اخطار قانون اساسي پاسخ لاريجاني
سوخو ٣٤هاي روسیه ديروز هم با تمام ظرفيت از پايگاه هوايي نوژه برخاستند. وزارت دفاع روسيه اعلام كرد كه اين حمله دو مرکز فرماندهی و یک مرکز تمرینات نظامی داعش را در نزدیکی دیرالزور نابود کرده و حدود ١۵۰ نفر از اعضای این گروه کشته شدند. جنگنده‌های سوخو ٣۵ روسیه كه از پایگاه لاذقیه برخاستند نيز، بمب‌افکن‌هاي مذكور را در اين عمليات همراهی کردند. اين عمليات در دومين روز استفاده روس‌ها از پايگاه نوژه در حالي انجام شد كه در داخل كشور مباحثي درباره تعارض ميان اين اقدام و قانون اساسي مطرح است. اين بحث كه روز سه‌شنبه در رسانه‌ها طرح شد، ديروز به مجلس شوراي اسلامي كشيده شد و يك عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي در مورد آن تذكر داد. حشمت‌الله فلاحت‌پيشه با بيان اينكه «براساس اصل ۱۴۶ قانون اساسی استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور حتی برای استفاده صلح‌آمیز ممنوع است». به سياست خارجي متلاطم و داراي نوسان روسيه اشاره كرد و گفت: «هرگاه جمهوری اسلامی ایران با بحرانی مواجه شد، دو طرف شرق و غرب علیه آن بودند و این در جنگ و تحریم‌ها ملموس است».
بعد از شهريور سال ١٣٢٠ و اشغال خاك ايران از سوي نيروهاي اتحاد جماهير شوروي، بريتانيا و آمريكا، نخستين‌بار است كه روسيه براي اهداف نظامي خود از ايران بهره مي‌برد و عضو كميسيون امنيت ملي مجلس نيز در تذكر خود به اين موضوع پرداخت. او خاطرنشان كرد: «اولین‌بار بعد از جنگ جهانی دوم است که چنین امکانی در اختیار یک قدرت خارجی در ایران گذاشته می‌شود، بنابراین طبق ماده ۱۱۰ آیین‌نامه دراین‌باره توضیحی ارائه دهيد که اقدامات صیانتی لازم وجود دارد و چه میزان می‌توان در نوسانات سیاست، به روس‌ها اعتماد کرد و آسمان کشور را در اختیار آنها قرار داد».علی لاریجانی رئيس مجلس شوراي اسلامي نيز در پاسخ به این تذکر با تأكيد بر اينكه «پایگاهی در اختیار هیچ کس قرار نداده‌ایم» گفت: «اینکه ما با روسیه به عنوان متحد در مسائل منطقه به‌خصوص در سوریه همکاری داریم، به معنای این نیست که پایگاهی به روسیه از نظر نظامی داده‌ایم، بنابراین اگر کسی این موضوع را در رسانه‌ها مطرح کرده، تکذیب می‌شود. ما با روسیه همکاری داریم و آن را به صورت علنی مطرح کرده‌ایم و این همکاری به دلیل بحران تروریستی است که برخی کشورهای مخرب منطقه و آمریکایی‌ها راه انداخته‌اند».
علاءالدين بروجردي، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نيز پرواز هواپیماهای روسی از پایگاه نوژه را براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملي و در چارچوب همکاری‌های چهارجانبه ایران، روسیه، سوریه و عراق دانست. او با تأکید بر اینکه این همکاری در راستای توسعه هدف جمهوری اسلامی برای مبارزه با تروریسم است، گفت: «این همکاری با مصوبه شورای عالی امنیت ملی انجام می‌شود و مغایرتی با قانون اساسی ندارد؛ چراکه پایگاه هوایی همدان نه پایگاه روسیه شده و نه جنگنده‌ای در پایگاه نوژه مستقر شده است. تنها اقدامی که صورت می‌گیرد، این است که هنگام پرواز اجازه داده می‌شود جنگنده‌های روسی برای دریافت سوخت در چارچوب همکاری‌های دوجانبه و چهارجانبه از این پایگاه استفاده کنند که این درچارچوب همکاری‌ها کاملا منطقی است». او همچنين ادعاي برخي از رسانه‌هاي رژيم صهيونيستي درباره استقرار
اس ٤٠٠ در پايگاه نوژه را تكذيب كرد.
