدایی را به میدان نبردی بغرنج تبدیل کند.

در ابتدای مسیر، حضانت فرزند طبق قانون مدنی ایران به مادر تا سن 7 سالگی و بعد از آن به پدر سپرده می‌شود. اما ماجرا به همین سادگی تمام نمی‌شود. گاه در گذر زمان، شرایط زندگی دگرگون می‌شود و زمزمه‌های گرفتن حضانت دوباره از همسر به گوش می‌رسد.

منظور از حضانت فرزند چیست؟

حضانت فرزند در اصطلاح حقوقی به معنای حق و تکلیف نگهداری و تربیت فرزند است. این حق و تکلیف، هم شامل مراقبت‌های جسمی و بهداشتی فرزند می‌شود و هم شامل تربیت اخلاقی، اجتماعی و آموزشی او!

حضانت در ایران، در درجه اول بر عهده پدر و مادر است. طبق قانون مدنی، حضانت فرزند تا سن 7 سالگی با مادر و بعد از آن تا سن 15 سالگی برای پسران و تا سن 9 سالگی برای دختران با پدر است. البته این قاعده کلی است و استثناهایی هم دارد. به عنوان مثال، اگر پدر یا مادری صلاحیت حضانت فرزند را نداشته باشد، دادگاه می‌تواند حضانت را به شخص دیگری واگذار کند. حضانت، هم حق است و هم تکلیف، یعنی هم پدر و مادر حق دارند از فرزند خود نگهداری و تربیت کنند و هم وظیفه دارند این کار را به بهترین نحو انجام دهند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین حقوق و تکالیف مرتبط با حضانت فرزند اشاره می‌کنیم:

مراقبت‌های جسمی و بهداشتی: پدر و مادر موظف هستند از نظر جسمی و بهداشتی از فرزند خود مراقبت کنند. این شامل تامین غذا، پوشاک، مسکن و بهداشت و درمان او می‌شود.

تربیت اخلاقی، اجتماعی و آموزشی: پدر و مادر موظف هستند فرزند خود را از نظر اخلاقی، اجتماعی و آموزشی تربیت کنند. این شامل آموزش درست و غلط، احترام به دیگران، نظم و انضباط و ... می‌شود.

ملاقات با فرزند: هر دو پدر و مادر، حتی بعد از جدایی، حق دارند با فرزند خود ملاقات کنند. البته این حق در صورتی است که ملاقات با فرزند به صلاح او باشد.

منظور از سلب حضانت چیست؟ چه دلایلی منجر به سلب حضانت می شوند؟

حضانت، به مثابه حق و تکلیف نگهداری و تربیت فرزند است. در ابتدای مسیر، طبق قانون مدنی ایران، حضانت فرزند به مادر تا سن 7 سالگی و بعد از آن به پدر سپرده خواهد شد، اما ماجرا به همین سادگی تمام نمی‌شود. در گذر زمان، ممکن است شرایط زندگی دگرگون شود و زمزمه‌های سلب حضانت از همسر به گوش برسد.

سلب حضانت به معنای سلب حق نگهداری و تربیت فرزند از یکی از والدین است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که دادگاه تشخیص دهد ادامه حضانت فرزند نزد یکی از پدر و مادر به مصلحت او نیست.

البته در چنین شرایطی، حضور یک وکیل حرفه ای و کاربلد می تواند بسیار موثر باشد، چراکه وکلا با قوانین و تبصره ها آشنا هستند و می توانند روند پیشرفت پرونده را سرعت بخشند. از همین رو اگر به دنبال بهترین وکیل اصفهان یا محل زندگی خود هستید، می توانید از سایت نوین وکلا کمک بگیرید. در این وب سایت حقوقی، وکلا براساس تخصص و محل زندگی دسته بندی شده اند تا شما بتوانید بررسی لازم را انجام دهید و بهترین انتخاب را داشته باشید.

دلایل متعددی می‌توانند موجبات سلب حضانت از یکی از والدین را فراهم کنند. این دلایل به طور کلی در دو دسته غیرقابل گذشت و قابل گذشت طبقه‌بندی می‌شوند:

دلایل غیرقابل گذشت:

اعتیاد به مواد مخدر یا روان‌گردان‌ها: اعتیاد، نه تنها سلامت جسمی و روانی فرد را به خطر می‌اندازد، بلکه محیط نامناسبی را برای تربیت فرزند نیز فراهم می‌کند.

