معمای چشمک چند روزه موقعیت نفتکش‌های ایران / مسیر ناوگان سایه لو رفت؟
این وب‌سایت در ۱۳ اکتبر (۲۲ مهر) در شبکه ایکس (توییتر سابق) نوشته بود که بیشتر نفتکش‌های ایرانی برای نخستین‌بار در حدود هفت سال و نیم گذشته، داده‌های موقعیت‌یابی خود را از طریق سامانه شناسایی خودکار دریایی (AIS) «به‌درستی و بدون پنهان‌کاری» ارسال می‌کنند. دو منبع مستقل ارائه‌دهندهٔ داده‌های سامانه شناسایی خودکار دریایی نیز این تغییر را تأیید کرده بودند. با این حال، تانکرترکرز به بخش راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی گفته است که اکنون تنها بخش کوچکی از ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران همچنان در حال مخابره داده‌های موقعیت هستند؛ رقمی که به گفته این وب‌سایت، کاهش چشمگیری نسبت به روزهای قبل دارد. دلیل این تغییر ناگهانی، چه برای آغاز ارسال علنی داده‌ها و چه برای توقف مجدد آن هنوز مشخص نیست.
ایران از سال ۲۰۱۸، پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از توافق هسته‌ای برجام و بازگرداندن تحریم‌های یک‌جانبه، از روش‌های گوناگون برای پنهان‌کردن موقعیت نفتکش‌های خود و دور زدن محدودیت‌های صادرات نفت استفاده کرده است. گزارش تحقیقی بلومبرگ در نوامبر ۲۰۲۴ نشان می‌داد مقادیر زیادی از نفت ایران با برچسب «مالزیایی» دوباره بسته‌بندی می‌شد و از طریق «ناوگان سایه»ای از نفتکش‌های فرسوده به پالایشگاه‌های خصوصی در چین، بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران منتقل می‌شد. مقام‌های ایرانی تاکنون درباره علت انتشار یا توقف داده‌های موقعیت نفتکش‌ها اظهارنظر رسمی نکرده‌اند.
در همین حال، وب‌سایت «انرژی‌پرس» به نقل از یک «منبع آگاه» بدون ارائه مدرک، مدعی شده است که ممکن است این تحول نتیجه «اقدام خرابکارانهٔ هدفمند» علیه ایران بوده باشد. به گزارش بی‌بی‌سی مانیتورینگ، شماری از رسانه‌های چاپی ایران نیز در روزهای گذشته به تحلیل این موضوع پرداخته‌اند. روزنامهٔ میانه‌رو اطلاعات در گزارشی احتمال داده که این تحول «عجیب» می‌تواند نشانه خرابکاری یا تلاشی از سوی یک «دولت پنهان» برای تحریک آمریکا باشد. این روزنامه به نقل از محمود خاقانی، کارشناس انرژی و مقام پیشین وزارت نفت، نوشت: «اگر این خبر صحت داشته باشد، ممکن است نشان دهد که بخشی از ساختار حاکمیت در تلاش است بحرانی تازه با آمریکا ایجاد کند، یا اینکه حجم بالای فروش نفت ایران دیگر امکان پنهان‌کاری را از بین برده است.» روزنامه اقتصادی جهان صنعت نیز احتمال داده که ایران در حال ارسال «پیامی به مشتریان جدید» خود است.
در گزارش این روزنامه آمده است: «شفافیت بیشتر می‌تواند اعتماد خریداران را افزایش دهد، در حالی که تداوم پنهان‌کاری فشارها و ریسک‌های سیاسی را بالا می‌برد.» روزنامه اصلاح‌طلب هم‌میهن هم در گزارشی مفصل‌تر نوشت که این اقدام شاید تلاشی برای ارسال «پیام مثبت» به نهادهای بین‌المللی نظارتی یا کشورهای غربی باشد؛ نشانه‌ای از آمادگی ایران برای حضور رسمی‌تر در بازار جهانی نفت. این روزنامه همچنین احتمال داده که ممکن است توافق موقتی میان تهران و غرب حاصل شده و بخشی از تحریم‌ها برداشته شده باشد، هرچند تأکید کرده که هنوز معلوم نیست ایران این روند را ادامه خواهد داد یا دوباره به شیوه‌های پنهانی بازمی‌گردد.
برخی کاربران معتقد بودند که چین دیگر به تحریم‌ها پایبند نیست و آشکارا در برابر آمریکا ایستاده است. گروهی دیگر نوشتند که ایران از چین تضمین‌هایی گرفته و این اقدام را تلاشی از سوی تهران برای به‌چالش‌کشیدن روند توقیف نفتکش‌ها دانستند، اقدامی که به گفته آنان می‌تواند سطح تنش‌ها را در خلیج فارس و تنگهٔ هرمز افزایش دهد. این تحولات در حالی رخ می‌دهد که شورای امنیت سازمان ملل متحد مجموعه‌ای از تحریم‌های پیش از توافق هسته‌ای را دوباره برقرار کرده است. این تحریم‌ها که در سال ۲۰۱۵ و پس از امضای برجام لغو شده بودند، در ۲۸ سپتامبر (۷ مهر) پس از فعال شدن سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها» از سوی فرانسه، آلمان و بریتانیا دوباره برقرار شدند. ایران این اقدام را «غیرقانونی» و «ناعادلانه» توصیف کرده است.
