تغییر و تحول مهم در شمایل پول رسمی ایران؛ دلار ۸۰ تومان و خودرو یک میلیون تومان!
ریال ایران بالاخره سبک می‌شود. با اعلام رسمی رئیس کل بانک مرکزی، حذف چهار صفر از پول ملی پس از سه دهه بحث و انتظار، امسال اجرایی می‌شود. تصمیمی که اگرچه تأثیری بر قدرت خرید ندارد، اما می‌تواند چهره پول ملی را از پایه بازآرایی کند.
پس از سال‌ها بحث و بلاتکلیفی، به‌نظر می‌رسد پروژه حذف چهار صفر از پول ملی بالاخره وارد فاز اجرایی شده است. اظهارات صریح رئیس‌کل بانک مرکزی، نشان می‌دهد که این‌بار، عزم سیاست‌گذاران پولی کشور برای انجام این اصلاح مهم، جدی‌تر از همیشه است.
محمدرضا فرزین در همایش سیاست‌های پولی و ارزی گفت: «امسال، حتما حذف صفرها از ریال را دنبال می‌کنیم. این تصویری که از ریال ایران وجود دارد، تصویر صحیحی نیست و باید حذف صفر انجام شود. این تجربه در ۶۰ تا ۷۰ کشور دنیا هست و بسیاری از کشور‌های اروپایی نظیر ترکیه، آلمان، روسیه، حذف صفر را در دورانی انجام دادند. اگر در موقع مناسبی اجرا شود، سیاست خوبی است. ضمن اینکه می‌تواند آرایش جدیدی از ریال را نشان دهد و به نظرم یک سیاست ضروری است و حتما باید دنبال کنیم.»
حذف صفرها از ریال پس از ۳۲ سال؟
این نخستین‌بار نیست که بحث حذف صفرها در فضای عمومی و رسمی کشور مطرح می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد برای نخستین‌بار، عزم نهاد پولی کشور برای اجرای آن به مرحله عمل نزدیک شده است. پیش‌تر در روز‌های آغازین سال جاری، «تابناک» در گزارشی از افزایش نشانه‌های تغییر واحد پول ملی در سال ۱۴۰۴ خبر داده بود. موضوعی که حالا با اظهارات رسمی رئیس‌کل بانک مرکزی، وارد مرحله تازه‌ای شده است.
طرح حذف صفرها سابقه‌ای طولانی دارد، اولین بار حدود ۳۲ سال پیش مطرح شد و در دولت‌های مختلف، از احمدی‌نژاد تا روحانی، بار‌ها روی میز بررسی قرار گرفت، اما هر بار یا به حاشیه رفت یا متوقف شد. در سال ۱۳۹۷ انتشار ایران‌چک‌هایی با صفر‌های کم‌رنگ، شایعاتی درباره اجرای قریب‌الوقوع این طرح به راه انداخت، اما تصمیم‌گیری نهایی در کشمکش میان دولت و مجلس گم شد.
در مرداد ۱۳۹۸، دولت روحانی لایحه‌ای برای تغییر واحد پول از ریال به تومان و حذف چهار صفر را تصویب کرد. این لایحه حتی کمتر از یک‌سال بعد در مجلس نیز به تصویب رسید، اما ایراد‌های شورای نگهبان مانع از اجرای آن شد. پس از تغییر دولت در سال ۱۴۰۰، طرح به‌طور کامل بایگانی شد، تا اینکه در ماه‌های اخیر، بار دیگر موضوع حذف صفرها از پول ملی در فضای رسانه‌ای و تصمیم‌سازی کشور مطرح شد.
تا جایی که شهرام دبیری، معاون وقت پارلمانی رئیس‌جمهور در این باره گفت: دولت فعلی لایحه جدیدی برای این موضوع ارائه نکرده و همان لایحه قبلی در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس قرار دارد.
تومان، واحد پولی می شود
در آن لایحه تصریح شده بود که واحد پول ملی، تومان است و هر تومان معادل ۱۰ هزار ریال و برابر با ۱۰۰ پارسه است. به گونه‌ای که به نظر می‌رسد اسکناس‌های جدید ۲ میلیون ریالی که چند وقتی است توسط بانک مرکزی عرضه شده‌اند نیز با چنین محاسباتی چاپ شده و در آینده‌ای نه‌چندان دور، همان اسکناس‌های ۲۰۰ تومانی خواهند بود.
بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که حذف صفرها در شرایط تحریمی اقتصاد ایران، اثر مستقیمی بر قدرت خرید مردم ندارد، اما مزایایی، چون ساده‌سازی مبادلات، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و بهبود شفافیت حسابداری را به همراه دارد. با این حال، چالش‌هایی همچون هزینه‌های تغییر نرم‌افزارها، جایگزینی اسکناس‌ها و احتمال گرد شدن قیمت‌ها به سمت بالا نیز مطرح است.
همان طور که رئیس کل بانک مرکزی گفته است، ایران تنها کشوری نیست که به فکر این اصلاح پولی افتاده است. از دهه ۱۹۶۰ تاکنون، حدود ۷۰ کشور این مسیر را پیموده‌اند؛ از جمله برزیل، یوگسلاوی و آرژانتین که چندین‌بار صفر‌های پول ملی خود را حذف کرده‌اند.
سقوط دلار به محدوده دو رقمی با حذف صفرها؟
بنابراین، با توجه به سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی، به‌نظر می‌رسد دولت و مجلس در سال جاری به‌طور جدی در مسیر اجرای این طرح قدم برداشته‌اند. در صورت تحقق این لایحه، نرخ دلار آزاد که این روز‌ها در کانال ۸۰۰ هزار ریال در نوسان است، با حذف چهار صفر وارد کانال ۸۰ تومانی می‌شود. یا به عنوان مثالی دیگر، خودرو‌های ۱۰ میلیارد ریالی امروز نیز در آینده با قیمت یک میلیون تومان محاسبه می‌شوند؛ تصویری متفاوت از پول ملی که احتمالاً در سال جاری واقعیت می‌یابد.