سوء رفتار با فرزند: ضرب و شتم، آزار و اذیت، غفلت و بی‌توجهی و هر نوع رفتار خشونت‌آمیز یا نامناسب با فرزند می‌تواند موجبات سلب حضانت را فراهم کند.

محکومیت به جرایم سنگین: ارتکاب برخی جرایم، نشان‌دهنده عدم صلاحیت فرد برای حضانت فرزند است.

ابتلا به بیماری‌های واگیردار یا صعب العلاج: در مواردی که بیماری والدین می‌تواند سلامت جسمی یا روانی فرزند را به خطر اندازد، حضانت از او سلب می‌شود.

عدم توانایی مالی در نگهداری از فرزند: فقر و ناتوانی مالی در تامین نیازهای اولیه فرزند، می‌تواند یکی از دلایل سلب حضانت باشد.

دلایل قابل گذشت:

ترک زندگی مشترک: ترک بی‌دلیل زندگی مشترک توسط یکی از والدین، می‌تواند دلیلی برای سلب حضانت باشد. البته، در صورتی که ترک زندگی با رضایت طرف مقابل یا به دلیل سوء رفتار همسر باشد، این موضوع مشمول این حکم نخواهد بود.

محکومیت به مجازات‌های حبس: در صورتی که یکی از والدین به حبس تعزیری محکوم شود، دادگاه می‌تواند با توجه به شرایط، حضانت فرزند را به طور موقت یا دائم از او سلب کند.

عدم پرداخت نفقه: عدم پرداخت نفقه فرزند به مدت 6 ماه یا بیشتر، می‌تواند یکی از دلایل سلب حضانت باشد.

آیا می توان دوباره حضانت فرزند را از همسر پس گرفت؟

بله، در شرایطی می‌توان دوباره حضانت فرزند را از همسر پس گرفت؛ در برخی موارد، یکی از  پدر و مادر که حضانت فرزند را از دست داده است، می‌تواند با طرح دعوی در دادگاه خانواده، تقاضای استرداد حضانت کند.

شرایط استرداد حضانت

تغییر شرایط؛ شرایطی که در زمان طلاق و واگذاری حضانت به همسر وجود داشته، ممکن است در طول زمان تغییر کند. به عنوان مثال، همسری که حضانت را از دست داده است، ممکن است از اعتیاد خود رهایی یافته باشد، وضعیت مالی او بهبود یافته باشد و یا محلی مناسب برای نگهداری از فرزند فراهم کرده باشد.

ثبوت عدم صلاحیت همسر؛ اگر ثابت شود که همسرِ دارای حضانت، صلاحیت نگهداری و تربیت فرزند را ندارد، می‌توان برای استرداد حضانت اقدام کرد. دلایلی مانند اعتیاد به مواد مخدر، سوء رفتار با فرزند، ابتلا به بیماری‌های واگیردار یا صعب العلاج و ... می‌توانند نشانه عدم صلاحیت باشند.

مصلحت فرزند: مهم‌ترین نکته در مورد حضانت فرزند، مصلحت او است. در نهایت، دادگاه با بررسی همه شرایط و با در نظر گرفتن سلامت جسمی و روانی فرزند، در مورد استرداد حضانت یا عدم آن تصمیم‌گیری می‌کند.

مراحل قانونی استرداد حضانت

1. طرح دعوی در دادگاه خانواده: اولین قدم، طرح دعوی در دادگاه خانواده و ارائه دادخواست استرداد حضانت است.
2. ارائه مدارک و شواهد: دعوی باید با ارائه مدارک و شواهد کافی اثبات شود. این مدارک می‌توانند شامل گواهی شهود، نظریه کارشناسی، مستندات پزشکی و ... باشند.
3. رسیدگی در دادگاه: دادگاه به مدارک و شواهد ارائه شده توسط طرفین رسیدگی می‌کند و از گواهان در صورت نیاز بازجویی می‌کند.
4. صدور رای: در نهایت، دادگاه با تشخیص مصلحت فرزند، رای خود را در مورد استرداد حضانت یا عدم آن صادر می‌کند.

کلام آخر

همانطورکه گفته شد، حضانت فرزند یکی از چالش های حقوقی است که بسیاری از زوجین با آن مواجه می شوند، به خصوص زمانی که تصمیم به طلاق و جدایی می گیرند. در این مقاله در رابطه با این موضوع و دادن حضانت به یکی از والدین صحبت شد؛ اما موضوعی که باید به آن توجه داشته باشید، این است که می توان حضانت داده شده به یکی از والدین را پس گرفت.