هراس از مثلث ايران، تركيه و روسيه
مولود چاووش اوغلو، وزير امور خارجه تركيه براي پيگيري تفاهم‌ها و رايزني‌هاي به عمل آمده ميان دو كشور در سفر اخير محمدجواد ظريف به آنكارا، روز پنچ‌شنبه سفر كوتاهي به تهران داشت و با وزير امور خارجه كشورمان رايزني و درباره آخرين تحولات منطقه و روابط دو جانبه بحث و گفت‌وگو كرد. مذاكرات دو وزير خارجه در تهران به مدت پنج ساعت به طول كشيد. در سفر اخير ظريف به آنكارا هم مذاكرات چند ساعته او با رئيس‌جمهوري تركيه و ساير مقامات عاليرتبه آن كشور تفاهم شد دو كشور به طور مستمر چه به صورت رسمي و حتي غيررسمي گفت‌وگو‌هاي فشرده و مستمري را در اشكال و سطوح مختلف بين مقامات دو كشور داشته باشند. در همين راستا قرار است در آينده نزديك نيز ديدارهاي متعددي به صورت فشرده در سطوح متفاوت بين مقامات عالي دو كشور به عمل آيد.
چاووش سفرش را تشريح كرد
وزير امور خارجه تركيه پس از پايان سفر چند ساعته به ايران تاكيد كرد: حل و فصل بحران سوريه و دستيابي به ثبات مطمئن و پايدار در اين كشور بدون شركت روسيه و ايران در اين روند امکانپذیر نيست. مولود چاووش اوغلو به اسپوتنيك گفت:«متاسفانه اوضاع در سوريه رو به وخامت است. اين مساله را نمي‌توان در مدت كوتاه و از راه نظامي يا از طريق مبارزه مسلحانه حل كرد و هيچ كس نمي‌تواند آن را به تنهايي حل كند. از اين رو ما بايد براي تدوين تصميم سياسي و براي متاركه جنگ و تامين آشتي ملي در اين كشور تشريك مساعي كنيم». وزير خارجه تركيه تاكيد كرد:«ما بارها و حتي در دوره تيرگي روابط با روسيه گفته‌ايم كه بدون روسيه امكان دستيابي به راه‌حلي پايدار و مطمئن براي سوريه نيست. اين موضوع درباره ايران هم صادق است كه ما به دنبال تقويت تعامل و همكاري با اين كشور در اين راستا هستيم». چاووش اوغلو افزود:«ما مطمئنيم كه روسيه و ايران در مساله تماميت ارضي سوريه و ضرورت تامين امنيت مرزهاي آن با ما هم عقيده هستند، و در اين زمينه با ما همكاري خواهند كرد».
منطق مثلث استراتژيك آنكارا، مسكو، تهران
بايد در نظر داشت محمد جود ظريف در سفر خود به آنكارا در جمعه گذشته پيشنهاد فراهم كردن نشستي مشترك ميان رهبران ايران، روسيه و تركيه براي گفت‌وگو درباره وضعيت سوريه را مطرح كرد. ظريف در اين سفر با همتاي ترك خود و همچنين با رئيس‌جمهور و نخست وزير تركيه ديدار كرد. ظريف در كنفرانس مطبوعاتي مشترك با چاووش اوغلو سه كشور را بازيگران مهم منطقه خواند كه بايد وارد حوزه همكاري متقابل شوند. در مقابل وزير امور خارجه تركيه هم اعلام كرد كه كشورش به امنيت و ثبات ايران علاقه‌مند است و دو كشور نگاه مشتركي نسبت به حفظ تماميت ارضي سوريه دارند. يك روز قبل از سفر ظريف به آنكارا، چاووش اوغلو اعلام كرد كه تركيه حملات هوايي خود عليه مواضع داعش را مجددا آغاز خواهد كرد و اعلام كرد كه كشورش آماده است تا درباره تلاشي همه‌جانبه براي شكست گروه‌هاي افراطي با روسيه به گفت‌وگو بپردازد و با آنها اطلاعات خود را به اشتراك بگذارد. روسيه هم از اين اظهاران چاووش اوغلو استقبال كرده است. به گفته آنتون ماراسوف، تحليلگر روسي، در جامعه روسيه اظهارات وزير امور خارجه تركيه واكنش‌هاي دوگانه‌اي را به دنبال داشته است. تا همين اواخر همه رسانه‌هاي روسي ترديدي در متهم كردن اردوغان و دولت وي در حمايت از تروريست‌هاي داعش و جبهه النصره نداشتند. اما هم‌اكنون به يك باره تركيه سخن از بستن مرزهاي خود و عمليات مشترك براي مبارزه با تروريست‌ها را به ميان آورده است. اين تحليلگر روسي معتقد است كه با وجود غير الزام آور بودن اين اظهارات، احتمال همكاري تهران، مسكو و آنكارا بالاست و تحقق اين امر نيازي به نزديكي بيش از حد طرفين به يكديگر ندارد. وي معتقد است كه كمك‌هاي آمريكا به كردهاي سوريه مي‌تواند يكي از دلايلي باشد كه تركيه را بر آن داشته است تا از روسيه عذرخواهي كند. ساير تحليلگران روسي نيز كم و بيش همين ديدگاه را دارند و معتقدند كه تلاش اردوغان براي نزديك شدن به روسيه مي‌تواند نشان‌دهنده شكل‌گيري يك همكاري استراتژيك ولو ضعيف بين ايران، روسيه و تركيه باشد. به گفته يوري ماواشو، كارشناس مسائل خاورميانه و تركيه، بايد به خاطر داشت كه روسيه و ايران نخستين كشورهايي بودند كه پس از وقوع كودتا به موضعگيري قاطع در حمايت از دولت قانوني تركيه پرداختند. به عقيده اين كارشناس مسائل تركيه، همه اين همدردي‌ها بدون ترديد با انتظار تغيير رفتار تركيه درباره سوريه صورت گرفته است. اگرچه اين روند به‌طور طبيعي زمان‌بر است، زيرا آنچه از آن صحبت درک مي‌كنيم فقط يك تغيير جزئي نيست، بلكه صحبت از يك تحول بنيادين در سياست منطقه‌اي است. يكي ديگر از نكاتي كه كارشناسان به آن توجه دارند، ترتب ديدارهاي صورت گرفته ميان مقامات سه كشور است. تحليلگران معتقدند كه قدرت‌هاي منطقه‌اي، تركيه و ايران با معضلات و مشكلات مشتركي روبه‌رو هستند. يكي از اين معضلات، كردها هستند. به همين دليل منطقي به نظر مي‌رسد كه ايران و روسيه و تركيه به دنبال ايجاد قواعد جديدي براي بازي منطقه‌اي باشند تا بتوانند وضعيت جديدي بدون مداخله خارجي به وجود آورند. با اين حال ماواشو معتقد است كه در آينده نزديك جزئياتي درباره هماهنگي‌ها و توافقات صورت گرفته ارائه نمي‌شود، زيرا جوامع داخلي اين سه كشور و به‌طور ويژه جامعه تركيه ابتدا بايد به آمادگي لازم براي علني كردن اين تحول برسند.
منبع: آرمان
