شورش حامیان پزشکیان بعد از یک انتصاب؛ اسماعیل سقاب اصفهانی کیست؟
انتصاب اخیر اسماعیل سقاب اصفهانی به سمت معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان سیاست‌گذاری و مدیریت راهبردی انرژی با حکم مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور صدای حامیان رئیس دولت چهاردهم را درآورد و حتی به استعفای اعتراضی نیز منتهی شد.
مخالفان معتقدند این انتصاب بیش از آنکه نشانه‌ای از شایسته‌سالاری باشد، به یک باج‌دهی به جناح رقیب و اصولگرایان تندرو، به‌ویژه جبهه پایداری شباهت دارد. این انتخاب پرحاشیه، که در راستای اجرای ماده ۴۶ برنامه هفتم توسعه انجام گرفت، موجی از انتقادات را متوجه دولت چهاردهم کرده و این سوال را مطرح می‌کند که آیا مسعود پزشکیان وعده‌های انتخاباتی خود مبنی بر استفاده از نیرو‌های متخصص و اصلاح‌طلب را فراموش کرده است؟
بیوگرافی سقاب اصفهانی؛ چرا شاهد بازگشت چهره‌های دولت پیشین هستیم؟
اسماعیل سقاب اصفهانی، متولد مشهد از مدیران جوان و نسبتاً کم‌سابقه، اما پرنفوذ در ساختار اجرایی کشور محسوب می‌شود که عمر حضورش در محافل سیاسی به یک دهه نمی‌رسد. شهرت اصلی او پیش از هر چیز به دوره ریاست‌جمهوری سید ابراهیم رئیسی بازمی‌گردد.
سقاب اصفهانی از دوران تصدی رئیسی بر آستان قدس، با او همراه بود. در دولت سیزدهم، او با حکم رئیسی، به عنوان دبیر ستاد راهبردی تحول و مسئول رصد و پایش «سند تحول دولت مردمی» انتخاب شد. حتی اشک ریختن او در یک برنامه تلویزیونی در پی سقوط بالگرد رئیس جمهور در فضای مجازی وایرال شده بود. سقاب‌اصفهانی را همچنین باید به لحاظ رویکرد سیاسی نزدیک به جبهه پایداری ارزیابی کرد؛ از جمله اینکه با امیرحسین قاضی‌زاده که در دو انتخابات قبل، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شد، کار مشترک کرده است. این درحالیست که افکار عمومی در انتخابات پیشین به رقیب انتخاباتی پزشکیان یعنی سعید جلیلی با همین دیدگاه‌های سیاسی نه گفته بودند. جالب است بدانید که علاوه بر این، وی در زمان انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم نیز، در ستاد رقیب مسعود پزشکیان فعالیت داشت.
سقاب اصفهانی همچنین در «اندیشکده راهبردی بسامد گام دوم» به قاضی زاده هاشمی وابستگی‌هایی دارد؛ به طوریکه قاضی‌زاده در فروردین ۱۴۰۰ اعلام کرده بود که «مدل اجرایی بیانیه گام دوم انقلاب» در اندیشکده بسامد طراحی شده است. نزدیکان قاضی زاده هاشمی در این اندیشکده به دنبال راهی برای رساندن تمدن ایرانی اسلامی طی ۲۰ سال در کشور هستند. همچنین، نام سقاب‌اصفهانی در هیأت مدیره بنیاد علوی نیز دیده می‌شود.
انتخاب سقاب اصفهانی چه نسبتی با شایسته سالاری دارد؟
مسعود پزشکیان از همان ابتدا مسیر خود را با اتکا به شعار‌های شایسته‌سالاری آغاز کرد. با اینحال منتقدان بر این باورند که انتصاب سقاب‌اصفهانی به عنوان مسئول تشکیل «سازمان بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی انرژی» با شعار‌های انتخاباتی پزشکیان، به ویژه مبنی بر شایسته‌سالار، در تضاد آشکار است. با توجه به اهمیت و پیچیدگی بحران ناترازی انرژی در کشور که شامل مصرف بالای سوخت و زیرساخت‌های ناکارآمد است، انتظار می‌رفت فردی با پیشینه علمی و عملی برجسته در این زمینه انتخاب شود. فقدان تخصص آشکار در زمینه انرژی و نزدیکی سیاسی به جبهه پایداری، انتقاد‌ها را درباره تناسب این انتخاب با اهداف دولت برای تحول در بخش انرژی شدت بخشیده است.
پس لرزه‌های سیاسی انتخاب سقاب اصفهانی و استعفای فیاض زاهد
انتقادات عمومی و سیاسی به این انتصاب به حدی گسترده بود که در نهایت منجر به استعفای یکی از اعضای شورای اطلاع‌رسانی دولت شد. فیاض زاهد، عضو حقیقی شورای اطلاع‌رسانی دولت، در اعتراض به انتصاب اسماعیل سقاب اصفهانی، استعفای خود را با انتشار نامه‌ای خطاب به الیاس حضرتی، رئیس شورا، اعلام کرد و حضرتی نیز با این استعفا موافقت کرد.
زاهد اعتراض شدید خود را در قالب یک توئیت علنی بیان کرد و نوشت: «خیلی با خودم‌کلنجار رفتم که چیزی نگویم. اما شرافتم در گرو بیان حقیقت است. دردناک است در روزی که #فواد_شمس از فشار روزگار!! خودکشی کرد، مدیر برکشیده #رئیسی معاون رئیس‌جمهورمان شد. اسم این هرچه باشد #وفاق نیست. کج تابی است. به سهم خودم #شرمنده_ام. #پزشکیان #وفاق».
چالش‌های ساختاری پیش روی دولت پزشکیان
ناترازی انرژی این روزها در حال تبدیل شدن به یک بحران جدی در کشور است. از این رو انتخاب یک مدیر شایسته برای «ریاست سازمان بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی انرژی» از اهمت زیادی برخوردار است. تشکیل سازمان جدید مستلزم ادغام «سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی (ساتبا)» از وزارت نیرو در این ساختار است که نیازمند هماهنگی پیچیده و مقابله با مقاومت‌های ساختاری و بروکراتیک خواهد بود. موفقیت وی در این مأموریت، وابستگی شدیدی به توانایی او در بهره‌گیری از مشاوران متخصص و هماهنگی با نهاد‌های مرتبط دارد.
این انتصاب می‌تواند اعتماد عمومی به تعهد دولت برای استفاده از نیرو‌های متخصص و مستقل را تضعیف کند، به‌ویژه در حوزه‌ای حساس مانند انرژی که علاوه بر ابعاد اقتصادی این روزها ابعاد امنیتی نیز دارد.
به هر حال باید دید دولت پزشکیان می‌تواند با پیامدهای انتخاب خود مواجه شود و سر بلند از این ورطه بیرون بیاید یا خیر.
