خروج روس ها از نوژه حاوی چه پیامی درباره روابط ایران و روسیه بود؟

سرویس بین الملل خرداد: مارک ان کاتز تحلیلگر مسائل روسیه و استاد دانشگاه در مقاله تازه ای در سایت "لوب لاگ" درباره ترک بمب افکن های روسیه از پایگاه همدان این موضوع را حاوی شواهدی از نوع روابط ایران و روسیه می داند او می نویسد:"تنها یک هفته پس از فرود بمب افکن های روسیه در همدان و پرواز به سوی سوریه تهران گفت که مجوز تداوم حضور بمب افکن ها را نداده است. واقعیت آن است که تا زمانی که ایران اجازه نمی داد اصلا پروازی صورت نمی گرفت به نظر می رسد اعلام عمومی این موضوع از سوی روسیه باعث ایجاد واکنش های منفی و تاثیر بد بر روی سیاست داخلی ایران شده است. انتقاداتی  در مجلس ایران و رسانه های آن کشور درباره اجازه حضور نیروهای روسیه از در خاک ایران مطرح شد. نمایندگان گفتند که این نقض اصل قانون اساسی درباره منع ایران از ارائه پایگاه نظامی به کشوری خارجی بوده است. مقام های ارشد به این نقد پاسخ دادند و گفتند که هدف تنها سوخت گیری هواپیماها بوده و ایران پایگاهی در اختیار روس ها نگذاشته است. اما این پاسخ منتقدان را متقاعد نکرد تا آن که خبر توقف ماموریت اعلام شد". 

این تحلیلگر می افزاید:"این موضوع نشان داد در حالی که مسکو و تهران هر دو از اسد در سوریه حمایت می کنند اما به دلیل دید منفی ای که نسبت به روسیه در ایران غالب است محدودیت هایی در زمینه گسترش همکاری های میان ایران و روسیه وجود دارد. علیرغم بسیاری از کشورهای جهان سوم در طول جنگ سرد که موضعی ضد غربی داشتند و مایل به همکاری با مسکو بودند در ایران در آن دوران موضع ضد روسی غالب بود. این موضوع در طول تاریخ ادامه یافت. ایرانیان نفش روس ها را در تاریخ منفی می بینند از تبعات اقدامات روسیه تزاری و جدا شدن بخش هایی از حاک ایران از آن کشور و الحاق به روسیه در قرن نوزدهم تا دخالت در امور داخلی ایران در دوران مشروطه تا قرن بیستم که شوروی از تجزیه طلبان در شمال غربی ایران پس از جنگ جهانی اول و دوم حمایت کرد و هم چنین اشغال بخش هایی از ایران توسط نیروهای شوروی در طول جنگ جهانی دوم (و اشغال همزمان جنوب ایران توسط بریتانیایی ها) و عدم تمایل به عقب نشینی پس از آن در حافظه تاریخی ایرانیان باقی مانده اند در جریان جنگ هشت ساله ایران و عراق نیز روسیه از صدام حسین حمایت کرد. پس از فروپاشی شوروی نیز ایران در مواردی چون خرید و فروش تسلیحات با تاخیرها و تعویق های روس ها مواجه شد. در تکمیل راکتور هسته ای بوشهر ایران بد عهدی روس ها را دید. روسیه هم چنین به وضوح از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تحریم اقتصادی ایران حمایت کرد. بسیاری از موارد دیگر نیز وجود دارند که می توان به ان ها اشاره کرد از جمله تلاش پوتین برای بهبود روابط  با دشمنان ایران یعنی اسرائیل و عربستان سعودی. رویدادهای ایخر نشان داد که همکاری مان دو کشور ایران و روسیه دشوار است بخصوص زمانی که آنان به دنبال هدف مشترک هستند. این موضوع احتمال شکاف در همکاری ایران  و روسیه در زمینه سوریه را افزایش می دهد". 

این تحلیلگر در ادامه اشاره می کند که البته هنوز هم مسکو  تهران دلایلی برای همکاری در سوریه دارند چرا که اپوزیسیون سوریه به اندزاه کافی تضعیف نشده است. او می افزاید:"البته مورد اخیر نشان داد که تشدید همکاری با روسیه می تواند هزینه های سیاسی برای ایران به همراه داشته باشد. برخی از تحلیلگران اشاره کردند که حضور بمب افکن های روسیه در ایران نشانه ای از نارضایتی ایران از عدم لغو تحریم ها از سوی امریکا بوده است شاید این درست باشد اما واقعیت آن است که عدم صدور مجوز از سوی ایران به روس ها برای تداوم حضور در پایگاه نظامی ایران در نتیجه بهبود احتمالی روابط ایران و امریکا نبوده است. بعبارت دیگر روابط روسیه و ایران می تواند حتی در صورتی که روابط امریکا و ایران خوب هم شود همراه با تنش باشد. تنش اخیر ایجاد شده در روابط روسیه و ایران می تواند فرصتی مغتنم برای سیاست خارجی امریکا باشد تا از آن بهره برداری کند. برای تحقق این امر واشنگتن باید ابتدا فرصت ایجاد شده را برسمیت بشناسد".