افشای نقشه محرمانه عربستان برای کنترل غزه و حذف حماس

سندی محرمانه از وزارت خارجه عربستان نشان می‌دهد ریاض قصد دارد پس از پایان جنگ غزه، نقش رهبری در «دوره بازسازی» ایفا کند؛ نقشی که شامل خلع سلاح تدریجی حماس و واگذاری تدریجی اداره غزه به تشکیلات خودگردان فلسطین است.

یک سند داخلی از وزارت خارجه سعودی که وبگاه میدل‌ایست‌آی به آن دست یافته، نشان می‌دهد که عربستان قصد دارد پس از پایان جنگ در غزه نقش رهبری داشته باشد. طبق این سند، سعودی‌ها می‌خواهند با کمک به خلع سلاح و کاهش نفوذ حماس و ارائه حمایت مالی و لجستیکی به تشکیلات خودگردان، در مدیریت آینده غزه دخالت کنند.

در این سند آمده که عربستان قصد دارد از ایجاد نیروهای حافظ صلح بین‌المللی در غزه حمایت کند و احتمالاً خود در کنار دیگر کشورهای عربی و اسلامی همسو یکی از کشورهای مشارکت‌کننده در این نیرو خواهد بود.

هدف از این برنامه، ارائه دیدگاه عربستان برای تقویت ثبات در غزه و دیگر مناطق فلسطینی است، از جمله با کاهش نقش حماس در حکومت و اصلاحات در تشکیلات خودگردان تا خواست مردم فلسطین برای یک دولت مستقل با مرزهای سال ۱۹۶۷ و پایتختی قدس محقق شود.

در این سند وزارت خارجه سعودی ادعا شده است که «حماس تأثیر منفی دارد و مانع پیشرفت صلح شده و باعث تشدید اختلافات می‌شود، بنابراین باید نقش آن کاهش یابد. برای رسیدن به این هدف، برنامه خلع سلاح تدریجی حماس از طریق توافقات بین‌المللی و منطقه‌ای پیشنهاد شده و انتقال تدریجی حکومت به تشکیلات خودگردان نیز می‌تواند نفوذ حماس را کمتر کند». عربستان قصد دارد این اقدامات را با مشورت مصر، اردن و تشکیلات خودگردان اجرا کند.

سند همچنین اشاره دارد که اصلاحات در تشکیلات خودگردان شامل مقابله با فساد، افزایش کارآمدی و تضمین نمایندگی تمامی گروه‌های فلسطینی خواهد بود و این اصلاحات بخش مهمی از ایجاد وحدت ملی و حکمرانی شفاف و مؤثر است. ریاض همچنین حمایت مالی و فنی برای ارائه خدمات پایه‌ای به مردم فلسطین فراهم خواهد کرد، هرچند مبلغ مشخصی ذکر نشده است.

این سند همچنین از برگزاری گفت‌وگوی ملی فلسطینی برای یکپارچه کردن گروه‌ها زیر نظر تشکیلات خودگردان و تقویت انسجام ملی خبر می‌دهد و اعلام کرده عربستان کارگاه‌ها و کنفرانس‌های منطقه‌ای برای حمایت از این گفتگوها برگزار خواهد کرد. سند هیچ اشاره‌ای به نقش حماس در این فرایند ندارد و نامی از اسرائیل برده نشده است.

تاریخ این سند به ۲۹ سپتامبر مربوط می‌شود، یعنی یک روز پس از سخنرانی وزیر خارجه سعودی، فیصل بن فرحان در مجمع عمومی سازمان ملل که خواستار اقدام فوری بین‌المللی برای توقف «نسل‌کشی اسرائیل در غزه» شد.

در طول تابستان، عربستان و فرانسه تلاش کردند تا راه‌حلی جامع برای غزه پیدا کنند که نسل‌کشی پایان یابد، نیروهای امنیتی بین‌المللی مستقر شوند و گفت‌وگوی فلسطینی–اسرائیلی آغاز شود. اما در نهایت دونالد ترامپ، اوایل اکتبر توافق آتش‌بس خود را با حمایت چند کشور اعمال کرد که شامل بخش‌هایی از پیشنهاد سعودی–فرانسوی بود.

این توافق شامل تبادل اسرا و عقب‌نشینی جزئی نیروهای اسرائیلی از غزه شد و بر خلع سلاح حماس تأکید دارد، هرچند حماس گفته این کار تنها پس از پایان اشغال و ایجاد دولت فلسطینی مستقل امکان‌پذیر است. ترامپ همچنین در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با رهبران کشورهای عربی و اسلامی دیدار کرد تا مذاکرات آتش‌بس را بررسی کند.

در این میان یک منبع امنیتی ارشد مصری به میدل ایست آی گفت ترامپ از همه کشورهای حاضر – اردن، امارات، اندونزی، پاکستان، ترکیه، عربستان، قطر و مصر – خواسته که پس از آغاز اجرای آتش‌بس، در نیروهای حافظ صلح بین‌المللی مشارکت کنند. ترامپ رهبران جهان را به نشستس در شرم‌الشیخ برای بررسی آینده غزه دعوت کرد، اما محمد بن سلمان و محمد بن زاید در این اجلاس حضور نداشتند که به گفته منابع مصری، سعودی و اماراتی، نشان‌دهنده نارضایتی آن‌ها از نقش محدودشان در توافق بود.

با توجه به اینکه عربستان و امارات ثروتمندترین کشورهای منطقه هستند، انتظار می‌رود سهم اصلی هزینه‌های کمک انسانی و بازسازی غزه بر عهده آن‌ها باشد.

در مقابل، آمریکا تلاش دارد عربستان را قانع کند تا مانند امارات و بحرین، روابط خود با اسرائیل را رسماً عادی‌سازی (بخوانید علنی‌سازی) کند.