قرارهاي متعدد با روسيه
غير از رئيس مجلس، ديگر مقامات عالي كشور نيز در دو روز گذشته درباره فصل تازه همكاري‌هاي ايران و روسيه اظهارنظر كرده‌اند. بعد از علي شمخاني، دبير شوراي امنيت ملي كه روز سه‌شنبه بر راهبردي‌بودن همكاري‌هاي دو كشور تأكيد كرده بود، علی‌اکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک نيز ديروز بعد از دیدار با معاون صدراعظم و وزیر خارجه سابق اتریش در جمع خبرنگاران به همکاری‌های پیشرفته ایران و روسیه در مبارزه با تروریسم اشاره كرد و با بیان اینکه نگاه جمهوری اسلامی ایران، نگاه جدیدی به شرق است، گفت: «نگاه به شرق مستلزم اجزایی است که از جمله آنها داشتن ارتباط راهبردی و استراتژیک با کشورهایی همچون روسیه و چین است». او افزود: «داشتن روابط استراتژیک با روسیه مستلزم الزاماتی است که از جمله آنها این نوع همکاری‌ها، یعنی همکاری مشترک در مبارزه با تروریسم است. زمانی که آمریکایی‌ها و متحدانشان و صهیونیست‌ها به کشورهای زنجیره‌ای مقاومت مثل سوریه، لبنان و عراق حمله می‌کنند و بنایشان بر آن است که زنجیره مقاومت را از هم بپاشانند، دولت قانونی سوریه را سرنگون کنند و از ٨٠ کشور جهان مزدوران آدمکش را گسیل می‌کنند تا مردم بی‌گناه کشورهای منطقه را از بین ببرند، طبیعی است که ایران در مقابل آنها بایستد، همان‌طور که روسیه می‌ایستد».ولایتی گفت: «در این ماه‌هایی که گذشت، جمهوری اسلامی ایران با روسیه قرارهای متعددی گذاشتند که در برابر این تهاجم بایستند. از جمله این قرارها این همکاری‌های دفاعی است که اخیرا مشاهده کردید، این کاملا طبیعی و پیش‌بینی‌شده است و امر غیرمنتظره‌ای نیست. بنابراین نگاه جمهوری اسلامی به رابطه خود با روسیه یک نگاه راهبردی و جامع‌الاطراف است».کیوان خسروی، سخنگوی شورای عالی امنیت ملی نيز در مورد اين همكاري‌ها گفت: «همکاری بین ایران، روسیه، سوریه و جبهه مقاومت علیه جریان تروریستی تکفیری در سوریه از مدتی قبل آغاز شده و در مسیر فزاینده‌ای در حال انجام و اجراست».به گفته او، از آغاز این همکاری با جلسات، ملاقات‌ها و رفت‌وآمدهای متعددی که بین کشورهای عضو این همکاری در سطوح عالی سیاسی، امنیتی و فرماندهان نظامی انجام شده و تشریک مساعی دقیق و مناسبی با توجه به منافع مشترکی که در این همکاری بین سه کشور وجود دارد، صورت گرفته است.سخنگوی شورای عالی امنیت ملی خاطرنشان کرد: «ظرفیت‌های نظامی، اطلاعاتی، فرماندهی، آموزشی و سرزمینی کشورهای عضو در اختیار این همکاری قرار گرفته و درخصوص این تبادل ظرفیت به‌تناسب پیشرفتی که در میدان‌های عملیاتی انجام و موفقیت‌هایی که در این همکاری حاصل می‌شود، تصمیم‌گیری انجام می شود».
واكنش آمريكا
اين همكاري‌ها ميان ايران و روسيه و از سوي ديگر تركيه براي حل‌وفصل بحران سوريه در حالي است كه آمريكا و ائتلاف بين‌المللي نيز به شيوه خود در اين زمينه عمل مي‌كنند. از همين رو مارك تونر، سخنگوي وزارت امورخارجه آمريكا به استفاده روسيه از پايگاه‌هوايي ايران واكنش نشان داد و در عين حال كه آن را غيرمنتظره ندانست، اقدامي «تأسف‌بار» خواند. او به خبرنگاران گفت واشنگتن همچنان در حال ارزیابی میزان همکاری میان ایران و روسیه است.او با اشاره به اينكه استفاده روسیه از پایگاه‌های ایران لزوما مانعي در مسير توافق آمريكا و روسيه براي همکاری‌ها برای مبارزه با داعش نيست، گفت كه واشنگتن و مسكو هنوز «به مرحله» توافق نرسیده‌اند و مسکو همچنان در حال حمله به نیروهای میانه‌رو مورد حمایت ایالات متحده آمریکا در سوریه است.تونر همچنين گفت جان کری، وزیر امور خارجه اين كشور با سرگئی لاوروف همتای روس خود در این زمینه صحبت کرده و ضمن ابراز نگرانی، گفته است که استفاده از پایگاه نظامی ایران نقض احتمالی قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است.گفتني است روسیه ادعای آمریکا مبنی بر نقض قطع‌نامه ٢٢٣١ درباره ایران را رد کرده است. سرگئي لاوروف، وزيرخارجه روسيه ديروز در دیدار با مورایه مک کیلی، وزیر خارجه زلاندنو در مسکو به اين موضوع اشاره كرد و گفت: «هیچ دلیلی برای متهم‌کردن روسیه به نقض قطع‌نامه ٢٢٣١ سازمان ملل برای همکاری ضد تروریستی با ایران وجود ندارد». پایگاه خبری آنلاین روزنامه ماسکوفسکی کامسامولتس به نقل از لاوروف نوشت: «مسکو هیچ اقدامی برای تحویل یا فروش هواپیماهای نظامی به تهران نکرده است بلکه مبارزه علیه تروریسم (ضد سوری) در چارچوب همگرایی‌های دو کشور ادامه دارد.
در عملیات نظامی جدید روسیه، مانند قبل نیز مواضع تروریست‌ها هدف گرفته می‌شود و در این وضعیت هیچ موضوعی برای گفت‌وگو و مذاکره وجود ندارد».
کنستانتین کاساچیف، رئیس کمیسیون امور بین‌المللی شورای فدراسیون روسیه نيز در يك يادداشت فيس‌بوكي در اين‌باره نوشت: «گسترش ابعاد همگرایی‌های تهران و مسکو برای مبارزه با گروه‌های تروریستی ضد سوری هیچ ارتباطی به قطع‌نامه ٢٢٣١ شورای امنیت سازمان ملل ندارد، زیرا این قطع‌نامه مربوط به اجرای برجام است». او تأكيد كرد: «در بند پنجم قطع‌نامه ٢٢٣١ آمده است که تحویل جنگ‌افزار به ایران در موارد خاصی نیازمند هماهنگی با شورای امنیت سازمان ملل است و این موضوع با همکاری بیشتر تهران و مسکو برای سرکوب تروریست‌ها در سوریه هیچ ارتباطی ندارد». يك مقام وزارت خارجه روسيه نيز ديروز به خبرگزاری ایتارتاس گفت: «مقام‌های آمریکایی باید با دقت قطع‌نامه ٢٢٣١ شورای امنیت سازمان ملل در باره ایران را بخوانند که محدودیت تحویل تسلیحات در آن قید شده است. مفاد قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل هیچ ارتباطی با گسترش همکاری‌های ضدتروریستی ایران و روسیه ندارد».
مقامات ايراني نيز در برابر اين ادعاي آمريكايي‌ها ساكت نماندند. علي اكبر ولايتي دراين‌باره گفت: «اینکه هر اقدامی ایران می‌کند، آمریکایی‌ها تفسیر به رأی می‌کنند، به هیچ وجه ملاک نیست. تفسیر آمریکایی‌ها تفسیر به رأی است و به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست. آنها به نفع خودشان تفسیر می‌کنند و جمهوری اسلامی ایران هم در چارچوب مقررات بین‌المللی حرکت می‌کند و این تفسیر آمریکایی‌ها را قبول ندارد».
